Verschillende soorten assistentiehonden

De media verwarren soms de termen hulphond, assistentiehond, geleidehond, en andere verwante begrippen. De algemene overkoepelende term voor alle honden die personen met een handicap, beperking of aandoening bijstaan, is "assistentiehond." Een assistentiehond vergroot aanzienlijk de autonomie en zelfredzaamheid van zijn baasje. Grosso modo zijn er zes categorieën assistentiehonden. Deze honden krijgen hun opleiding meestal bij gespecialiseerde centra of scholen. Voor personen met een handicap, stoornis of aandoening opent zo'n viervoeter vaak een nieuwe wereld, waardoor hun beperking minder centraal staat in hun leven en dat van hun omgeving.

• De rol van assistentiehonden in het dagelijks leven
• Vergroten van de zelfstandigheid
• Emotionele ondersteuning en gezelschap
• Opleiding en selectie van assistentiehonden
• Specifieke training voor verschillende taken
• Keuze van het juiste ras
• (Blinden)geleidehonden
• Hulphonden
• Autismegeleidehonden
• Signaalhonden
• Epilepsiehonden
• Seizure respons dog
• Seizure alert dog
• Sociale honden
• Buddyhonden
• Psychiatrie ondersteunende honden
• Andere honden
• Scholen van assistentiehonden
• België
• Nederland
• Misvattingen rond verschillende soorten assistentiehonden
• Alle assistentiehonden zijn hetzelfde
• Een assistentiehond is alleen voor blinden
• Assistentiehonden kunnen alleen voor fysieke beperkingen helpen
• Assistentiehonden zijn overal toegestaan
• Assistentiehonden hoeven geen speciale training te krijgen
• Assistentiehonden zijn altijd geschikt voor iedereen
• Assistentiehonden kunnen alles voor hun eigenaar doen

De rol van assistentiehonden in het dagelijks leven

Vergroten van de zelfstandigheid

Assistentiehonden hebben een cruciale rol in het vergroten van de zelfstandigheid van mensen met verschillende beperkingen. Of het nu gaat om visuele, lichamelijke of cognitieve beperkingen, een assistentiehond stelt de eigenaar in staat om dagelijkse activiteiten gemakkelijker en veiliger uit te voeren. Door hun training en speciale vaardigheden kunnen deze honden hen ondersteunen bij het navigeren door hun omgeving, het uitvoeren van taken die anders moeilijk of onveilig zouden zijn, en zelfs het verbeteren van de mobiliteit. Hierdoor kunnen mensen met een handicap een meer autonoom en onafhankelijk leven leiden.

Emotionele ondersteuning en gezelschap

Naast praktische hulp bieden assistentiehonden vaak ook emotionele ondersteuning aan hun eigenaren. De band die ontstaat tussen de hond en de eigenaar gaat verder dan alleen de functionele taken die de hond uitvoert. Voor veel mensen is hun assistentiehond een geliefde metgezel die hen helpt omgaan met stress, angst of depressie. De aanwezigheid van de hond kan het gevoel van eenzaamheid verminderen en het zelfvertrouwen van de eigenaar verhogen, wat van grote invloed is op hun mentale gezondheid en welzijn.

Opleiding en selectie van assistentiehonden

Specifieke training voor verschillende taken

Assistentiehonden worden geselecteerd en opgeleid om specifieke taken uit te voeren die hun eigenaar helpen bij het dagelijks functioneren. Het trainingsproces is intensief en duurt vaak meerdere maanden. De honden worden getraind om bepaalde commando's te herkennen, zoals het openen van deuren, het inschakelen van lichten, het ophalen van voorwerpen, of zelfs het aanduiden van specifieke locaties. Afhankelijk van de soort assistentiehond kunnen ze verschillende vaardigheden aanleren die passen bij de specifieke behoeften van de eigenaar.

Keuze van het juiste ras

Niet elke hond is geschikt om een assistentiehond te worden. Rassen zoals de labrador, golden retriever en Duitse herder worden vaak gekozen vanwege hun zachtaardige karakter, intelligentie en trainbaarheid. Het kiezen van het juiste ras is van groot belang, aangezien de hond niet alleen moet voldoen aan de fysieke eisen van de taak, maar ook een stabiel temperament moet hebben om goed samen te kunnen werken met hun eigenaar.

