Zadel passen: Wat is een goed zadel?

Het zoeken naar een goed passend zadel is geen eenvoudige aangelegenheid. Het is echter zeer belangrijk om een goed passend zadel te hebben. Met een niet passend zadel kunnen er allerlei problemen ontstaan bij het paard en met rijden. Maar wanneer we een passend zadel gevonden hebben, wil dat nog niet zeggen dat het een goed zadel is. Zaak dus om een goed zadel te vinden. Maar hoe weet u nou of u met een goed zadel te maken heeft?

Inhoud

• De opbouw van een zadel
• Controle van het zadel
• De boom
• Symmetrie
• Het kussenkanaal
• De kussens
• Het leer
• De stiksels
• De beugelriemhaken
• Het zwaartepunt
• Tenslotte

De opbouw van een zadel

Binnen in het zadel bevindt zich de boom. Dit is de kern van het zadel. De boom zorgt voor stevigheid van het zadel en voor verdeling van het ruitergewicht over de rug van het paard. De boom bepaalt ook de pasvorm van het zadel. Onder het zadel tussen de twee kussens zit een lange ruimte die we de kamer of het kussenkanaal noemen. De overige onderdelen ziet u hiernaast benoemd.

Controle van het zadel

Een zadel controleren is vooral van belang wanneer u een tweedehands zadel aanschaft. Ontdekt u een belangrijk gebrek dan heeft verder passen op uw paard geen enkele zin. Hoewel u geen grote gebreken verwacht bij een nieuw zadel is het toch altijd goed om een nieuw zadel even na te lopen. Ook zadelmakers en zadelpassers kunnen fouten maken en die ontdekt u liever voordat er problemen ontstaan.

De boom

De boom is het belangrijkste onderdeel van het zadel. Controleer daarom altijd of de boom niet zwak of gebroken is. Tekenen van een gebroken boom zijn rimpels in het leer, scherpe randen in het leer aan de onderkant van het zadel en scherpe randen of uitsteeksels onder de rand van de kussens.

Verder kunt u de voorkant van het zadel (het kopijzer) stevig tegen u bovenbeen aan zetten en de achterkant naar u toe te trekken. Een goede boom met veren heeft een heel klein beetje flexibiliteit. Een boom zonder veren, buigt niet. Het leer mag niet rimpelen bij dit buigen. Als u het zadel erg veel kunt buigen zonder dat het leer rimpelt is de boom dun of zwak.

U kunt ditzelfde doen maar dan diagonaal. Dan zet u het zadel aan de zijkant iets onder het kopijzer op uw been en pakt de achterkant schuin ertegenover. Beide kanten moeten net zo stevig zijn. Als er één kant gebroken is, merkt u een duidelijk verschil. Een gebroken zadelboom kan niet gepareerd worden. Sommige zadelmakers doen dit wel, maar deze reparaties helpen maar voor kort en komen de ligging van uw zadel niet ten goede. Bovendien kan het schadelijk zijn voor uw paard wanneer de boom alsnog breekt.

Symmetrie

Een zadel hoort symmetrisch te zijn anders kan uw paard er scheef van worden wat de nodige problemen veroorzaakt. Bovendien kunt u zelf niet goed zitten en rijden op een asymmetrisch zadel. Controleert u een tweedehands zadel dan zijn er verschillende redenen waardoor een zadel scheef kan worden. Bijvoorbeeld door een ruiter die er scheef op heeft gezeten of door een paard wat scheef was. Wanneer er verschillende soorten leer zijn gebruikt kan een zadel zelfs daardoor scheef worden. Wanneer de kniewrongen scheef op het zadel zijn gemaakt, kan dit de ruiter scheef zetten.

• Test: De symmetrie kunt u bekijken door de achterkant van het zadel op uw dij te leggen. Met uw hand houd u het zadel vast bij het kopijzer. Kijk precies boven het midden van het zadel of het er recht uit ziet. U kunt dan bijvoorbeeld zien of het ene zweetblad meer naar voren zit dan de ander of dat de zitting scheef is.
• Kussens: Houdt het zadel op de kop en kijk of de kussens even dik en even breed zijn.
• De voor- en achterkant: Hang het zadel op een staande zadelsteun of een hek en kijk van voren en van achteren of het zadel symmetrisch is.
• De beugelophanging: Bekijk van boven of de beugelophanging symmetrisch aan het zadel zit door met uw handen de beugelriemhaken onder de rokjes vast te houden. Zorg hierbij dat u beide haken op exact dezelfde wijze vast houdt en dat u zelf recht boven het zadel kijkt.
• Leer: Controleer hoe het leer is versleten. Dit kun u zien op de zitting en de zweetbladen. Op de zweetbladen zit meestal een afdruk van beugelriemen als het zadel is gebruikt. Deze moeten bij beide zweetbladen op dezelfde plek zitten. Is dat asymmetrisch, dan is de kans groot dat het zadel scheef is (geworden).
• Kussenkanaal: Het kussenkanaal moet overal even breed zijn. Als het scheef is, ligt het zadel scheef op het paard met alle gevolgen van dien. Als ruiter zit u niet in balans op zo’n zadel. Zit er een boom met verenstaal in het zadel dan kun u soms in het leer hiervan een afdruk zien of voelen. U kunt dan goed zien of de kussens daar gelijk aan liggen. Zo niet dan is het zadel wellicht scheef.

