Matching: de juiste blindengeleidehond voor de juiste baas

In het straatbeeld zie je vaak een blindengeleidehond met zijn blinde of slechtziende baasje rondwandelen. Deze honden worden echter niet "zomaar" bij een persoon met een visuele beperking geplaatst nadat hun opleiding is voltooid. Via een zorgvuldig selectieproces probeert de geleidehondenschool te bepalen welke hond het beste bij welke baas past. Op deze manier probeert de school een optimale "match" te creëren tussen hond en baasje, rekening houdend met de behoeften, mogelijkheden en beperkingen van de visueel gehandicapte persoon.

• Instructeur komt op huisbezoek
• Voldoende achtergrondinformatie
• Match
• Class: Baas én hond in opleiding
• De rol van de hond tijdens de opleiding
• Het selectieproces van blindengeleidehonden
• Aanpassingen voor de blindengeleidehond in huis
• Emotionele band tussen baas en hond
• Langetermijnondersteuning voor baas en hond
• Misvattingen rond het matching van de juiste blindengeleidehond voor de juiste baas
• Elke blindengeleidehond is geschikt voor elke eigenaar
• Blindengeleidehonden worden willekeurig toegewezen
• Alle blindengeleidehonden zijn van hetzelfde ras
• Het duurt altijd lang om een geschikte blindengeleidehond te vinden
• Blindengeleidehonden moeten altijd fysiek perfect zijn
• De training van een blindengeleidehond is hetzelfde voor iedereen
• Een blindengeleidehond kan elke situatie aan zonder extra begeleiding

Niet iedereen komt in aanmerking voor een blindengeleidehond. Elke geleidehondenschool heeft specifieke voorwaarden en procedures voor het screenen van aspirant-geleidehondgebruikers. De scholen beoordelen of een geleidehond met al zijn voor- en nadelen het juiste hulpmiddel is voor een persoon met een visuele handicap.

Instructeur komt op huisbezoek

Gesprek
De aanvraagprocedure voor een blindengeleidehond verloopt grondig. Nadat de aspirant-geleidehondgebruiker (digitale) informatie heeft gelezen en een aanvraagformulier heeft ingediend, ontvangt hij na enige tijd een bezoek van een geleidehondeninstructeur. Pas na dit huisbezoek komt de toekomstige geleidehondgebruiker officieel op de wachtlijst te staan. Tijdens het gesprek worden onder andere de volgende zaken besproken:

• De achtergrond en identiteit van de visueel gehandicapte persoon
• Het karakter en de behoeften van deze persoon
• De woonomgeving en toegankelijkheid
• De mate van visuele beperking en het moment van ontstaan
• Specifieke behoeften en wensen voor de geleidehond
• Gewenste routes en gebruik van de hond
• Eventuele andere beperkingen of medische aandoeningen
• Ervaring met geleide- of huishonden
• Beschikbare uitlaatplaatsen in de tuin en/of woonomgeving

DogSim: route lopen buiten
Voor aspirant-geleidehondgebruikers
De instructeur neemt de aspirant-geleidehondgebruiker vaak mee naar buiten om een route te lopen met behulp van een DogSim. DogSim staat voor "Dog Simulator", een metalen apparaat met vier wieltjes dat een blindengeleidehond simuleert. De instructeur stuurt de DogSim en de aspirant-geleidehondgebruiker houdt de beugel vast die aan het apparaat is bevestigd. De instructeur duwt de DogSim vooruit, waardoor de toekomstige gebruiker een idee krijgt van hoe het is om met een geleidehond te lopen.

Tijdens dit buitenritje beoordeelt de instructeur:

• De oriëntatie en navigatie van de geleidehondgebruiker
• De bekendheid van de routes en de beheersing daarvan
• Het looptempo en het evenwicht

Niet alle scholen gebruiken dit toestel, maar elke instructeur probeert een goed beeld te krijgen van de toekomstige gebruiker.

