Verschillende soorten assistentiehonden

De media verwarren soms de termen hulphond, assistentiehond, geleidehond, en andere verwante begrippen. De algemene overkoepelende term voor alle honden die personen met een handicap, beperking of aandoening bijstaan, is "assistentiehond." Een assistentiehond vergroot aanzienlijk de autonomie en zelfredzaamheid van zijn baasje. Grosso modo zijn er zes categorieën assistentiehonden. Deze honden krijgen hun opleiding meestal bij gespecialiseerde centra of scholen. Voor personen met een handicap, stoornis of aandoening opent zo'n viervoeter vaak een nieuwe wereld, waardoor hun beperking minder centraal staat in hun leven en dat van hun omgeving.

• (Blinden)geleidehonden
• Hulphonden
• Autismegeleidehonden
• Signaalhonden
• Epilepsiehonden
• Seizure respons dog
• Seizure alert dog
• Sociale honden
• Buddyhonden
• Psychiatrie ondersteunende honden
• Andere honden
• Scholen van assistentiehonden
• België
• Nederland

(Blinden)geleidehonden

Blinden- of geleidehonden zijn opgeleid om blinde en zwaar slechtziende personen te ondersteunen. Hun voornaamste taak is ervoor te zorgen dat hun baasje met een visuele handicap zich veilig kan verplaatsen. De hond omzeilt obstakels (zowel horizontaal als verticaal), stopt automatisch bij een stoeprand of zebrapad, voert zoekopdrachten uit, en vertoont intelligent ongehoorzaam gedrag wanneer een bepaald commando potentieel gevaar oplevert. Aspirant-blindengeleidehonden verblijven van 7 weken tot 1,5 jaar in een puppypleeggezin, waar ze gesocialiseerd worden en gehoorzaamheid en stabiliteit leren. Daarna gaan de honden een half jaar tot 1,5 jaar naar een geleidehondenschool voor hun verdere opleiding. Blindengeleidehonden zijn herkenbaar aan een harnas dat bestaat uit een jasje en een beugel.

Hulphonden

Mensen met een motorische handicap, meestal rolstoelgebruikers, kunnen een hulphond toegewezen krijgen. Een hulphond voert een aantal praktische taken uit die zijn baasje vanwege zijn handicap niet (meer) kan uitvoeren. Zo raapt de hond bijvoorbeeld voorwerpen op, haalt spullen uit de kast, bedient lichtschakelaars, opent en sluit deuren, en helpt bij boodschappen doen en persoonlijke verzorging (bijvoorbeeld stoma verzorgen of verpakkingen openen). Dankzij de hulphond vergroot de zelfstandigheid van de gebruiker aanzienlijk, wat hun leefwereld vergroot. Meestal duurt de socialisatieperiode bij een pleeggezin voor hulphonden langer dan bij blindengeleidehonden (tot 1,5 jaar), waarna de hond nog ongeveer een half jaar in een hulphondenschool wordt opgeleid. Soms leidt een (aspirant-)hulphondengebruiker zijn hond zelf op onder begeleiding van een school, wat in de thuissituatie gebeurt. Hulphonden dragen een speciaal dekje waarop duidelijk staat aangegeven dat het om een hulphond gaat.

Autismegeleidehonden

Autismegeleidehonden, ook bekend als autismehulphonden of hulphonden voor autismespectrumstoornis, worden speciaal opgeleid om kinderen, jongeren en volwassenen met autisme bij te staan. Personen met autisme, die moeite hebben met sociale interactie, communicatie en gedrag, ervaren veel baat bij een autismegeleidehond. Zo kan een gezin dankzij de hond zonder stress op stap gaan. Het kind met autisme wordt aan de hond gekoppeld, wat een rustgevend effect heeft en voorkomt dat het kind kan weglopen. Dit vermindert de stress voor het hele gezin. Daarnaast bestaan er trainings- en begeleidingsprogramma's waarbij een eigen huishond wordt getraind om in moeilijke situaties hulp te bieden aan personen met autisme.

Signaalhonden

Signaalhonden zijn assistentiehonden die mensen met een auditieve handicap (doven en slechthorenden) ondersteunen. Een signaalhond waarschuwt de dove of slechthorende persoon voor belangrijke geluiden, zowel binnenshuis als buitenshuis, zoals iemand die je roept, de deurbel, de wekker, de telefoon, of een binnenkomend sms-bericht. De hond wordt vaak samen met zijn toekomstige baasje opgeleid, wat resulteert in een hechte band en een op maat gemaakte training. Signaalhondengebruikers hoeven minder alert te zijn en kunnen zich vrijer bewegen omdat de hond hen waarschuwt voor belangrijke geluiden. Deze honden ondergaan ook een uitgebreide socialisatie.

Epilepsiehonden

Seizure respons dog

Mensen met epilepsie kunnen veel baat hebben bij een meldhond, ook wel "seizure response dog" genoemd. Wanneer een epileptische aanval plaatsvindt, onderneemt de meldhond onmiddellijk actie door bijvoorbeeld een alarmknop in te drukken, medicatie of de telefoon te brengen, of de persoon wakker te maken. De hond helpt ook gevaarlijke situaties te vermijden, zoals het veilig oversteken van een weg of het bewaren van voldoende afstand bij afgronden.

