Blindengeleidehond: Voordelen en nadelen bij het geleidewerk

Blindengeleidehonden, vaak ook gekend als 'geleidehonden', zijn speciaal opgeleide honden die ervoor zorgen dat personen met een visuele handicap zich veilig en vlot kunnen verplaatsen. Na een nestperiode van zeven à acht weken, verhuizen deze schattige puppy's naar een puppypleeggezin. Dit gezin zorgt ervoor dat de pups een goede basis gehoorzaamheid meekrijgen en daarnaast zorgt voor hun socialisatie, zodat ze overal mee vertrouwd raken. Wanneer de hond twaalf à zestien maanden oud is, verhuist hij naar de blindengeleidehondenschool. Na een intensieve opleiding van drie à twaalf maanden volgt de toewijzing, interne opleiding en/of thuisinstructie met de nieuwe blinde of slechtziende eigenaar. Een blindengeleidehond is een waardevol mobiliteitshulpmiddel met vele voordelen. Maar een geleidehond kent ook enkele nadelen en aandachtspunten. Het is dan ook belangrijk dat toekomstige geleidehondgebruikers en hun omgeving hierover goed geïnformeerd zijn.

• Voordelen van een geleidehond voor blinden en slechtzienden
• Grotere mobiliteit
• Vriendschap
• Maatschappij
• Fysieke conditie
• Nadelen van een blindengeleidehond voor personen met een visuele handicap
• Vormen van een team
• Levend wezen
• Tijd
• Geld
• Vuil
• Plannen
• Andere huisdieren
• Conclusie

Voordelen van een geleidehond voor blinden en slechtzienden

Grotere mobiliteit

Dankzij een blindengeleidehond krijgen blinden en slechtzienden veel grotere mobiliteit. De hond leidt hen moeiteloos door het verkeer, waardoor de eigenaar veel meer zelfvertrouwen krijgt en ontspannen door het verkeer kan lopen. Hij loopt immers nergens meer tegenaan omdat de geleidehond obstakels omzeilt of vermijdt in zowel de breedte als de hoogte. De geleidehond beschikt daarnaast over automatische en op commando gebaseerde 'zoekfuncties'. Hij zoekt bijvoorbeeld automatisch zijstraten op en loopt erin, zodat blinden en slechtzienden de straat kunnen tellen en deze mogelijk kunnen inslaan of oversteken. Op commando is de hond in staat om tal van objecten aan te wijzen, zoals een zitplaats, een deur, een zebrapad, een kassa, enzovoort.

Vriendschap

Naast de grotere mobiliteit en zelfstandigheid betekent een blindengeleidehond enorm veel als maatje voor personen met een visuele handicap. Visueel gehandicapte personen nemen hun hond vrijwel altijd overal mee naartoe, en ook thuis is de hond vrijwel altijd in de buurt van de eigenaar. De hond kan de eigenaar troosten als hij verdrietig is. Daarnaast spelen blindengeleidehonden veel wanneer ze hun tuig niet dragen. Ze gaan met de blinde of slechtziende eigenaar naar het park of het bos, waar ze vaak samen spelen of stoeien. De band tussen eigenaar en hond is meestal ijzersterk. Het vertrouwen in elkaar is erg groot. De liefde die een blindengeleidehond aan de eigenaar geeft, is onvervangbaar door een witte stok of een ander navigatiehulpmiddel.

Maatschappij

Veel geleidehondgebruikers vinden het gemakkelijker om een gesprek met anderen aan te knopen dankzij de aanwezigheid van hun hond. Omgekeerd geldt dit ook: mensen spreken sneller een geleidehondgebruiker aan dan een persoon met alleen een witte stok. Het maken van sociale contacten gebeurt met andere woorden vaak sneller met een blindengeleidehond dan met alleen een witte stok. Een blindengeleidehond nodigt immers vaak uit tot een gesprek. Ook voor het gezin of de familie van de visueel gehandicapte persoon is het vaak fijn om een geleidehond in de omgeving te hebben. Zij hebben een extra speel- en knuffelmaatje; de hond brengt leven in de brouwerij.

Fysieke conditie

De meeste blinden en slechtzienden gaan dankzij een blindengeleidehond vaker op stap dan ze zonder hond zouden doen. Een geleidehond moet immers voldoende beweging krijgen tijdens het werk maar ook daarbuiten, als vrije hond en/of aangelijnde hond. Dit verbetert de fysieke conditie van de eigenaar.

Nadelen van een blindengeleidehond voor personen met een visuele handicap

Vormen van een team

Een geleidehond heeft al meerdere baasjes gehad voordat hij bij de blinde of slechtziende geleidehondgebruiker komt:

• fokgastgezin (tot circa zeven à acht weken)
• puppypleeggezin (tot circa twaalf maanden à zestien maanden)
• geleidehondenschool (circa drie maanden tot twaalf maanden)

De meeste geleidehonden zijn labrador retrievers, golden retrievers, koningspoedels, Duitse herders, Zwitserse herders en/of andere kruisingen met deze hoofdrassen. Veel honden zijn goed bestand tegen veranderingen. Niettemin is het voor de hond een grote omschakeling om bij een nieuwe eigenaar terecht te komen in een volledig nieuwe omgeving. Het is normaal dat een geleidehond in het eerste jaar (soms korter, maar soms ook langer) de eigenaar zal 'uittesten'. Plotseling wil de hond bijvoorbeeld niet meer doorlopen of wil hij per se naar het park. Een stoeprand overslaan, snuffelen, poepen op de stoep of hard trekken naar een andere hond zijn klassieke voorbeelden van veelvoorkomende foutjes die nog regelmatig gebeuren in de beginperiode, wanneer de hond aan zijn nieuwe omgeving went en de eigenaar moet wennen aan de (nieuwste) geleidehond.

