Misverstanden rond blindengeleidehonden

Blindengeleidehonden bieden blinde en slechtziende personen een enorme meerwaarde. Deze honden helpen bij het ontwijken van obstakels (zowel in breedte als hoogte), zijn opmerkzaam en kunnen zelfstandig gevaar herkennen, en volgen opdrachten nauwkeurig op. Met een blindengeleidehond krijgt de eigenaar niet alleen veel mobiliteitsvrijheid, maar ook een nieuw maatje waarvoor hij verantwoordelijk is. Bovendien vergemakkelijkt een geleidehond sociale interacties voor blinden of slechtzienden, wat hun zelfvertrouwen kan verhogen. Ondanks de vele voordelen bestaan er nog steeds fabels en misverstanden over blindengeleidehonden, vaak veroorzaakt door onwetendheid.

• Will to please
• Selectie van de pup
• Geleidehond (in spe) blijft een hond
• Betalen
• Opleiding
• Geen robot
• Zelf beslissingen nemen
• Beugel
• Gepensioneerde en afgekeurde geleidehonden
• De geleidehond is altijd volledig onafhankelijk
• Samenwerking tussen hond en eigenaar
• Beperkingen in autonome werking
• Blindengeleidehonden kunnen overal heen
• Beperkingen van de omgeving
• Regels en toegang tot bepaalde plaatsen
• Een blindengeleidehond is een huisdier
• Het werk van een geleidehond
• De rol van de eigenaar in het onderhoud van de hond
• De hond kan alles aan
• Fysieke en mentale grenzen van de hond
• Omstandigheden die het werk bemoeilijken
• De eigenaar heeft geen andere hulpmiddelen nodig
• Aanvullende hulpmiddelen voor mobiliteit
• Hulpmiddelen en ondersteuning voor specifieke situaties
• Blindengeleidehonden kunnen gevaarlijke situaties voorkomen
• Beperkingen in gevarenherkenning
• Risico's in het dagelijks leven
• Misvattingen rond blindengeleidehonden
• Blindengeleidehonden kunnen alles voor hun eigenaar doen
• Blindengeleidehonden kunnen direct na hun training zelfstandig werken
• Blindengeleidehonden zijn altijd van hetzelfde ras
• Iedereen die blind of slechtziend is, kan gebruikmaken van een blindengeleidehond
• Blindengeleidehonden zijn altijd gemakkelijk in de omgang
• Een blindengeleidehond kan altijd in elke omgeving werken
• Blindengeleidehonden zijn altijd een permanente oplossing

Will to please

De rassen die worden opgeleid als blindengeleidehond hebben een sterke 'will to please'—ze staan graag in dienst van mensen. Labradors, golden retrievers, en enkele herder- en poedelrassen, evenals hun kruisingen, hebben van nature een sterke werkdrang. Het is onjuist te denken dat een geleidehond niet graag werkt; het zit in hun aard om te willen werken. Dit geldt ook voor verschillende soorten assistentiehonden.

Selectie van de pup

De geleidehondenschool koopt pups bij fokkers die zich richten op het verbeteren van de rasstandaard en niet op massale vermeerderen. Het is cruciaal dat de fokker al begint met de basissocialisatie van de pups, wat later door de puppypleeggezinnen verder wordt uitgebouwd. De geleidehondenschool kiest zorgvuldig de fokker en de pups om erfelijke afwijkingen en aandoeningen te vermijden. Vaak wordt gewerkt met honden met een stamboom, zodat er informatie beschikbaar is over de gezondheid en achtergrond van de ouderdieren. Een toekomstige blindengeleidehond verlaat het nest op de leeftijd van zeven tot acht weken. Geledehondenscholen kopen geen pups bij winkels of boerderijen. De selectieprocedure is grondig en richt zich op gezondheid, karakter, leergierigheid, en sociale vaardigheden van de pups.

Geleidehond (in spe) blijft een hond

Pup
Een geleidehond in spe is in de eerste plaats nog een hond. De pup verblijft ongeveer één tot anderhalf jaar in een puppypleeggezin voor socialisatie, zindelijkheidstraining en gehoorzaamheidstraining. De honden mogen hun puppy-natuur uitleven door te spelen met andere dieren en mensen, en door los te lopen in het bos. Het pleeggezin leert de pup terugkomen op een fluitsignaal en laat de pup de hand van de eigenaar aansteken om te signaleren dat hij weer bij de eigenaar is. Aspirant-blindengeleidehonden worden meegenomen naar openbare plaatsen zoals het openbaar vervoer, restaurants, dokters, en winkels. Een pup mag nooit langer dan twee tot vier uur alleen blijven; hij is meestal bij zijn eigenaar. Een geleidehond in opleiding is absoluut niet zielig.

