Razende Bol – onbewoond eiland bij Texel

Razende Bol is een onbewoond eiland ten zuidwesten van Texel en ten westen van het Marsdiep. Het wordt ook wel Noorderhaaks genoemd. Er staan geen huizen en er wonen geen mensen, maar dat wil niet zeggen dat het er stil en saai is. Allesbehalve. Het is een drukte van belang op het eilandje, druk met zeehonden en vogels en klein grut dat in en op het strand leeft. Regelmatig spoelt er een groot zeezoogdier aan, zoals een bultrug, potvis of een dwergvinvis en dan staat Razende Bol opeens op de voorpagina’s van de dagbladen. Het eilandje wordt beschermd en beheerd.

Eilandje Noorderhaaks bij Texel

• Razende Bol en Noorderhaaks
• Vogels op onbewoond eiland
• Zeehonden
• Marsdiep en Texel
• Biestarwegras
• Werelderfgoed Waddenzee
• Walvissen op Razende Bol
• Onbewoonde eilanden en zandplaten in de Waddenzee

Razende Bol en Noorderhaaks

De Razende Bol - ook bekend als Noorderhaaks - is een eilandje ten zuidwesten van het Waddeneiland Texel en ten noordwesten van de kop van Noord-Holland. Het eilandje hoort bij de gemeente Texel en bij de provincie Noord-Holland. Eigenlijk heet alleen het oostelijke puntje van het eiland Razende Bol.

Cijfers van Razende Bol

• honderd jaar oud in 2016
• 700 hectare groot, bij hoog water
• tussen 1,3 en 1,6 m boven NAP
• jaarlijks 100 meter verplaatsing in de richting van het Marsdiep

Vogels op onbewoond eiland

Het eilandje wordt bevolkt door tienduizenden vogels van verschillende soorten. Ook van soorten waarvan er in Nederland niet zoveel meer voorkomen, Rode Lijst- en kwetsbare soorten. Het wordt gebruikt als rustgebied, om te fourageren en als broedplaats. Razende Bol is ook van belang voor trekvogels, als tussenstop in de trek naar het noorden of weer terug naar het zuiden. Voor veel vogels is het een hoogwatervluchtplaats. De zandplaat blijft tijdens hoogwater grotendeels droog en kan daarom een eiland worden genoemd. Dat eilandje zonder mensen is een fijne en rustige plek voor vogels die tijdens de vloed een droog plekje zoeken om te rusten. Op het eilandje zijn de volgende vogels gesignaleerd:

• bonte strandlopers
• zilvermeeuwen
• grote sterns
• scholeksters
• aalscholvers
• kokmeeuwen
• drieteenstrandlopers
• dwergsterns
• eidereenden
• slechtvalken
• wulpen.

Zeehonden

Behalve voor de vele vogels is het eilandje een eldorado voor zeehonden. Er komen gewone zeehonden en grijze zeehonden voor. Ze gebruiken het eilandje om jongen te werpen, te zogen en om te rusten. Het is als het ware een kraamkamer voor de zeezoogdieren. De twee soorten zeehonden werpen hun jongen op verschillende tijden in het jaar. De grijze gebruikt de kraamkamer in de winter en de gewone werpt en zoogt in de zomer. De dieren hebben tijdens de geboorte en zoogtijd van de pups absolute rust nodig. Elke verstoring kan een drama voor de puppy betekenen, vooral als de moeder vanwege een verstoring niet meer terugkomt om te zogen. De noordzijde van de Razende Bol is daarom aangemerkt als niet toegankelijk gebied. Er kunnen wel honderden zeehonden van beide soorten tegelijk liggen te zonnen. De rest van het eiland mag wel bezocht worden. Kanoërs, zeilers en rondvaartboten leggen regelmatig op het eiland aan of bekijken het van afstand. Reizigers op de TESO-veerboot kunnen het eilandje in de verte zien liggen.

Marsdiep en Texel

Het eilandje is ontstaan uit twee zeestromen die ten zuidwesten van Texel samenkomen en zand aanleveren. De Noordzee en het Marsdiep hebben eb- en vloedstromen die zand aanvoeren op het punt waar ze samenkomen. Uit de ophoping van al dat aangevoerde zand ontstond in het begin van de twintigste eeuw de Razende Bol. Er hebben meer zandplaten gelegen, die gingen ‘wandelen’ en soms vastgroeiden aan het eiland Texel. Dat is met de zandplaat Onrust gebeurd. De verwachting is dat ook Razende Bol eens verbonden zal zijn met het grote Waddeneiland.

Biestarwegras

De Razende Bol is grotendeels een kaal zandeiland. Toch weet pioniersvegetatie zich er te vestigen. Er groeit zeeraket en biestarwegras. Deze twee soorten gedijen in de onherbergzaamheid van de kale vlakte. Ze kunnen tegen de zilte omgeving, vangen zand op en dragen daarmee bij aan de duinvorming.

Werelderfgoed Waddenzee

Razende Bol is een deel van het Werelderfgoed Waddenzee en het is een Natura 2000-gebied, onderdeel van het Europees netwerk van natuurgebieden waarin belangrijke flora en fauna voorkomen. Het eiland is een beschermd gebied om vogels en zeehonden alle rust te geven. Aan de bezoekers wordt dan ook gevraagd rekening met de dieren te houden. Razende Bol wordt beheerd door Rijkswaterstaat en Landschap Noord-Holland en boswachters van deze beheerorganisatie geven voorlichting over de natuur en organiseren excursies naar het eilandje.

Walvissen op Razende Bol

Razende Bol is een eiland waar regelmatig walvissen aanspoelen. Beroemd zijn de bultrug en potvis die er in december 2012 lagen. De bultrug spoelde levend aan maar stierf op de het eilandje. De potvis was al dood toen hij werd gevonden. De redding van de bultrug was aanleiding tot het samenstellen van een Draaiboek strandingen waarin staat hoe om te gaan met een gestrande levende walvis. In december 2015 lag er een dwergvinvis op Razende Bol. Het Draaiboek strandingen hoefde niet van de plank te worden gehaald, want het dier was al dood toen het werd ontdekt.

Onbewoonde eilanden en zandplaten in de Waddenzee

De Razende Bol is een van de tien onbewoonde eilanden en zandplaten in de Waddenzee.
Alle tien op een rijtje, van west naar oost:

• Bultrug op Razende Bol / Bron: Ecomare Salko de Wolf, Wikimedia Commons (CC BY-SA-4.0)
  Razende Bol,
• Richel,
• Griend,
• Robbenbank,
• Rif,
• Engelsmanplaat,
• Simonszand,
• Rottumerplaat,
• Rottumeroog,
• Zuiderduin.

Lees verder

• Texel – ontstaan van het westelijkste Waddeneiland
• Waddeneiland Vlieland – tussen Texel en Terschelling
• Waddeneiland Terschelling – en het Stryper Wyfke
• Ameland - ontstaan van een Waddeneiland
• Waddeneiland Schiermonnikoog – eiland van schiere monniken