Voorkom vliegen bij kippen door kortwieken van vleugels

Sommige kleine kippen kunnen tot wel twaalf meter hoog vliegen. Bij een kip in gevangenschap is dit niet altijd gewenst, omdat de kippen kunnen ontsnappen door uit de ren of over een schutting heen te vliegen. Ontsnapte kippen hebben minder kans om te overleven, waardoor het soms verstandig kan zijn om het vliegen te belemmeren. Voorkom daarom vliegen door kortwieken. Hierbij worden de buitenste veren, de slagpennen, van de vleugel afgeknipt. Het is een vrij eenvoudige en pijnloze ingreep, die op verschillende manieren uitgevoerd kan worden. In sommige gevallen kent kortwieken wel enkele nadelen.

Kippen en vliegen

Kippen zijn loopvogels en zullen daarom niet graag vliegen. Toch kunnen alle kippen tot op zekere hoogte vliegen. Als ze vliegen, is dit vaak van korte duur. Het vliegen lijkt meer op springen en fladderen, en ze vallen snel weer naar beneden. Toch kunnen kleine kippen grote hoogtes van tot wel 12 meter bereiken. Daarentegen kunnen grote kippen, zoals Brahma's en Cochins, moeilijk van de grond komen en zullen ze in uitzonderlijke gevallen maximaal 2 tot 3 meter hoogte halen. Daarnaast zijn er rassen die niet graag vliegen. Zo zal een Barnevelder vanwege het rustige karakter niet veel vliegen. Ook een Sussex vliegt niet graag.

De vleugels

Kippen danken het feit dat ze kunnen vliegen aan hun vleugels. De grootte van de vleugels en de veren spelen hierbij een belangrijke rol.

Grootte van de vleugels

Als een vogel lange en smalle vleugels heeft, kunnen ze goed in de lucht blijven zweven. Vogels met kleine vleugels, zoals kippen, kunnen juist minder goed vliegen. Bij kippen zijn de vleugels zo klein in verhouding met het lichaam, waardoor vliegen heel lastig is. Hierbij geldt ook hoe groter de kip, des te kleiner de vleugels zijn in verhouding tot het lichaam. Kleine kippen hebben in verhouding weer iets grotere vleugels, waardoor het voor hen iets makkelijker is om te vliegen. Daarbij hoeven kleinere kippen minder gewicht mee te dragen, waardoor het voor hen makkelijker is om te vliegen.

Rol van de veren aan de vleugels

De veren aan de vleugel vormen het vleugelprofiel. Dit vleugelprofiel maakt het voor vogels mogelijk om te vliegen. 80 procent van het vliegvermogen van vogels is te danken aan het vleugelprofiel. De overige 20 procent wordt verkregen door het fladderen.
Aan de punt van de vleugel zitten de slagpennen. De slagpennen zorgen voor lift en stuwkracht, waardoor een vogel kan opstijgen. Deze veren zijn daarom essentieel voor het vliegen. De slagpennen zorgen er ook voor dat een vogel in verschillende richtingen kan vliegen. Als het vleugelprofiel van vogel wordt beschadigd, dan kan het zijn dat een vogel minder goed kan vliegen. Vooral als de slagpennen ontbreken, wat bijvoorbeeld tijdens een rui kan gebeuren, zal een vogel onmogelijk goed kunnen vliegen.

Kippen kortwieken

Een doeltreffende manier om te voorkomen dat kippen kunnen vliegen is het afknippen van de slagpennen. Vogels zonder slagpennen kunnen immers niet vliegen. Het afknippen van de punt van de slagpennen wordt kortwieken genoemd. Het kortwieken is voor kippen geheel pijnloos, er zit namelijk geen gevoel in de slagpennen. Hierdoor is kortwieken te vergelijken met het knippen van haren bij mensen. Het kortwieken kan op meerdere manieren uitgevoerd worden. Men kan een aantal slagpennen afknippen en de buitenste laten zitten, zodat de vleugel er fraai uit blijft zien. Men kan er ook voor kiezen om alle slagpennen te verwijderen. Daarnaast is kortwieken mogelijk bij een vleugel of bij beide vleugels.

Kortwieken van een vleugel

Als de slagpennen van een vleugel worden geknipt, zal een kip tijdens het vliegen uit balans raken. Dit heeft tot gevolg dat een kip helemaal niet meer in staat is om te vliegen. Deze methode is dan ook het meest effectief. Een belangrijk nadeel is dat een kip geen enkele kans meer heeft om te vluchten als er gevaar dreigt, terwijl een kip die nog enigszins kleine hoogtes kan bereiken nog wel kan vluchten voor roofdieren.