Voor geleidehondgebruikers: vervangblindengeleidehond
Voor gebruikers die een vervangende blindengeleidehond krijgen, kan de DogSim ook worden ingezet. Met de DogSim kan de instructeur het looptempo en de gewoonten van de gebruiker evalueren om te zorgen voor een geschikte vervanghond. Dit helpt bij het trainen van de nieuwe hond op een manier die aansluit bij de bestaande routines van de gebruiker.

Voldoende achtergrondinformatie

Met alle verzamelde informatie (van DogSim, gesprekken en schriftelijke communicatie) kan de instructeur een geschikte match zoeken voor de (aspirant-)geleidehondgebruiker. Elke geleidehond heeft een uniek karakter, looptempo, en specifieke behoeften, net zoals elke gebruiker dat heeft. Iemand die rustig en traag loopt heeft geen snelle, energieke hond nodig. Andere gebruikers hebben misschien dagelijkse, repetitieve routes of juist zeer diverse routes. Sommige gebruikers hebben ook voorkeuren voor specifieke rassen. De instructeur zoekt altijd de best mogelijke combinatie van hond en baas.

Match

Niet chronologisch
Een geleidehond is doorgaans afgestudeerd tussen de 1,5 en 2,5 jaar oud. In de laatste fase van de opleiding heeft de instructeur een goed beeld van de hond en bekijkt of het profiel van de hond overeenkomt met dat van een (aspirant-)geleidehondgebruiker. Personen die een vervangende hond nodig hebben, krijgen meestal voorrang omdat ze al gewend zijn aan het gebruik van een geleidehond en niet lang zonder willen zitten. Het is niet zo dat de persoon die het langst op de wachtlijst staat automatisch de eerstvolgende beschikbare hond krijgt. De instructeur streeft naar de best mogelijke combinatie van hond en baasje.

Kennismaking geleidehond met (aspirant-)gebruiker
Wanneer een geleidehond volgens de instructeur past bij het profiel van een gebruiker, wordt deze op de hoogte gesteld. De gebruiker krijgt bericht en kan dan een bezoek van de instructeur verwachten, of worden uitgenodigd op de geleidehondenschool. Eerst wordt gekeken of de geleidehond en de toekomstige baasje een klik hebben. Daarna volgt een testwandeling om te beoordelen hoe de hond functioneert en hoe de toekomstige gebruiker ermee omgaat. Uiteindelijk vindt er een grondige evaluatie plaats om te bepalen of de match geslaagd is.

Class: Baas én hond in opleiding

Als de match succesvol blijkt, wordt de (aspirant-)geleidehondgebruiker uitgenodigd voor een "class", een intensieve instructieperiode voor zowel de gebruiker als de hond. Het Belgisch Centrum voor Geleidehonden vzw plant de "match" doorgaans 4 tot 8 weken voor de start van de instructie, zodat de gebruiker de nodige regelingen kan treffen, zoals vrijaf van werk en opvang voor de oude geleidehond. Tijdens deze periode krijgt de hond de kans om nog extra training te ontvangen. De persoon met de visuele beperking verblijft meestal 1 tot 3 weken intern op de geleidehondenschool, waarna een vervolgtraining in de eigen woon-, werk- en/of schoolomgeving volgt (post-class). Sommige scholen bieden geen interne instructie aan en leveren de hond rechtstreeks af in de thuissituatie, met een variabele trainingsperiode. In een classperiode, die vaak als intensief wordt ervaren, leren de gebruikers hoe ze met de geleidehond moeten werken en hoe ze de hond als huishond moeten verzorgen. Na de class en post-class blijven de gebruiker en de hond onder regelmatig toezicht van de instructeur.

Een goede match tussen geleidehond en baasje is cruciaal voor het succes van het partnerschap. De instructeur moet niet alleen de honden goed kennen, maar ook de leefwereld en behoeften van de (aspirant-)geleidehondgebruiker begrijpen.

De rol van de hond tijdens de opleiding

Blindengeleidehonden spelen een cruciale rol tijdens hun opleiding, waarin ze specifieke vaardigheden leren die essentieel zijn om hun toekomstige baas veilig door het dagelijks leven te begeleiden. Het proces is intensief en gericht op het ontwikkelen van vaardigheden die de mobiliteit en zelfstandigheid van visueel gehandicapte mensen ondersteunen.