(Blinden)geleidehonden

Blinden- of geleidehonden zijn opgeleid om blinde en zwaar slechtziende personen te ondersteunen. Hun voornaamste taak is ervoor te zorgen dat hun baasje met een visuele handicap zich veilig kan verplaatsen. De hond omzeilt obstakels (zowel horizontaal als verticaal), stopt automatisch bij een stoeprand of zebrapad, voert zoekopdrachten uit, en vertoont intelligent ongehoorzaam gedrag wanneer een bepaald commando potentieel gevaar oplevert. Aspirant-blindengeleidehonden verblijven van 7 weken tot 1,5 jaar in een puppypleeggezin, waar ze gesocialiseerd worden en gehoorzaamheid en stabiliteit leren. Daarna gaan de honden een half jaar tot 1,5 jaar naar een geleidehondenschool voor hun verdere opleiding. Blindengeleidehonden zijn herkenbaar aan een harnas dat bestaat uit een jasje en een beugel.

Hulphonden

Mensen met een motorische handicap, meestal rolstoelgebruikers, kunnen een hulphond toegewezen krijgen. Een hulphond voert een aantal praktische taken uit die zijn baasje vanwege zijn handicap niet (meer) kan uitvoeren. Zo raapt de hond bijvoorbeeld voorwerpen op, haalt spullen uit de kast, bedient lichtschakelaars, opent en sluit deuren, en helpt bij boodschappen doen en persoonlijke verzorging (bijvoorbeeld stoma verzorgen of verpakkingen openen). Dankzij de hulphond vergroot de zelfstandigheid van de gebruiker aanzienlijk, wat hun leefwereld vergroot. Meestal duurt de socialisatieperiode bij een pleeggezin voor hulphonden langer dan bij blindengeleidehonden (tot 1,5 jaar), waarna de hond nog ongeveer een half jaar in een hulphondenschool wordt opgeleid. Soms leidt een (aspirant-)hulphondengebruiker zijn hond zelf op onder begeleiding van een school, wat in de thuissituatie gebeurt. Hulphonden dragen een speciaal dekje waarop duidelijk staat aangegeven dat het om een hulphond gaat.

Autismegeleidehonden

Autismegeleidehonden, ook bekend als autismehulphonden of hulphonden voor autismespectrumstoornis, worden speciaal opgeleid om kinderen, jongeren en volwassenen met autisme bij te staan. Personen met autisme, die moeite hebben met sociale interactie, communicatie en gedrag, ervaren veel baat bij een autismegeleidehond. Zo kan een gezin dankzij de hond zonder stress op stap gaan. Het kind met autisme wordt aan de hond gekoppeld, wat een rustgevend effect heeft en voorkomt dat het kind kan weglopen. Dit vermindert de stress voor het hele gezin. Daarnaast bestaan er trainings- en begeleidingsprogramma's waarbij een eigen huishond wordt getraind om in moeilijke situaties hulp te bieden aan personen met autisme.

Signaalhonden

Signaalhonden zijn assistentiehonden die mensen met een auditieve handicap (doven en slechthorenden) ondersteunen. Een signaalhond waarschuwt de dove of slechthorende persoon voor belangrijke geluiden, zowel binnenshuis als buitenshuis, zoals iemand die je roept, de deurbel, de wekker, de telefoon, of een binnenkomend sms-bericht. De hond wordt vaak samen met zijn toekomstige baasje opgeleid, wat resulteert in een hechte band en een op maat gemaakte training. Signaalhondengebruikers hoeven minder alert te zijn en kunnen zich vrijer bewegen omdat de hond hen waarschuwt voor belangrijke geluiden. Deze honden ondergaan ook een uitgebreide socialisatie.

Epilepsiehonden

Seizure respons dog

Mensen met epilepsie kunnen veel baat hebben bij een meldhond, ook wel "seizure response dog" genoemd. Wanneer een epileptische aanval plaatsvindt, onderneemt de meldhond onmiddellijk actie door bijvoorbeeld een alarmknop in te drukken, medicatie of de telefoon te brengen, of de persoon wakker te maken. De hond helpt ook gevaarlijke situaties te vermijden, zoals het veilig oversteken van een weg of het bewaren van voldoende afstand bij afgronden.

Seizure alert dog

Hoewel het bijna onmogelijk is om een hond specifiek te trainen op het voorspellen van een epileptische aanval, hebben sommige honden van nature het vermogen om een aanval aan te voelen. Deze honden waarschuwen hun baasje instinctief voor een nakende aanval. Dergelijke honden krijgen een verdere training om hun natuurlijke talenten te verfijnen en om een herkenbaar signaal af te geven wanneer een aanval nadert.

Sociale honden

Buddyhonden

Buddyhonden, ook wel therapiehonden of sociale honden genoemd, zijn perfect gehoorzaam, hebben een uitstekende gezondheid en vervullen door hun sociaal en stabiel gedrag een belangrijke sociale functie. Je vindt sociale honden vaak in woonzorgcentra, palliatieve eenheden, psychiatrische instellingen of bij rolstoelgebruikers. Een buddyhond bevordert de integratie, het sociaal contact, het zelfvertrouwen en het verantwoordelijkheidsgevoel. Eigenaars van een sociale hond ontvangen daarnaast steun, structuur, plezier en vertrouwen. Soms worden hiervoor afgekeurde hulp- en blindengeleidehonden ingezet.

