Rottumerplaat - eiland tussen Schiermonnikoog en Borkum

Rottumerplaat is een zandplaat die tussen het Nederlandse waddeneiland Schiermonnikoog en het Duitse waddeneiland Borkum in ligt. Ten westen van Rottumerplaat ligt nog de zandplaat Simonszand en oostelijk van Rottumerplaat liggen nog Rottumeroog en Zuiderduin. Ze liggen allemaal in het zeegat tussen Schier en Borkum. Rottumerplaat is het noordelijkste stukje land van Nederland. Het maakt onderdeel uit van het Werelderfgoed Waddenzee. Het eilandje is niet toegankelijk voor publiek.

Rottumerplaat tussen Waddeneilanden Schiermonnikoog en Borkum

• Rottumerplaat
• Lauwers en ‘t Schild
• Wandelen en Rottum
• Keileem
• Engels gras en zeealsum
• Vogels op Rottumerplaat
• Zeehonden
• Mossels en kokkels
• Bewaking
• Godfried Bomans en Jan Wolkers
• Onbewoonde eilanden en zandplaten in de Waddenzee

Rottumerplaat

Rottumerplaat is een onbewoond eiland in de Waddenzee, tussen Schiermonnikoog en Borkum. Rottumerplaat ligt in het gat tussen de twee Waddeneilanden in en wordt geografisch gepositioneerd ‘in de Noordzee’. Het eiland ligt op de grens van de Noordzee en Waddenzee en maakt deel uit van het systeem van de Waddenzee. Het hoort bij de eilandengroep Waddeneilanden en is onderdeel van het Werelderfgoed Waddenzee. Rottumerplaat heeft een oppervlakte van 7 tot 8 km². Het is daarmee drie keer zo groot als Rottumeroog. Begin 2000 mat het 10 km², maar het lijkt erop dat het eiland zich stabiliseert. Rottumerplaat hoort bij de Groningse gemeente Eemsmond.

Noordwestplaat

Aan het einde van de 19e en begin van de 20ste eeuw werd de plaat ook wel Noordwestplaat genoemd.

Lauwers en ‘t Schild

Het noordelijkste stukje land van Nederland is te vinden op Rottumerplaat. De plaat ligt tussen twee geulen in, waarvan de ene de Lauwers heet en de andere 't Schild. De Lauwers ligt tussen Rottumerplaat en Schiermonnikoog en ’t Schild tussen Rottumerplaat en Rottumeroog.

Wandelen en Rottum

Rond 1600 lag Rottumeroog op de plek waar nu Rottumerplaat ligt. De eilanden wandelen en Rottumeroog ligt nu meer naar het oosten. Rottumerplaat ontwikkelde zich vanaf 1833 van zandplaat tot eiland. De plaat groeide aan de Kapersplaat vast en werd steeds groter. De plaat kreeg rond 1860 de naam Noordwestplaat en ook Rottumerplaat.

De stuifdijk die Rijkswaterstaat aanlegde bevorderde de groei van Rottumerplaat, dat overigens ook van west naar oost verplaatst. Alle waddeneilanden zijn wandelende eilanden. Van 1965 tot 1985 groeide het eiland tot 900 hectare, maar sindsdien werd het eiland tot 1995 weer kleiner. Daarna groeide het weer. Aan de noordwestzijde vormen meer duinen en in het oosten wast het eiland gestaag aan.

Rottumerplaat is deel van Rottum, dat uit drie delen bestaat: Rottumeroog, Rottumerplaat en de Zuiderduintjes.

Keileem

Onderzoekers van de Stichting Verdronken Geschiedenis troffen op bijna 11 meter diepte keileem aan. Waarschijnlijk is dit zogeheten keileemrif het behoud van het eiland. Die ondergrond van een onverzettelijke rug van keileem kan de reden zijn dat er boven Groningen met zekere hardnekkigheid eilanden blijven ontstaan. Het landijs van de voorlaatste ijstijd heeft de keileem daar neergelegd. Die basis heeft Rottumerplaat gemeen met Wieringen, Texel en Borkum. Op die drie eilanden ligt het keileem aan de oppervlakte. Onder Vlieland en Terschelling ligt het wat dieper.

Werkeiland

Rijkswaterstaat, de beheerder van het gebied, wilde van Rottumerplaat een werkeiland maken. Het moest het Neeltje Jans van de Wadden worden. Er werd in de jaren na 1950 een stuifdijk aangelegd als begin van de uitvoering van die plannen. Er waren destijds grootse plannen om de Waddenzee in te polderen en dan zou er veel werk verricht kunnen worden vanaf Rottumerplaat, was het idee van Rijkswaterstaat.

Vrij spel

Rijkswaterstaat voerde van 1950 tot 1990 kustbeheer uit. Sinds 1991 is actief kustbeheer afgebouwd en sinds 2001 heeft de natuur volledig vrij spel.