Geleidehond
Wanneer de geleidehond eenmaal in functie is, blijft hij voor 90% van de tijd een gewone huishond. Hij mag spelen in de modder, zwemmen, deelnemen aan trek- en apporteerspelletjes, en zich uitleven met mensen en andere dieren. Thuis is hij een gewone huishond die geaaid mag worden door huisgenoten en bezoekers en volop mag spelen.

Betalen

In Nederland en België vergoeden respectievelijk de zorgverzekeraar en de overheid een (groot) deel van de opleidingskosten van een blindengeleidehond via erkende geleidehondenscholen. Belgische geleidehondenscholen ontvangen vanuit het VAPH een lager bedrag dan Nederlandse scholen, wat leidt tot langere wachtlijsten in België. De totale opleidingskosten van een blindengeleidehond bedragen ongeveer 20.000 tot 25.000 EUR. Zowel in Nederland als België hoeft een blinde of slechtziende persoon niets uit eigen zak te betalen voor een hond van een erkende school. De scholen zoeken het resterende bedrag bijeen via sponsoring, de dopjesactie, en andere activiteiten. Het is een misverstand dat een blinde of slechtziende persoon rijk moet zijn om een geleidehond te krijgen.

Opleiding

De opleiding van een geleidehond duurt in totaal ongeveer 2 tot 2,5 jaar. De eerste fase vindt plaats bij het pleeggezin, gevolgd door ongeveer een jaar opleiding bij de geleidehondenschool vanaf de leeftijd van ongeveer 1 jaar. De derde fase bestaat uit de training met de toekomstige eigenaar, waarbij de geleidehondenschool via matching de beste match tussen hond en baasje zoekt. Het is onjuist te denken dat de eerste hond die afstudeert, naar de persoon gaat die het langst wacht. De laatste opleidingsfase, zowel intern bij de school als thuis bij de gebruiker, is intensief. De gebruiker leert niet alleen hoe met de hond te werken, maar ook hoe de hond uit te laten, te voeden, en als huishond te verzorgen. Tevens omvat de training een theoretische basis over honden en medische lessen. De geleidehondenschool geeft een hond niet zomaar aan een blinde of slechtziende persoon nadat de opleiding is voltooid.

Geen robot

Een geleidehond is geen robot en kan af en toe fouten maken tijdens het werk. Hij brengt de eigenaar met visuele handicap echter nooit in direct gevaar. Afleiding door mensen of andere honden kan de concentratie van de geleidehond beïnvloeden en leiden tot problemen.


Hoewel een geleidehond zich over het algemeen gedraagt als een nette huishond, kan hij af en toe wat "kattenkwaad" uithalen. Dit herinnert eraan dat een geleidehond nog steeds een hond is, met beperkingen en behoeften.

Zelf beslissingen nemen

Een blinde of slechtziende eigenaar moet zelf beslissingen nemen en gezond verstand gebruiken tijdens het gebruik van een blindengeleidehond. Hij is verantwoordelijk voor het kiezen van de route en moet deze goed kennen. Een geleidehond bepaalt niet zelf de route; hij volgt de commando’s van de eigenaar en zorgt ervoor dat de eigenaar geen obstakels tegenkomt. De interactie tussen de eigenaar en de hond is een samenwerking waarbij beide partijen een cruciale rol spelen.

Beugel

Geleidehonden dragen een tuig (ook wel harnas genoemd) met een beugel die als een soort "handvat" dient voor de eigenaar. Dit handvat is bedoeld om de bewegingen van de hond te voelen en obstakels in te schatten, niet om de hond te sturen naar een specifieke bestemming. De eigenaar duwt zijn hond nooit vooruit; de beugel is ontworpen om geen druk- of schuurplekken te veroorzaken.