Psychiatrie ondersteunende honden

Mensen met een posttraumatische stressstoornis (PTSS), een angststoornis waarbij een extreme emotionele reactie optreedt na een traumatische gebeurtenis, kunnen veel baat hebben bij een speciaal opgeleide PTSS-hond. Deze honden bieden troost, vergroten het gevoel van veiligheid en rust, en wekken hun baas wanneer die nachtmerries heeft. Sommige assistentiehonden helpen ook bij angsten, persoonlijkheidsstoornissen, en andere psychische aandoeningen.

Andere honden

Honden kunnen ook getraind worden om ziekten zoals diabetes, kanker, en de ziekte van Alzheimer (een vorm van dementie die uiteindelijk leidt tot ernstig geheugenverlies) te detecteren. Hoewel dit nog in de kinderschoenen staat, komen diabeteshonden steeds vaker voor. Deze honden hebben vaak een uitzonderlijke reukzin en kunnen getraind worden om afwijkingen in de bloedsuikerspiegel te signaleren, bijvoorbeeld door een specifieke geur (zoals aceton) in de adem van hun baasje op te merken. Ze kunnen dan een signaal geven of hulp halen wanneer hun baasje niet reageert. Sommige honden hebben echter moeite met het verdragen van sterke geuren, zoals in verfwinkels. Sinds 2013 is er ook een experiment gaande waarbij honden getraind worden om darmkanker vroegtijdig op te sporen.

Scholen van assistentiehonden

België

In België zijn er diverse scholen die zijn aangesloten bij de Belgian Assistance Dog Federation (BADF). Deze scholen leiden assistentiehonden op. Via de link kun je ontdekken welke school welk type hond opleidt.

Nederland

Blindengeleidehonden
Nederland kent zes geleidehondenscholen die blindengeleidehonden opleiden. Sommige scholen leiden daarnaast ook combinatiehonden op, zoals voor doofblinde of rolstoelgebonden gebruikers. De scholen zijn:

• Ans Lábee
• DCN Geleidehonden
• Herman Jansen
• KNGF Geleidehonden
• Martin Gaus Geleide- en Hulphondenschool
• Stichting BultersMekke: Deze school leidt diverse assistentiehonden op, waaronder blindengeleidehonden. De instructeurs werken intensief samen met de eigenaar van de hond. Indien mogelijk verblijft de hond bij zijn eigenaar, en anders bij de instructeur, waarbij regelmatig huisbezoeken plaatsvinden om de betrokkenheid van de eigenaar te waarborgen. De basisvaardigheden van goed opgeleide blindengeleidehonden behoren tot de standaardeisen van deze school.

Andere assistentiehonden
Naast blindengeleidehonden zijn er in Nederland ook hondenscholen die zich richten op de opleiding van hulp-, epilepsie-, PTSS-, veteranen-, diabetes- en autismehonden:

• Bultersmekke Assistancedogs: Biedt opleidingen voor diverse assistentiehonden en heeft activiteiten in zowel Nederland als Vlaanderen.
• Canisha: Gevestigd in Wetteren, België, biedt deze school opleidingen voor diverse soorten assistentiehonden.
• Hulphond Nederland: Biedt opleidingen voor diverse assistentiehonden en heeft activiteiten in Nederland.
• Hulphondenschool Novi-Click: Gespecialiseerd in de opleiding van assistentiehonden voor mensen met een lichamelijke beperking.
• Kibo Medical Detection Dogs: Gespecialiseerd in de opleiding van medische detectiehonden, waaronder PTSS-, diabetes- en ASS-honden.
• Stichting Assistentiehond Nederland: Biedt opleidingen voor diverse assistentiehonden en heeft activiteiten in Nederland.
• Stichting Saac: Biedt opleidingen voor diverse assistentiehonden en heeft activiteiten in Nederland.
• Stichting Hero: Gespecialiseerd in de opleiding van hulphonden voor mensen met een lichamelijke beperking.
• Stichting MissionPuppy Nederland: Biedt opleidingen voor diverse assistentiehonden en heeft activiteiten in Nederland.
• Stichting De Hond Kan De Was Doen: Biedt opleidingen voor diverse assistentiehonden en heeft activiteiten in Nederland.
• Stichting Saac: Biedt opleidingen voor diverse assistentiehonden en heeft activiteiten in Nederland.
• Vom Falorie: Gespecialiseerd in de opleiding van assistentiehonden voor mensen met een lichamelijke beperking.

Deze scholen werken op verschillende manieren, soms met pleeggezinnen, teamtrainingen of met de eigen hond van de gebruiker. De instructeurs bekijken en bepalen individueel wat haalbaar en wenselijk is voor elke situatie.