Het kussenkanaal

De breedte van het kussenkanaal bepaalt hoeveel ruimte uw paard heeft om zijn ruggengraat te bewegen. Het moet tussen de 6,5 en 8,5 centimeter breed zijn. Als het te smal is, zal het op de ruggengraat van het paard drukplekken veroorzaken. Op de ruggengraat kan dit blijvende schade veroorzaken. Als de kamer te breed is, kan het zadel de ruggengraat raken. Bij een te brede kamer dragen de kussens de boom niet meer goed. Er is dus een smalle marge voor een goed kussenkanaal.

De kussens

De kussens mogen geen bobbels hebben en horen gelijkmatig gevuld zijn. Ze moeten relatief zacht zijn, symmetrisch en niet te smal. Hoe smaller de kussens, hoe kleiner het draagvlak en hoe minder ze het gewicht verdelen.

Belangrijk is om af te wegen wat uw doel is met het zadel. Wilt u veel dressuur rijden dan kunnen erg brede kussens ten koste gaan van het gevoel met het paard. Hoe meer er tussen u en het paard zit, hoe minder goed u uw paard voelt. Dit gevoel heeft u nodig bij dressuur en daarom is het dan wenselijker te kiezen voor een zadel met niet wat smallere kussens. Wilt u veel lange buitenritten maken dan is het gevoel met het paard minder belangrijk. Een groot draagvlak wordt dan het meest belangrijk zodat uw paard minder moeite heeft om u lang te dragen en de druk plaatselijk niet te hoog wordt. In zo'n geval is het dan verstandig te kiezen voor een zadel met brede kussens.

Het leer

Controleer of het leer in goede staat is, niet uitgedroogd en zonder scheurtjes. Scheurtjes in het leer zijn op den duur vervelend en in sommige gevallen gevaarlijk zoals bij beugelriemen of de singelstoten. Wanneer singelstoten niet meer goed zijn, kan een zadelmaker ze makkelijk vervangen. Dit is daarom geen onoverkomelijk punt. De levensduur van een zadel wordt echter aanzienlijk verkort wanneer het leer al in slechte staat is. Bovendien wijst dit er op dat een zadel slecht onderhouden is en misschien nog meer gebreken krijgt op korte termijn. Het is niet raadzaam een dergelijk zadel aan te schaffen.

Kijk verder of er één leersoort is gebruikt. Verschillende leersoorten rekken op een verschillende manier. Het zadel kan hierdoor scheef worden.

De stiksels

Controleer deze. Er mag nergens iets los zitten en de stiksels moeten goed in het leer zitten. Zijn ze verder gelijk aan beide zijden?

De beugelriemhaken

Deze mogen niet verroest zijn. Controleer of het veiligheidshaken zijn. Mocht u een keer vallen, dan kunnen de beugelriemen los schieten van het zadel, waardoor u niet mee gesleept wordt door het paard. De meeste veiligheidshaken hebben een palletje aan het eind van de haak die los klapt als de beugelriem er aan trekt. Kijk of dit goed werkt zodat u niet onverhoopt toch blijkt steken met een beugelriem. U kunt overwegen om het palletje altijd naar beneden te laten. Dan weet u zeker dat uw beugelriem los kan schieten. Heeft een zadel geen veiligheidshaken dan is het verstandig om veiligheidsbeugels te kopen.

Het zwaartepunt

Kijk of het zwaartepunt van het zadel in het midden ligt. Sommige zadels zetten u verder naar achteren dan het zwaartepunt. Hierdoor komt u in de zogenaamde stoelzit. Uw hakken zitten niet op één lijn met schouders en heupen. U kunt dan niet in balans zitten.

Tenslotte

Vindt u serieuze gebreken aan een zadel die niet te repareren zijn, koop het zadel dan niet of doe het weg. Sommige gebreken zijn te repareren of niet onoverkomelijk. Neem een zadel met dergelijke onvolkomenheden alleen als het de veiligheid van ruiter en paard nooit in gevaar brengt.

Naast hetgeen hierboven is uitgelegd is een goed zadel een zadel dat goed ligt op uw paard, waar u paard vrij onder kan bewegen en waar u goed en in balans op kunt zitten.

Lees verder

• Het zadel passen bij het paard
• Zadel passen: Meten van de paardenrug
• Het zadel passen bij de ruiter
• Zadel Passen: Singels
• De keus van een geschikt bit