Gepensioneerde en afgekeurde geleidehonden

Een gepensioneerde geleidehond blijft vaak bij de eigenaar of gaat naar een familielid of het puppypleeggezin waar de hond opgroeide. Een afgekeurde blindengeleidehond krijgt een goed thuis, vaak bij het pleeggezin of voor een ander sociaal doel zoals een woonzorgcentrum, palliatieve zorg in een ziekenhuis, bij een rolstoelgebruiker, als buddyhond, of als autismegeleidehond. Gepensioneerde of afgekeurde blindengeleidehonden komen nooit in een asiel terecht en worden niet ingeslapen.

De geleidehond is altijd volledig onafhankelijk

Samenwerking tussen hond en eigenaar

Hoewel geleidehonden indrukwekkend in staat zijn om hun eigenaar veilig door verschillende omgevingen te begeleiden, is hun werk niet volledig autonoom. De hond is getraind om specifieke obstakels en gevaren te herkennen, maar de eigenaar moet altijd meewerken en actief begeleiden. Dit betekent dat de eigenaar alert moet blijven en in sommige gevallen zelf beslissingen moet nemen over de te volgen route. Het succes van de samenwerking tussen de hond en zijn eigenaar is afhankelijk van een voortdurende wisselwerking.

Beperkingen in autonome werking

Er zijn gevallen waarin een blindengeleidehond niet volledig zelfstandig kan opereren, bijvoorbeeld in onbekende of complexere omgevingen. Bij het navigeren door een druk stadscentrum of een nieuwe locatie kan de eigenaar extra ondersteuning bieden om ervoor te zorgen dat ze veilig hun bestemming bereiken. In sommige gevallen, zoals bij onverwachte veranderingen in het terrein, kan de hond niet direct reageren zonder input van de eigenaar. Dit benadrukt dat de hond weliswaar een cruciale rol speelt, maar altijd ondersteund wordt door de actieve betrokkenheid van de eigenaar.

Blindengeleidehonden kunnen overal heen

Beperkingen van de omgeving

Hoewel blindengeleidehonden getraind zijn om in een breed scala aan omgevingen te navigeren, kunnen er beperkingen zijn afhankelijk van de situatie. Drukke markten, drukke verkeerssituaties of gebieden met teveel afleidingen kunnen het voor de hond moeilijk maken om optimaal te functioneren. In sommige gevallen kunnen de hond en eigenaar een veilige route zoeken, maar het is niet altijd mogelijk om elke locatie zonder problemen te betreden. Geleidehonden functioneren het beste in rustige en goed georganiseerde omgevingen, waar ze zich kunnen concentreren op hun taken.

Regels en toegang tot bepaalde plaatsen

Naast de omgeving speelt wetgeving een rol in de toegang van geleidehonden. In veel landen hebben geleidehonden toegang tot publieke ruimtes zoals winkels, restaurants en openbaar vervoer, maar er kunnen specifieke regels gelden. Bijvoorbeeld, sommige privé-instellingen hebben mogelijk hun eigen beleid met betrekking tot huisdieren, hoewel blindengeleidehonden vaak een uitzondering vormen. Toch moeten eigenaren soms een voorafgaande toestemming vragen, afhankelijk van de locatie en de wetten die gelden in het betreffende gebied.

Een blindengeleidehond is een huisdier

Het werk van een geleidehond

Een geleidehond is niet te vergelijken met een traditioneel huisdier. Het belangrijkste verschil is dat een blindengeleidehond een professionele werkfunctie heeft. Het is een hond die opgeleid is om specifieke taken uit te voeren, zoals het vermijden van obstakels en het veilig navigeren door drukke omgevingen. Het behandelen van een geleidehond als een huisdier, door bijvoorbeeld te spelen of te aaien terwijl hij aan het werk is, kan de prestaties van de hond beïnvloeden en de concentratie verstoren.

De rol van de eigenaar in het onderhoud van de hond

De eigenaar heeft de verantwoordelijkheid om ervoor te zorgen dat zijn geleidehond goed wordt verzorgd, maar dat houdt niet in dat de hond zomaar een huisdier wordt. Geleidehonden hebben regelmatig training nodig om hun vaardigheden scherp te houden, en de eigenaar moet zich actief inzetten om hun fysieke en mentale gezondheid te waarborgen. Dit betekent niet alleen zorg dragen voor hun voeding, maar ook zorgen voor voldoende rust en ontspanning. De rol van een eigenaar gaat verder dan de zorg voor het welzijn van de hond; het is een partnerschap dat voortdurend aandacht en respect vereist.