Assistentiehonden spelen een cruciale rol in het leven van mensen met een handicap, aandoening of stoornis.

Misvattingen rond verschillende soorten assistentiehonden

Er bestaan verschillende misvattingen over assistentiehonden, vooral over de verscheidenheid en de specifieke taken van deze honden. Veel mensen denken dat alle assistentiehonden dezelfde rol vervullen, maar in werkelijkheid zijn er veel verschillende soorten, elk getraind voor specifieke behoeften en situaties. Het is belangrijk om te begrijpen dat de training en het gebruik van assistentiehonden afhankelijk zijn van het type beperking van de eigenaar en de specifieke behoeften.

Alle assistentiehonden zijn hetzelfde

Een veelvoorkomende misvatting is dat alle assistentiehonden hetzelfde zijn. Dit is absoluut niet het geval. Er zijn verschillende soorten assistentiehonden, zoals blindengeleidehonden, hulphonden voor mensen met fysieke beperkingen, en zelfs honden die specifiek getraind zijn om psychische aandoeningen zoals angst of posttraumatische stressstoornis (PTSS) te ondersteunen. Elke hond heeft een ander soort training en speelt een andere rol, afhankelijk van de behoeften van de eigenaar.

Een assistentiehond is alleen voor blinden

Hoewel veel mensen denken dat assistentiehonden alleen worden gebruikt door blinden en slechtzienden, zijn er veel andere toepassingen voor assistentiehonden. Ze kunnen worden getraind om te helpen bij een breed scala aan aandoeningen, van mentale gezondheid en psychische stoornissen tot beharing-gerelateerde problemen of mobiliteitsbeperkingen. Het type assistentiehond hangt af van de specifieke behoefte van de eigenaar.

Assistentiehonden kunnen alleen voor fysieke beperkingen helpen

Veel mensen denken dat assistentiehonden alleen nuttig zijn voor mensen met fysieke beperkingen, zoals mobiliteitsproblemen. Dit is echter niet waar. Assistentiehonden kunnen ook van onschatbare waarde zijn voor mensen met psychische aandoeningen zoals mentale gezondheid problemen. Er zijn honden die zijn getraind om mensen te helpen die lijden aan angststoornissen, posttraumatische stressstoornis of andere emotionele en psychologische uitdagingen.

Assistentiehonden zijn overal toegestaan

Een misvatting is dat assistentiehonden altijd overal mogen komen, ongeacht de situatie. In werkelijkheid zijn er regels en wetten die bepalen waar assistentiehonden wel en niet mogen komen. Dit varieert van land tot land en kan per situatie verschillen. Bijvoorbeeld, hoewel assistentiehonden wettelijk gezien vaak in restaurants en openbare plaatsen mogen komen, kunnen sommige plaatsen uitzonderingen maken voor bepaalde soorten honden of situaties.

Assistentiehonden hoeven geen speciale training te krijgen

Er is ook de misvatting dat assistentiehonden geen speciale training nodig hebben. In werkelijkheid ondergaan deze honden een zeer intensieve training die kan duren van enkele maanden tot meerdere jaren. De training varieert afhankelijk van de specifieke taak die de hond moet uitvoeren, zoals het begeleiden van een blinde of slechtziende persoon, het helpen van iemand met mobiliteitsbeperkingen of het assisteren bij medische noodsituaties.

Assistentiehonden zijn altijd geschikt voor iedereen

Niet iedereen is geschikt voor een assistentiehond, en niet elke hond is geschikt voor de rol van assistentiehond. Assistentiehonden moeten voldoen aan strikte normen en vaak moeten eigenaren een speciaal trainingsprogramma volgen om te leren hoe ze met de hond moeten werken. Dit betekent dat niet elke hond de juiste eigenschappen heeft om als assistentiehond te functioneren, en niet elke persoon kan profiteren van het hebben van een assistentiehond.

Assistentiehonden kunnen alles voor hun eigenaar doen

Er wordt vaak gedacht dat assistentiehonden alles kunnen voor hun eigenaar, maar dit is niet het geval. Hoewel ze getraind zijn om een breed scala aan taken uit te voeren, hebben ook assistentiehonden hun beperkingen. Ze kunnen hun eigenaar helpen met specifieke taken zoals navigeren, medische alarmen afgaan of psychosociale ondersteuning bieden, maar ze kunnen geen professionele medische zorg bieden of andere specialistische menselijke taken uitvoeren.

Lees verder

• Blindengeleidehonden: Trauma's van vuurwerk voor baas & hond
• Een blindengeleidehond is ook een huishond
• Een blindengeleidehond op pensioen
• Aai een geleidehond niet of leid hem niet af!
• Wat kan een geleidehond voor blinden en wat kan hij niet?