Bedreigde diersoorten in Nederland

Bij bedreigde diersoorten denken we al snel aan soorten als de panda, nijlpaard of orang oetang. Bedreigde dieren leven niet alleen Afrika of Azië. Ook Nederland kent een lange lijst met zoogdieren, vogels en reptielen die hulp hard nodig hebben. 10 bedreigde diersoorten op een rij.

• De otter
• Wilde kat
• Gewone hamster
• Damhert
• Ingekorven vleermuis
• Velduil
• Korhoen
• Vuursalamander
• Gladde slang
• Tuimelaar

De otter

Otters zijn roofdieren. Met hun langerekte lichaam en kleine, korte pootjes jagen ze voornamelijk op vis. Tussen hun tenen zitten zwemvliezen. Dat is wel zo makkelijk in het water. In 1988 werd in Friesland de laatste otter in Nederland doodgereden. Vervuild water, auto’s, de jacht en het verbouwen van oevers hadden er voor gezorgd dat de otter in Nederland was uitgestorven. Al vrij snel na de dood van de laatste otter, werden er plannen gemaakt om hem opnieuw in ons land te introduceren. Verschillende natuurgebieden werden “otter-proof” gemaakt en in 2002 werd een aantal otters uit Letland en Wit-Rusland uitgezet in het nationaal park De Weerribben in Overijssel. In het begint met weinig succes, omdat een groot aantal van de uitgezette otters werd doodgereden. Maar nu zes jaar later, gaat het de goede kant op. Recent zijn er zo’n 35 wilde otters in de uitzetgebieden geteld en dat zijn er meer dan er zijn uitgezet.

Wilde kat

Is de wilde kat weer terug in Nederland? De meningen daarover zijn verdeeld. Zeker is dat er tussen 1999 en 2004 drie officiële waarnemingen zijn geweest. Inofficiële waarnemingen lopen tot dik in de honderd, maar voor de wetenschap gelden die niet. Het kan namelijk ook een verwilderde huiskat zijn en om het zeker te weten moeten er dus dna-proeven genomen worden. In Duitsland, op zo’n 20 kilometer van de grens met Nederland, leeft een grote populatie wilde katten. Het lijkt er dus op dat deze katten uitstapjes naar ons land maken. Nu de wilde kat weer in Nederland wordt waargenomen, heeft dat een aantal consequenties voor het natuurbeheer in ons land. Verwilderde huiskatten met een cyperse vacht mogen niet meer worden afgeschoten door jagers, omdat het mogelijk een wilde kat is. De wilde kat lijkt namelijk veel op de gestreepte Cyperse huis, tuin en keuken kat. Een vergissing is dus snel gemaakt. Ook al ziet de wilde kat er op het eerste oog hetzelfde uit, het is toch echt een ander dier. De kop van de wilde kat is bijvoorbeeld breder, hij heeft witte snorharen en een kortere staart. Wilde katten zijn niet te temmen en dus niet als huisdieren te houden. Sinds de Romeinse tijd is de wilde kat uit Nederland verdwenen, waarschijnlijk door de ontbossing en jacht.

Gewone hamster

De hamster is in Nederland beroemd onder de Limburgse naam Korenwolf. De gewone hamster wordt ook wel Europese hamster, zwartbuikhamster of veldhamster genoemd. Het zijn een hoop namen voor zo’n klein beestje. De gewone hamster komt van oorsprong alleen in Zuidelijk Limburg voor, maar door diverse activiteiten was hij zo goed als verdwenen. Het leverde jarenlange acties en discussies op. Hele bouwprojecten werden stilgelegd, omdat er mogelijk een familie schuil hield op het terrein. Door fokprogramma’s en het aanwijzen van reservaten, komt dit beestje weer in de natuur voor. De gewone hamster wordt zo’n 20 tot 35 centimeter groot. De bovenzijde is gelig bruin, de buik is zwart. Hij heeft grote, onbehaarde oren.

Damhert

Verbaast dat het damhert op de Rode Lijst van bedreigde diersoorten in Nederland staat? Dat komt omdat je het damhert vaak tegenkomt in hertenkampen. Maar in het wild zijn er niet zo heel veel meer in Nederland, alleen nog op de Veluwe en in de duinen. Omdat het damhert op de Rode Lijst staat, mag er dus niet op ze worden gejaagd. Damherten leven in roedels en zijn vooral overdag te zien. Ook opvallend: het zijn goede zwemmers. Voor de ijstijd leefden de damherten in heel West-Europa. Maar door de kou van de ijstijd, zijn ze naar Azië verdreven. De Romeinen brachten de damherten weer mee naar Europa, ook naar Nederland. Het damhert is groter dan een ree en kleiner dan een edelhert. Op de gelige, lichtbruine vacht zitten witte vlekken. Het mannetje heeft een schoffelgewei, wat betekent dat er tussen de takken platen zitten.

Ingekorven vleermuis

Zijn vacht is lang en wollig en heeft een rossige kleur. Met een spanwijdte van zo’n 22 centimeter is het geen grote verschijning. De grote, brede oren vallen wel op en daar heeft hij ook zijn naam aan te danken. In zijn oren zit namelijk een knik, ingekorven dus. Zijn naam klinkt exotisch en dat is deze vleermuis ook wel. De ingekorven vleermuis leeft in landen als Kazachstan, Marokko en Saudie-Arabië, maar dus ook gewoon in ons kikkerlandje. In Nederland zijn er nog maar twee kolonies, met in totaal zo’n 500 vleermuizen. Beide zijn op de zolder van een klooster en beide in het plaatsje Echt in Limburg.