De hond kan alles aan

Fysieke en mentale grenzen van de hond

Net als bij mensen hebben ook blindengeleidehonden fysieke en mentale grenzen. Ze kunnen vermoeid raken of overprikkeld zijn door de vele taken die ze uitvoeren. In een drukke stad kan de hond gemakkelijk overbelast raken, vooral als de omgeving snel verandert of als er plotselinge afleidingen zijn. Dit kan leiden tot stress of verwarring bij de hond, wat de veiligheid van de eigenaar in gevaar kan brengen. Het is belangrijk dat eigenaren de tekenen van overbelasting herkennen, zoals verminderde focus of een vertraging in reacties, en ervoor zorgen dat de hond op tijd rust krijgt.

Omstandigheden die het werk bemoeilijken

Er zijn bepaalde omstandigheden die het werk van een geleidehond aanzienlijk kunnen bemoeilijken. Slecht weer, zoals regen of sneeuw, kan bijvoorbeeld invloed hebben op de prestaties van de hond. Ook kunnen obstakels zoals slecht onderhouden trottoirs, verkeerd geplaatste straatmeubilair of plotselinge veranderingen in het landschap de hond moeilijkheden bezorgen bij het navigeren. Het is belangrijk om te begrijpen dat, hoewel geleidehonden zeer bekwaam zijn, ze niet altijd in staat zijn om elke situatie perfect aan te pakken zonder de hulp van hun eigenaar.

De eigenaar heeft geen andere hulpmiddelen nodig

Aanvullende hulpmiddelen voor mobiliteit

Ondanks de belangrijke rol van een blindengeleidehond, zijn er nog steeds situaties waarin een eigenaar andere hulpmiddelen nodig heeft om hun mobiliteit te ondersteunen. Een stok, bijvoorbeeld, kan extra veiligheid bieden in bepaalde omgevingen, zoals gebieden met veel obstakels of in situaties waarbij de hond tijdelijk niet in staat is om een obstakel te identificeren. Ook kan de eigenaar gebruik maken van technologie, zoals navigatie-apps voor blinden, die hen helpen bij het plannen van hun routes of in het geval van onverwachte omstandigheden.

Hulpmiddelen en ondersteuning voor specifieke situaties

Naast de gebruikelijke hulpmiddelen kunnen er in specifieke situaties ook andere ondersteuning nodig zijn. Bijvoorbeeld, een blinde of slechtziende persoon die vaak reist, kan gebruik maken van een routeplanner of ondersteunende apps die speciaal zijn ontwikkeld voor blinden. Deze apps kunnen helpen bij het plannen van veilige routes, het vinden van toegankelijke haltes en het bieden van real-time informatie over het openbaar vervoer. Geleidehonden blijven een essentieel hulpmiddel, maar technologie en andere hulpmiddelen kunnen een aanvulling zijn om de mobiliteit en zelfstandigheid te vergroten.

Blindengeleidehonden kunnen gevaarlijke situaties voorkomen

Beperkingen in gevarenherkenning

Hoewel geleidehonden getraind zijn om gevaren te herkennen, kunnen ze niet altijd elk gevaar detecteren. Bijvoorbeeld, snelle voertuigen, ongevallen of andere plotselinge gevaren kunnen voor de hond moeilijk te identificeren zijn, vooral in drukke omgevingen. Geleidehonden kunnen hun best doen om de eigenaar weg te leiden van zichtbare gevaren, maar het is belangrijk om te begrijpen dat de eigenaar zelf ook altijd alert moet blijven op onverwachte situaties. Het is essentieel dat de eigenaar samenwerkt met de hond en tegelijkertijd zijn omgeving in de gaten houdt.

Risico's in het dagelijks leven

Er kunnen situaties zijn waarin een blindengeleidehond geen perfect beeld heeft van de veiligheid van een omgeving. Bijvoorbeeld, als er een onverwacht obstakel of gevaar opduikt, zoals een losse stoeptegel of een wild dier, kan de hond niet altijd tijdig reageren om dit te vermijden. De hond is getraind om alledaagse gevaren, zoals stoepranden en obstakels, te herkennen, maar onvoorziene situaties kunnen voor zowel de eigenaar als de hond een uitdaging vormen.