Specifieke vaardigheden
De hond leert hoe hij moet reageren op commando’s, gevaarlijke situaties moet vermijden en zijn baas langs obstakels moet leiden. Daarnaast wordt de hond getraind om drukke gebieden zoals straten en openbaar vervoer veilig te navigeren, en om altijd alert te zijn op veranderingen in de omgeving.

Stressmanagement en focus
Een belangrijk onderdeel van de opleiding is het omgaan met stressvolle situaties en het behouden van focus, zelfs in drukke of onverwachte omstandigheden. Dit vereist een geduldig en consistent trainingsproces waarin de hond leert om zijn kalmte te bewaren.

Het selectieproces van blindengeleidehonden

Voordat een hond aan zijn opleiding tot blindengeleidehond begint, doorloopt hij een uitgebreid selectieproces. Dit proces is gericht op het beoordelen van de geschiktheid van de hond voor deze belangrijke taak.

Fysieke geschiktheid
De hond wordt grondig onderzocht op zijn fysieke gezondheid. Enkel honden met een uitstekend gezichtsvermogen, gehoor en algehele gezondheid worden geselecteerd. Er wordt ook gelet op het uithoudingsvermogen van de hond, aangezien lange wandelingen en uren van concentratie een belangrijk onderdeel van hun toekomstige werk zijn.

Temperament en karaktereigenschappen
De hond moet een evenwichtig temperament hebben en niet snel schrikken of afgeleid raken. Zelfverzekerdheid, vriendelijkheid en een goed aanpassingsvermogen zijn enkele van de belangrijkste eigenschappen waar de trainers op letten.

Aanpassingen voor de blindengeleidehond in huis

Wanneer de hond eenmaal zijn opleiding heeft voltooid, worden er vaak aanpassingen in huis gedaan om de hond optimaal te ondersteunen in zijn nieuwe omgeving.

Indeling van de leefruimte
De leefruimte wordt aangepast om ervoor te zorgen dat de hond gemakkelijk toegang heeft tot zijn rustplek, voer- en drinkbakken, en dat hij comfortabel kan bewegen in huis. Een duidelijke indeling helpt de hond om zich snel aan te passen aan zijn nieuwe omgeving.

Omgeving en routines
De baas wordt aangemoedigd om een vaste routine te creëren die de hond structuur biedt. Dit helpt de hond om zich veilig en zeker te voelen en om optimaal te functioneren in zijn rol als geleidehond.

Emotionele band tussen baas en hond

De emotionele band tussen een blindengeleidehond en zijn baas is essentieel voor een succesvolle samenwerking. Deze band wordt opgebouwd door vertrouwen, wederzijdse communicatie en gedeelde ervaringen.

Het opbouwen van vertrouwen
Het vertrouwen wordt versterkt door consistente communicatie en positieve bekrachtiging. De baas leert hoe hij de hond duidelijk kan begeleiden en hoe hij zijn signalen kan interpreteren, terwijl de hond op zijn beurt leert om zijn baas veilig te begeleiden.

Rol van positieve bekrachtiging
Positieve bekrachtiging speelt een belangrijke rol in het versterken van de band. Door goed gedrag te belonen, voelt de hond zich gewaardeerd en blijft hij gemotiveerd om zijn werk goed te doen.

Langetermijnondersteuning voor baas en hond

Zelfs nadat de hond en zijn baas aan elkaar gewend zijn geraakt, is langetermijnondersteuning essentieel om ervoor te zorgen dat de samenwerking blijft functioneren.

Periodieke opvolging
Blindengeleidehondenscholen bieden vaak periodieke opvolging aan om te controleren of de hond en zijn baas nog goed samenwerken. Eventuele problemen kunnen in een vroeg stadium worden aangepakt, en er wordt advies gegeven over eventuele aanpassingen in training of routines.