Velduil

Nederland telt zes soorten uilen. In tegenstelling tot de andere uilen is de velduil ook overdag actief en dat is vrij bijzonder. Ook broedt deze uil niet in de bomen, maar op de grond. De velduil komt nog maar weinig voor in Nederland, alleen op de Waddeneilanden zijn een paar plaatsen waar ze kunnen broeden. In totaal is dat een kleine 50 paar. Door grootschalige ontginning en ontwatering zijn er weinig gebieden overgebleven waar ze nog een nest kunnen bouwen. Velduilen zijn echte zwervers. In Nederland geboren vogels trekken makkelijk naar Scandinavië. Ze zijn het makkelijkst te zien in de winter, omdat de muizen dan vanwege de kou naar hogere gebieden trekken. Ook zijn er in de winter meer velduilen in Nederland, omdat uilen uit het Noorden hier overwinteren.

Korhoen

Zo groot als een kip en misschien lijkt ie er zelfs een klein beetje op. Het vrouwtjes korhoen is bruin, het mannetje is blauwzwart. Helaas houdt de korhoen van een grote hoeveelheid ruimte en die is er vandaag de dag niet meer in ons land. Daarom is de soort hard afgenomen en leven er nu nog zo’n 15 in Nederland. Deze zitten allemaal op de Sallantse Heuvelrug. Er is weinig voor nodig om het dier te doen laten verdwijnen uit Nederland, bijvoorbeeld als er te veel mannetjes geboren worden en te weinig vrouwtjes. De korhoen is beroemd om zijn baltsgedrag. De mannetjes lopen ’s ochtends vroeg met gespreide staartveren om elkaar heen. Gedurende de dag komen daar steeds meer vrouwtjes op af om de heren aan te moedigen.

Vuursalamander

Nederlands enige landsalamander! En het is meteen de grootste van Europa. Met zijn 20 centimeter is het een flinke jongen. er zijn zelfs vuursalamanders van 25 centimeter gezien. In Nederland komt de vuursalamander alleen in het uiterste puntje van Limburg voor. Zijn naam heeft hij te danken aan het feit dat hij graag in brandhout schuilt. Met zijn kleur heeft het niks te maken, ook al is ‘ie glimmend zwart met felgele strepen. Door deze kleuren is hij wel makkelijk te herkennen en dat is ook de bedoeling. Het schrikt namelijk andere dieren af. De huid van de vuursalamander zit vol met giftige klieren en door de felle kleuren is dat voor andere roofdieren snel duidelijk. Vuursalamanders kunnen in het wild wel 20 jaar oud worden.

Gladde slang

Slangen in Nederland? Jawel, naast de ringslang en adder woont ook de gladde slang in ons land. De gladde slang wordt gemiddeld zo’n 60 centimeter lang. Het is een wurgslang en dat betekent dat hij dus niet giftig is. Nog meer goed nieuws: hij is niet agressief en vlucht liever dan dat hij vecht. Hij laat zich dan ook weinig zien en houdt zich schuil onder boomstronken en stenen. Wil je de gladde slang in levende lijve zien, dan maak je de meeste kans in de Peel of het natuurgebied Fochterlooerveen. Dat de gladde slang in Nederland heel zeldzaam is, komt waarschijnlijk door het verdwijnen van de leefgebieden en omdat er minder voedsel voor ze is. Maar omdat deze slang zich zo weinig laat zien, is er ook weinig bekend over de manier waarop hij leeft. En dat maakt het voor natuurbeschermers lastig om te bepalen hoe de gladde slang het beste beschermd kan worden.

Tuimelaar

Je kent ‘m wel: Flipper, de grijze dolfijn met zijn puntige snuit. Verbaast dat deze tuimelaar in de wateren voor de Nederlandse kust voorkomen? Tot de jaren ’60 was de tuimelaar vaak te zien voor de kust, maar na het afsluiten van de Zuiderzee verdwenen ze. Nu zijn ze erg zeldzaam. Omdat de tuimelaar de grootste dolfijnensoort in de Noordzee is, zou dat ook zo maar weer kunnen veranderen. In 2004 zwommen er twee grote groepen tuimelaars door de Nederlandse wateren, in het Marsdiep bij Texel. Dat was bijzonder, want dat was jaren niet gebeurd! Omdat er geen signalen zijn dat de dolfijnen verdwaald waren, is dit een hoopvol teken. Gemiddeld wordt een tuimelaar zo’n drie a vier meter lang en weegt hij een kleine 650 kilo. Tuimelaars zijn grijs met een witte buik en het zijn de dolfijnen die gebruikt worden in dolfinaria, ook in Harderwijk. Ze zijn bekend om hun actieve gedrag, ze springen, spelen en draaien in het water. Bovendien zijn ze ook enorm nieuwsgierig.

Lees verder

• De meest bijzondere weetjes over dieren in Nederland
• De wisselwerking tussen mens en paard
• Twee konijnen aan elkaar laten wennen
• Weetjes over bomen en planten
• Weetjes over insecten en andere kriebelbeestjes