Levend wezen

Geen robot

Een geleidehond blijft in de eerste plaats een hond, wat betekent dat hij soms onverwachte dingen doet of iets niet wil doen. Zo is het mogelijk dat hij plots in tuig begint te grommen of blaffen, of even afgeleid is van het werk doordat mensen hem aaien of omdat hij veel lekkere geuren heeft geroken. Mogelijk is de hond vermoeid, of heeft hij iets of iemand interessant gezien, waardoor hij even niet meer bezig is met het geleidewerk. Zelfs de meest ervaren honden zijn geen robots.

Ziekte

Een (geleide)hond kan net zoals mensen omwille van fysieke redenen (ziekte, ongeval, operatie, enzovoort) plotseling of soms geleidelijk uitvallen. Vaak is er sprake van een tijdelijke en kortstondige oorzaak, zoals iets verkeerd gegeten. Maar ook hierbij geldt dat een blindengeleidehond een levend wezen is waarmee altijd iets kan gebeuren. Dit betekent dat geleidehondgebruikers (en/of mensen uit hun omgeving) mogelijk creatief moeten omgaan met geplande activiteiten, of deze moeten laten vallen om voor de zieke hond te zorgen of thuis te zijn. Net omdat een geleidehond een levend wezen is dat soms even niet kan werken, is het belangrijk dat een persoon met een visuele handicap ook met een witte stok op pad kan voor belangrijke trajecten. Een netwerk van enkele back-up-mensen is tevens nuttig om dergelijke meestal onverwachte situaties goed aan te kunnen pakken.

Tijd

Voor veel geleidehondgebruikers is het een vanzelfsprekend gegeven, maar anderen moeten eraan wennen en wat plannen: in tegenstelling tot een witte stok die in een jaszak kan worden gestopt of in een hoekje in huis kan worden geplaatst, vraagt een geleidehond toch wat meer tijd. Net als een gewone huishond moet een blindengeleidehond vier à vijf keer per dag worden uitgelaten, heeft hij verzorging nodig en moet hij voldoende aandacht krijgen van de eigenaar. Bovendien heeft hij vrije tijd nodig, zoals loslopen en spelen met de eigenaar. Dit betekent dat het soms nodig is om de pauze op school of tijdens het werk te gebruiken voor het uitlaten van de hond. Sommige mensen gaan bovendien 's morgens en 's avonds door weer en wind met de hond naar buiten om hem voldoende beweging te geven.

Geld

Een witte stok en de verplaatsingstechnieken voor het leren lopen met dit mobiliteitshulpmiddel worden vergoed door de overheid. In principe kost een witte stok daarna geen geld meer. Na enkele jaren is weer een vergoeding voor een nieuwe witte stok en de stoklooptraining mogelijk vanuit de overheid. Een blindengeleidehond kost echter wel geld, denk maar aan voer, verzorging, hals- en leibanden, dierenartskosten, speeltjes, manden, kluifmateriaal, enzovoort. Tot slot moeten sommige honden om de paar weken of maanden professioneel worden getrimd en/of gewassen.

Vuil

Een vuile witte stok is gemakkelijk buiten te 'parkeren' of af te wassen. Een (blinden)geleidehond brengt vrijwel elke dag vuil en een vuile vacht mee. Tevens houden sommige loslopende geleidehonden erg van hun vrijheid: in een modderplas rollen, in ontlasting van honden, andere dieren of mensen rollen of deze zelfs opeten, in kadavers rollen, in allerlei struiken en planten rollen of per toeval in kauwgom gaan liggen. Dit brengt veel poetswerk met zich mee. Meer poetswerk vertaalt zich ook in de haren die veel honden verliezen. Mogelijk is hiervoor zelfs een speciale stofzuiger nodig.

Plannen

Blinden en slechtzienden nemen in de meeste gevallen hun trouwe viervoeter mee naar een bestemming. In sommige omstandigheden is dit niet (goed) mogelijk. Tropische reizen, een bezoek aan een intensive care-eenheid in het ziekenhuis, op de eerste rij staan bij een luid en druk festival, bezoekjes aan zwaar allergische personen, enzovoort. Visueel gehandicapte personen moeten dan steeds zorgen voor opvang of andere alternatieven.

Andere huisdieren

In principe zijn blindengeleidehonden trouwe, sociale dieren die goed gesocialiseerd zijn vanuit het nest, bij het pleeggezin en verder ook in de opleiding. Soms hebben mensen echter thuis een eigen hond, een eigen kat of een gepensioneerde geleidehond. Het kan zijn dat de nieuwe geleidehond niet goed overweg kan met deze dieren, en ook omgekeerd kan dit het geval zijn. De blindengeleidehondenschool kijkt altijd op voorhand tijdens het matchen of dit goed zou lukken. In veel gevallen verloopt dit uiteindelijk positief, maar af en toe is het niet mogelijk om een geleidehond bij iemand te plaatsen omdat het niet klikt met één of meer andere huisdieren.

Conclusie

Het is belangrijk om bij het aanvragen van een geleidehond alle voor- en nadelen tegen elkaar af te wegen en te kijken of een viervoeter past in de levensstijl van blinden en slechtzienden. Elke hond is anders en heeft eigen aandachtspunten naast de mogelijke voor- en nadelen. Het vormen van een hechte band kost tijd en gaat vaak gepaard met vele hindernissen voor zowel de eigenaar als de hond. Maar zodra een waar team is gevormd, is een blindengeleidehond voor veel blinden en slechtzienden een grote verrijking.

Lees verder

• Een blindengeleidehond is geen robot