Engels gras en zeealsum

Op Rottumerplaat zijn veel plantensoorten te vinden. Het eiland is begroeid met meer dan honderd soorten, waaronder zeldzame en kwetsbare. Het zijn vooral zoutminnende planten, maar op Rottumerplaat komen ook zoetwaterplanten voor. Het eiland is groot genoeg om een zoetwaterbel vast te kunnen houden. Planten die op Rottumerplaat groeien zijn:

• Engels gras (kwetsbare soort);
• Engels lepelblad (kwetsbare soort);
• fraai duizendguldenkruid (zoetwaterplant);
• geelhartje (kwetsbare soort en zoetwaterplant);
• groot zeegras (kwetsbare soort);
• klein zeegras (kwetsbare soort);
• zeealsem (kwetsbare soort);
• zeewinde.

Vogels op Rottumerplaat

Rottumerplaat is een eldorado voor vogels. Het eiland is een beschermd natuurgebied en het gehele jaar gesloten voor publiek. Daarmee is het overgeleverd aan de vogels. Die genieten van het eiland door er te rusten, te foerageren en te broeden. Het was eind 20ste eeuw een belangrijk broedgebied voor de grote stern, een zeldzame vogel in Nederland, maar die vogel broedt er helaas niet meer. Op sommige momenten in het jaar is de Rottumerplaat een verzamelplaats voor grote delen van vogelpopulaties van West-Europese vogels.
Vogels die op Rottumeroog zijn te zien:

• bergeend;
• bontbekplevier;
• bonte strandloper;
• drieteenstrandloper;
• dwergstern;
• eidereend;
• kanoet;
• kleine mantelmeeuw;
• lepelaar;
• noordse stern;
• pijlstaart;
• rosse grutto;
• scholekster;
• strandplevier;
• visdief;
• wulp;
• zilvermeeuw;
• zilverplevier.

Zeehonden

Rottumerplaat is een rustgebied en kraamkamer voor zeehonden. Er liggen vooral gewone zeehonden, al zoeken ook enkele grijze zeehonden het eiland op. De zeehonden liggen er te rusten, baren hun jongen en zogen ze daar, vooral op het zuidelijke en oostelijke deel van het eiland.

Mossels en kokkels

Aan de zuidkant van de plaat liggen mossel- en kokkelbanken. Deze schelpdieren en schelpenbanken zijn belangrijk voor de Waddenzee omdat ze het water filteren en leefruimte bieden aan andere soorten. Bovendien staan de schelpdieren op het menu van veel vogelsoorten.

Bewaking

Rottumerplaat is verboden terrein voor publiek. Toch lopen er soms mensen rond. Dit zijn bewakers die de taak hebben het gebied te bewaken. Van eind april tot half augustus verblijven zij op het eiland. Het eiland is daarmee niet permanent bewoond, maar wel bebouwd. Er staan twee gebouwen, waar de bewakers en soms ook de vogeltellers en onderzoekers, verblijven. Op het eiland staat ook een observatietoren, die vanuit zee al van verre te herkennen is. Het eiland heeft een pad met een naam: het Jan Brandspad, waarmee de gebouwen op het eiland een adres hebben.

Beheren en tellen

Het eiland wordt beheerd door Rijkswaterstaat, Staatsbosbeheer en het Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit. IMARES en SOVON tellen regelmatig de vogels en zeehonden en doen onderzoek.

Godfried Bomans en Jan Wolkers

Alleen op een eiland

Rottumerplaat werd beroemd door het verblijf van Jan Wolkers en Godfried Bomans in juli 1971. De schrijvers verbleven na elkaar een week helemaal alleen op het eiland. De enige levenslijn met het vasteland was een verbinding met de VARA-radio. Radioman Willem Ruis had dagelijks contact met de beide mannen. Ruis zat in een hotel in Warffum. Het radioprogramma heette Alleen op een eiland en werd een mediaspektakel. In 2016 kwam daarover een boek uit dat ook ‘Alleen op een eiland’ heet.

Bijzonder was dat Jan Wolkers er genoot en dat Godfried Bomans in de war raakte van de eenzaamheid. Hij overleed niet eens zo lang na het eilandverblijf, in december 1971. Het verblijf legde bij Wolkers een dikke bodem voor zijn liefde voor de wadden. Hij vestigde zich later met zijn gezin op het Waddeneiland Texel.

Wolkers schreef over zijn avontuur ‘Groeten van Rottumerplaat.’ Het boek kwam in 1971 uit. Bomans schreef ‘Op Reis rond de Wereld en op Rottumerplaat.’ Het boek kwam postuum uit in 1972.

Over het avontuur van beide mannen en het ontstaan van het radioprogramma schreef Nienke Denekamp het boek ‘Alleen op een eiland.’
Alleen op een eiland

• ISBN/EAN: 9789047619413
• Prijs: € 24.95
• Januari 2016

Onbewoonde eilanden en zandplaten in de Waddenzee

De Rottumerplaat is een van de tien onbewoonde eilanden en zandplaten in de Waddenzee.
Alle tien op een rijtje, van west naar oost:

1. Razende Bol;
2. Richel;
3. Griend;
4. Robbenbank;
5. Rif;
6. Engelsmanplaat;
7. Simonszand;
8. Rottumerplaat;
9. Rottumeroog;
10. Zuiderduin.

Lees verder

• Griend - onbewoond vogeleiland in de Waddenzee
• Razende Bol – onbewoond eiland bij Texel
• Borkum – Waddeneiland van jutters en walvisvaarders
• Waddeneiland Schiermonnikoog – eiland van schiere monniken
• Jan Wolkers Prijs voor het beste natuurboek