Misvattingen rond blindengeleidehonden

Blindengeleidehonden worden vaak verkeerd begrepen, zowel door mensen die geen ervaring hebben met hen, als door degenen die hen wel gebruiken. Er zijn verschillende misvattingen over hun gedrag, training en de rol die ze spelen in het leven van hun eigenaar. Het is belangrijk om te begrijpen wat deze honden wel en niet kunnen doen om zowel de eigenaar als de hond te ondersteunen.

Blindengeleidehonden kunnen alles voor hun eigenaar doen

Een van de meest voorkomende misvattingen is dat blindengeleidehonden in staat zijn om alles voor hun eigenaar te doen. Hoewel deze honden uitstekend zijn in het navigeren door obstakels en het aangeven van gevaren, zijn ze geen vervanging voor menselijke interactie of gespecialiseerde hulpmiddelen. Ze kunnen niet zelfstandig beslissingen nemen, zoals het beoordelen van verkeer of het herkennen van specifieke objecten.

Blindengeleidehonden kunnen direct na hun training zelfstandig werken

Veel mensen denken dat een blindengeleidehond meteen na hun training volledig zelfstandig kan werken. De waarheid is echter dat deze honden vaak verder begeleid moeten worden en continu in hun rol getraind worden, zelfs nadat ze aan hun eigenaar zijn toegewezen. Dit zorgt ervoor dat ze optimaal blijven functioneren in veranderende omgevingen.

Blindengeleidehonden zijn altijd van hetzelfde ras

Er wordt vaak gedacht dat blindengeleidehonden altijd uit dezelfde hondenrassen bestaan. Hoewel rassen zoals de labrador retriever en de golden retriever vaak als geleidehonden worden ingezet vanwege hun temperament, kunnen ook andere rassen geschikt zijn, afhankelijk van de specifieke behoeften van de eigenaar. Er is geen 'één maat voor iedereen' als het gaat om het juiste ras voor de hond.

Iedereen die blind of slechtziend is, kan gebruikmaken van een blindengeleidehond

Een andere misvatting is dat alle mensen die blind of slechtziend zijn, in aanmerking komen voor een blindengeleidehond. Het is belangrijk te begrijpen dat niet elke visuele beperking de vereiste vaardigheden en omstandigheden biedt om effectief samen te werken met een hond. Factoren zoals de mate van visuele beperking, mobiliteit en de dagelijkse omgeving spelen een belangrijke rol in de geschiktheid van een blindengeleidehond.

Blindengeleidehonden zijn altijd gemakkelijk in de omgang

Er is een misverstand dat blindengeleidehonden altijd perfect zijn in hun gedrag en gemakkelijk in de omgang. Hoewel deze honden speciaal zijn getraind, kunnen ze ook last hebben van stress, overprikkeling of ziekte, wat hun gedrag kan beïnvloeden. Net als mensen kunnen honden momenten van ongemak of ongemotiveerd gedrag vertonen, wat invloed kan hebben op hun prestaties.

Een blindengeleidehond kan altijd in elke omgeving werken

Mensen denken vaak dat een blindengeleidehond in elke situatie en omgeving goed zal functioneren. In werkelijkheid zijn er omgevingen die voor de hond uitdagend kunnen zijn, zoals drukke stadsomgevingen met veel geluiden en visuele prikkels. Soms kunnen extra begeleiding en aanpassingen nodig zijn, zelfs voor goed getrainde honden.

Blindengeleidehonden zijn altijd een permanente oplossing

Een misvatting is dat een blindengeleidehond altijd een permanente oplossing biedt voor iemand die blind of slechtziend is. De relatie tussen eigenaar en hond kan na verloop van tijd veranderen door gezondheidsproblemen bij de hond of veranderingen in de behoeften van de eigenaar. Er kunnen ook situaties zijn waarin een nieuwe hond nodig is om de rol van geleidehond over te nemen.

Lees verder

• Blindengeleidehonden: Trauma's van vuurwerk voor baas & hond
• Dopjesactie voor Belgisch Centrum voor Geleidehonden (BCG)
• Een blindengeleidehond is ook een huishond
• Een blindengeleidehond op pensioen
• Wat kan een geleidehond voor blinden en wat kan hij niet?