Seizure alert dog

Hoewel het bijna onmogelijk is om een hond specifiek te trainen op het voorspellen van een epileptische aanval, hebben sommige honden van nature het vermogen om een aanval aan te voelen. Deze honden waarschuwen hun baasje instinctief voor een nakende aanval. Dergelijke honden krijgen een verdere training om hun natuurlijke talenten te verfijnen en om een herkenbaar signaal af te geven wanneer een aanval nadert.

Sociale honden

Buddyhonden

Buddyhonden, ook wel therapiehonden of sociale honden genoemd, zijn perfect gehoorzaam, hebben een uitstekende gezondheid en vervullen door hun sociaal en stabiel gedrag een belangrijke sociale functie. Je vindt sociale honden vaak in woonzorgcentra, palliatieve eenheden, psychiatrische instellingen of bij rolstoelgebruikers. Een buddyhond bevordert de integratie, het sociaal contact, het zelfvertrouwen en het verantwoordelijkheidsgevoel. Eigenaars van een sociale hond ontvangen daarnaast steun, structuur, plezier en vertrouwen. Soms worden hiervoor afgekeurde hulp- en blindengeleidehonden ingezet.

Psychiatrie ondersteunende honden

Mensen met een posttraumatische stressstoornis (PTSS), een angststoornis waarbij een extreme emotionele reactie optreedt na een traumatische gebeurtenis, kunnen veel baat hebben bij een speciaal opgeleide PTSS-hond. Deze honden bieden troost, vergroten het gevoel van veiligheid en rust, en wekken hun baas wanneer die nachtmerries heeft. Sommige assistentiehonden helpen ook bij angsten, persoonlijkheidsstoornissen, en andere psychische aandoeningen.

Andere honden

Honden kunnen ook getraind worden om ziekten zoals diabetes, kanker, en de ziekte van Alzheimer (een vorm van dementie die uiteindelijk leidt tot ernstig geheugenverlies) te detecteren. Hoewel dit nog in de kinderschoenen staat, komen diabeteshonden steeds vaker voor. Deze honden hebben vaak een uitzonderlijke reukzin en kunnen getraind worden om afwijkingen in de bloedsuikerspiegel te signaleren, bijvoorbeeld door een specifieke geur (zoals aceton) in de adem van hun baasje op te merken. Ze kunnen dan een signaal geven of hulp halen wanneer hun baasje niet reageert. Sommige honden hebben echter moeite met het verdragen van sterke geuren, zoals in verfwinkels. Sinds 2013 is er ook een experiment gaande waarbij honden getraind worden om darmkanker vroegtijdig op te sporen.

Scholen van assistentiehonden

België

In België zijn er diverse scholen die zijn aangesloten bij de Belgian Assistance Dog Federation (BADF). Deze scholen leiden assistentiehonden op. Via de link kun je ontdekken welke school welk type hond opleidt.

Nederland

Blindengeleidehonden
Nederland kent zes geleidehondenscholen die blindengeleidehonden opleiden. Sommige scholen leiden daarnaast ook combinatiehonden op, zoals voor doofblinde of rolstoelgebonden gebruikers. De scholen zijn:

• Ans Lábee
• DCN Geleidehonden
• Herman Jansen
• KNGF Geleidehonden
• Martin Gaus Geleide- en Hulphondenschool
• Stichting BultersMekke: Deze school leidt diverse assistentiehonden op, waaronder blindengeleidehonden. De instructeurs werken intensief samen met de eigenaar van de hond. Indien mogelijk verblijft de hond bij zijn eigenaar, en anders bij de instructeur, waarbij regelmatig huisbezoeken plaatsvinden om de betrokkenheid van de eigenaar te waarborgen. De basisvaardigheden van goed opgeleide blindengeleidehonden behoren tot de standaardeisen van deze school.

Andere assistentiehonden
Naast blindengeleidehonden zijn er in Nederland ook hondenscholen die zich richten op de opleiding van hulp-, epilepsie-, PTSS-, veteranen-, diabetes- en autismehonden:

• Canine Company
• De Click
• Hulphonden voor Autisme
• Hulphondenschool Herman Jansen
• Hulphondenschool Martin Gaus
• Kibō Medical Detection Dogs (gespecialiseerd in PTSS-, diabetes- en ASS-honden)
• KNGF Geleidehonden
• Martin Gaus Geleide- en Hulphondenschool
• Stichting Assistentiehond
• Stichting Boris
• Stichting BultersMekke
• Stichting De hond kan de was doen
• Stichting Hero
• Stichting Hulphond
• Stichting MissionPuppy Nederland
• Stichting Saac
• Vom Falorie

Deze scholen werken op verschillende manieren, soms met pleeggezinnen, teamtrainingen of met de eigen hond van de gebruiker. De instructeurs bekijken en bepalen individueel wat haalbaar en wenselijk is voor elke situatie.

Assistentiehonden spelen een cruciale rol in het leven van mensen met een handicap, aandoening of stoornis.

Lees verder

• Blindengeleidehonden: Trauma's van vuurwerk voor baas & hond
• Een blindengeleidehond is ook een huishond
• Een blindengeleidehond op pensioen
• Aai een geleidehond niet of leid hem niet af!
• Wat kan een geleidehond voor blinden en wat kan hij niet?