Blindengeleidehonden: Trauma's van vuurwerk voor baas & hond

Vuurwerkknallen en onverwachte harde geluiden vormen steeds vaker een probleem voor blindengeleidehonden en hun baasjes. Soms wordt zelfs bewust vuurwerk naar geleidehonden (in opleiding) gegooid. Dergelijke incidenten kunnen leiden tot blijvende trauma's voor zowel de hond als de eigenaar. Dit kan vaak resulteren in tijdelijke of permanente uitsluiting van de hond voor geleidewerk. Hoewel een hertraining soms mogelijk is, biedt dit niet altijd een oplossing. De eigenaar, die vaak net als de hond veel angst en stress ervaart, verliest daardoor zijn mobiliteit. Geleidehondgebruikers en opleidingscentra roepen op om de wettelijk toegestane vuurwerkafsteektijden strikt na te leven. Dit stelt blinde en slechtziende geleidehondgebruikers in staat hun hond op andere tijden uit te laten. De geleidehond is immers cruciaal voor de vrijheid en mobiliteit van een blinde of slechtziende persoon.

• Wat gebeurt er precies?
• Is trainen op vuurwerk / harde geluiden bij blindengeleidehonden mogelijk?
• Grote impact bij trauma's: hertraining van blindengeleidehond Fenna en haar baas
• Sensibilisering

Wat gebeurt er precies?

Overtreding wettelijke regels

Blinde of slechtziende mensen kunnen, net als hun honden, niet inschatten waar en wanneer vuurwerk wordt afgestoken. Vaak begint het vuurwerk al in de eerste of tweede week van december en gaat dit door tot enkele dagen of zelfs weken na het nieuwe jaar. Tijdens deze periodes zijn veel geleidehondgebruikers bijzonder kwetsbaar. Ze bevinden zich in een lastige situatie waarbij ze constant moeten zoeken naar veilige momenten en plaatsen om hun hond uit te laten.

Hertraining van de geleidehond: tijd, energie en kosten

Wanneer een geleidehond wordt blootgesteld aan explosief harde geluiden of wordt bekogeld met vuurwerk, kan de hond extreem angstig raken en willen wegrennen. In 2004 veroorzaakte een geleidehond die met vuurwerk werd aangevallen in Den Haag onbedoeld een ernstig ongeval, waardoor de gebruiker maandenlang moest revalideren. Na zo'n incident kan de geleidehond vaak niet meer functioneren als geleidehond, wat de eigenaar hulpeloos en gedesoriënteerd achterlaat. Sommige honden associëren de plaats waar vuurwerk is afgestoken met angst, wat kan leiden tot vermijdingsgedrag, zoals niet meer over een bepaalde brug lopen of door een specifieke straat. Hertraining en professionele ondersteuning van zowel de hond als de eigenaar zijn vaak nodig om met deze situaties om te gaan. Hertraining is niet altijd mogelijk, wat betekent dat de intensieve band tussen de baas en de geleidehond kan eindigen. Dit is ook een tegenslag voor de geleidehondenschool, aangezien de opleiding van een blindengeleidehond veel tijd, energie en geld kost. Een afgestudeerde geleidehond kost gemiddeld €25.000.

Is trainen op vuurwerk / harde geluiden bij blindengeleidehonden mogelijk?

Het is beperkt mogelijk om een geleidehond te trainen voor (onverwachte) vuurwerkknallen en andere plotselinge, harde geluiden. Tijdens de opleiding proberen instructeurs harde geluiden te koppelen aan iets positiefs voor de hond. Ze laten eerst op afstand knallen horen, bijvoorbeeld met een startpistool, terwijl ze met de hond spelen. Hedendaagse knallen, inclusief illegaal vuurwerk, zijn echter zo krachtig dat sommige honden alsnog schrikken, aangezien deze bijna niet te onderscheiden zijn van explosiegeluiden. De politie onderschept steeds meer zwaar illegaal vuurwerk, oftewel vuurwerkbommen. In het reguliere geleidewerk hebben veel geleidehonden geen of nauwelijks problemen met vuurwerk op een veilige afstand. Andere honden vinden het echter moeilijker om met vuurwerk om te gaan, wat in overleg met de geleidehondenschool wordt besproken. De meeste geleidehondgebruikers proberen vuurwerkpieken zoveel mogelijk te vermijden.

Grote impact bij trauma's: hertraining van blindengeleidehond Fenna en haar baas

In 2011 werd het dramatische geval van geleidehond Fenna en haar baasje Marianne uit Huurhugowaard breed uitgemeten in de media. Tijdens een wandeling werden ze op een bruggetje bekogeld met vuurwerk. Paul De Leeuw ontving het duo in de talkshow "Paul", waar Marianne vertelde over de impact van het incident. Golden retriever Fenna vertoonde intense stress, was angstig, sprong bijna in het water, probeerde weg te lopen en was gedesoriënteerd. Een buurtbewoner bracht hen uiteindelijk terug naar huis. Het werd duidelijk dat Fenna hertraining nodig had, terwijl de vorige geleidehond van Marianne ook al was afgekeurd vanwege vuurwerkangst. Een ander filmpje toonde Fenna en haar baasje die therapie volgden. Er is echter nooit een nieuwsbericht verschenen dat de daders zijn gevonden; twee jongeren werden aanvankelijk opgepakt maar bleken later niets met de zaak te maken te hebben.

Sensibilisering

Nederland

Er is voortdurende noodzaak tot sensibilisering van het publiek, vooral omdat veel mensen zich niet aan de wettelijke regels houden en langdurig vuurwerk afsteken, zowel voor als na de jaarwisseling. KNGF Geleidehonden verspreidt jaarlijks voorlichtingsfilmpjes en/of persberichten over de gevaren van vuurwerk en harde geluiden voor zowel hond als eigenaar. KNGF Geleidehonden organiseert daarnaast af en toe schoolbezoeken, waarbij basisschoolleerlingen leren over het trainen van geleidehonden en de moeilijkheden die sommige honden ervaren met harde geluiden. Tevens adviseert KNGF Geleidehonden om nooit vuurwerk af te steken in de nabijheid van een geleidehondgebruiker.

België

In kranten en tijdschriften wordt ook in België aandacht besteed aan de problemen die geleidehondgebruikers ondervinden. Adeline Valkenborg, voorzitter van het Belgisch Centrum voor Geleidehonden (BCG) en zelf geleidehondgebruiker, heeft persoonlijk ervaring met pestgedrag. Jongeren gooiden bijvoorbeeld een voetzoeker naar haar geleidehond in de buurt van het station van Gent, waardoor de hond schrok en in een autobus rende. Annelies Driesmans, instructrice bij het BCG, meldt dat de geleidehondenschool puppy's en jonge honden traint op harde en onverwachte geluiden, maar dat dit nog steeds een uitdaging kan zijn in sommige situaties.

Een geleidehond is een waardevol bezit voor een persoon met een visuele handicap. Hij waarborgt letterlijk de veiligheid van zijn blinde eigenaar. Het opzettelijk testen van een hond met vuurwerk of harde geluiden is dan ook uiterst ongepast.

Lees verder

• Dopjesactie voor Belgisch Centrum voor Geleidehonden (BCG)
• Een blindengeleidehond is ook een huishond
• Een blindengeleidehond op pensioen
• Aai een geleidehond niet of leid hem niet af!
• Puppypleeggezin voor een toekomstige blindengeleidehond