Aanvullende training
In sommige gevallen kan aanvullende training nodig zijn, bijvoorbeeld wanneer de behoeften van de baas veranderen of wanneer de hond nieuwe uitdagingen tegenkomt. Dit helpt om de samenwerking dynamisch en effectief te houden.

Misvattingen rond het matching van de juiste blindengeleidehond voor de juiste baas

Het vinden van de juiste blindengeleidehond voor een persoon met visuele beperkingen wordt vaak overschat, waarbij niet altijd rekening wordt gehouden met de specifieke behoeften van de baas. Er bestaan verschillende misvattingen over hoe deze honden geselecteerd worden en hoe ze zich aanpassen aan hun baas.

Elke blindengeleidehond is geschikt voor elke eigenaar

Een veelvoorkomende misvatting is dat elke blindengeleidehond voor elke eigenaar geschikt is. In werkelijkheid wordt de keuze van de hond vaak aangepast aan de persoonlijke situatie van de eigenaar, inclusief de mate van visuele beperking, fysieke gezondheid, en levensstijl. Het is belangrijk dat de hond past bij de mobiliteit en het comfort van de eigenaar, wat betekent dat een gedetailleerd proces van matching vereist is.

Blindengeleidehonden worden willekeurig toegewezen

Er wordt vaak gedacht dat blindengeleidehonden willekeurig worden toegewezen, zonder rekening te houden met de specifieke wensen of behoeften van de baas. In werkelijkheid wordt het selectieproces grondig uitgevoerd, waarbij verschillende factoren worden overwogen, zoals het fysieke vermogen van de eigenaar en hun dagelijkse routines.

Alle blindengeleidehonden zijn van hetzelfde ras

Veel mensen denken dat alle blindengeleidehonden hetzelfde ras zijn. Hoewel het klopt dat bepaalde rassen vaker worden ingezet als geleidehonden vanwege hun temperament en werklust, kunnen er verschillende rassen worden gebruikt, afhankelijk van de specifieke behoeften van de eigenaar. Het juiste ras kan bijdragen aan de effectiviteit van de hond in zijn functie als begeleider.

Het duurt altijd lang om een geschikte blindengeleidehond te vinden

Er is een misvatting dat het altijd lange tijd duurt om een geschikte blindengeleidehond te vinden. De selectie en training kunnen enkele maanden duren, maar in veel gevallen kunnen organisaties snel de juiste hond matchen, afhankelijk van de beschikbaarheid en de specifieke behoeften van de eigenaar.

Blindengeleidehonden moeten altijd fysiek perfect zijn

Er wordt vaak gedacht dat een blindengeleidehond volledig perfect moet zijn, zonder enige fysieke gebreken. Hoewel fysieke gezondheid belangrijk is, kunnen honden die lichte gezondheidsproblemen hebben, zoals kleine blessures of een chronische aandoening, toch als geleidehond dienen, zolang hun werkcapaciteiten niet worden beïnvloed.

De training van een blindengeleidehond is hetzelfde voor iedereen

Een veelgemaakte misvatting is dat de training van een blindengeleidehond voor elke baas hetzelfde is. In werkelijkheid wordt de training afgestemd op de specifieke behoeften van de eigenaar. De hond wordt getraind om te reageren op de signalen van de eigenaar en om zich aan te passen aan diens specifieke omstandigheden, zoals het type omgeving of het dagelijkse ritme.

Een blindengeleidehond kan elke situatie aan zonder extra begeleiding

Een misvatting is dat een blindengeleidehond in staat is om elke situatie perfect aan te kunnen zonder aanvullende ondersteuning. Terwijl de honden goed getraind zijn om dagelijkse obstakels te vermijden, is er vaak extra begeleiding nodig, vooral bij onverwachte of complexe situaties, zoals drukke stedelijke omgevingen of veranderingen in de omgeving.

Lees verder

• Wat kan een geleidehond voor blinden en wat kan hij niet?
• Verschillende soorten assistentiehonden
• Puppypleeggezin voor een toekomstige blindengeleidehond
• Aai een geleidehond niet of leid hem niet af!
• Een blindengeleidehond is ook een huishond