Kortwieken aan beide vleugels

Door de slagpennen aan beide vleugels te verwijderen, zal een kip wel zijn evenwicht kunnen bewaren tijdens het vliegen. Het kortwieken aan beide vleugels heeft tot gevolg dat er veel meer energie nodig is voor het vliegen. Het vleugeloppervlak van de kip is namelijk kleiner, wat het vliegen veel moeilijker maakt. Een kip die aan beide vleugels is gekortwiekt zal daarom veel minder goed kunnen vliegen, maar in de meeste gevallen in noodsituaties nog wel kunnen vluchten.

Werkwijze kortwieken van de slagpennen

Het kortwieken van de vleugels is vrij eenvoudig en kan volgens de volgende werkwijze:

• Vang eerst de kip. Als de kip niet zo tam is, kun je dit bijvoorbeeld doen door de kip met wat voer te lokken.
• Houd de basis van de vleugels met je duim en wijsvinger vast.
• Maak de veren goed zichtbaar door de vleugel recht te maken.
• Maak de buitenste lange veren, de slagpennen, ongeveer vier centimeter korter met een schaar. De dekveren op de vleugel moeten onbeschadigd blijven.
• Voor een fraaier resultaat kun je een of twee grote slagpennen heel laten.
• Herhaal deze handelingen bij de andere vleugel als het nodig is dat de kip nog kleine hoogtes kan vliegen.

Voordelen van kortwieken bij een kip

Het grootste voordeel van het kortwieken is dat de kip niet goed meer kan vliegen en daardoor minder kans heeft om te ontsnappen. Ontsnapte kippen lopen vaak gevaar doordat ze makkelijker gepakt kunnen worden door roofdieren en roofvogels. Ook kunnen ontsnapte kippen verdrinken in open wateren of overreden worden door auto's. Tenslotte is het voor ontsnapte kippen moeilijker om aan voer te komen. Voor de kip is het dus altijd veiliger om in gevangenschap te leven.

Nadelen van kortwieken bij een kip

Het kortwieken kent ook een paar belangrijke nadelen, zoals een ongelijke ontwikkeling van de borstspieren, minder vrijheid voor de kip en minder kansen om te vluchten. Daarbij is kortwieken geen definitieve methode, maar moet deze jaarlijks herhaald worden.

Ontwikkeling borstspieren

Als het kortwieken aan een kant gebeurt, kan het zijn dat een borstspier zich minder goed ontwikkelt dan de andere. Deze kans is vooral aanwezig als de kippen al op jonge leeftijd gekortwiekt worden.

Belemmering van de vrijheid

De kippen hebben door het kortwieken minder bewegingsvrijheid. Dit kan ten koste gaan van de kwaliteit van het leven. Kippen zitten graag op stok en slapen van nature soms in bomen. Het kortwieken maakt zulk gedrag soms onmogelijk.

Minder goed in staat om te vluchten

Kippen hebben veel vijanden, zoals roofdieren en roofvogels. Ook in gevangenschap kunnen veel roofdieren en roofvogels een gevaar vormen voor kippen. Door het kortwieken hebben kippen in noodsituaties minder vluchtmogelijkheden.

Rui

Kippen zijn jaarlijks in de rui, waarbij de kip nieuwe veren krijgt. Bij dit proces worden ook de slagpennen vernieuwd. Na een rui kan een kip die gekortwiekt is dus weer vliegen. Het kortwieken moet daarom jaarlijks na de rui herhaald worden.

Leewieken

Een andere manier om ervoor te zorgen dat kippen niet meer kunnen vliegen is door de kippen te leewieken. Bij het leewieken wordt het middenhandsbeentje waar de slagpennen aan vast zitten, geamputeerd. Hierdoor kan de kip definitief niet meer vliegen. Deze ingreep werd in het verleden nogal eens uitgevoerd bij jonge kuikens in de bio-industrie. Het leewieken wordt gezien als dieronvriendelijk en is sinds 2018 verboden. Het kortwieken is gewoon nog toegestaan.

Lees verder

• Zelf kuikens grootbrengen
• Hoe bescherm je kippen tegen roofdieren en roofvogels
• Kippen laten loslopen in de tuin
• Voeding voor kippen: Wat mogen kippen wel en niet eten
• Oorzaken van kale plekken bij een kip