Richel – onbewoond eiland bij Vlieland in de Waddenzee

De Richel is een onbewoond eiland dat aan de zuidoostkant van Vlieland ligt. De grijze zeehond bivakkeert er graag en duizenden vogels rusten er en zoeken op de zandplaat naar eten. Het natuurgebied is onderdeel van het Werelderfgoed Waddenzee. Richel is nog een zandplaat, met een beetje begroeiing, maar op weg een eiland te worden. Er vormen zich duinen - de eerste duinen ontstonden in 2009 - maar met storm en hoog water verdwijnen die ook weer regelmatig in zee. Het kan nog erg lang duren eer Richel een altijd groen blijvend eiland is geworden.

Onbewoond eiland bij Vlieland

• Werelderfgoed Waddenzee en Richel
• Rustplaats en hvp voor vogels en zeehonden
• Vogels van Richel
• Grijze zeehond
• Erecode Wadvaarders
• De Richel bekijken
• Getijdeverlenging
• Beheer
• Onbewoonde eilanden en zandplaten in de Waddenzee

Werelderfgoed Waddenzee en Richel

De Richel is een zandplaat, die je een onbewoond eiland zou kunnen noemen. Er is enige begroeiing van pioniervegetatie, maar niet heel veel. Er wortelt biestarwegras op de plaat en zeeraket. De Richel ligt op ongeveer een kilometer ten zuidoosten van Vlieland en iets verder ten zuidwesten onder Terschelling in de Waddenzee. De plaat hoort bij de gemeente Vlieland en is een onderdeel van het Werelderfgoed Waddenzee. De Richel is bij hoogwater zo’n 30 hectare groot. Het eilandje ligt er als sinds de 19e eeuw: het staat op zeekaarten uit die tijd ingetekend.

Rustplaats en hvp voor vogels en zeehonden

Je mag niet zomaar op de Richel stappen om de dieren te bezoeken: de zandplaat is bij laag water deels toegankelijk. Aan de randen wordt betreden gedoogd, maar op het grootste deel van het eiland rust een bepaling volgens de Natuurbeschermingswet artikel 20. De gebieden die onder art. 20 vallen zijn niet voor publiek toegankelijk. De hogere delen van het onbewoonde eilandje zijn bestemd voor de vogels en zeehonden. Het is een Natura-2000 gebied, een belangrijk natuurgebied voor duizenden vogels en voor een groot deel van de populatie grijze zeehonden in de Waddenzee. Vogels gebruiken de plaat als rustplaats en om te foerageren en broeden. De Richel is een hoogwatervluchtplaats, een hvp voor vogels. Met hoog water houden ze daar de pootjes droog en kunnen ze doorgaan met foerageren. Er verblijven dan tienduizenden vogels op het eiland van verschillende soorten.

Vogels van Richel

De Richel is in trek bij een groot aantal vogels die van de wadden houden. Ze vliegen ook wel tussen Griend en Richel. Sommige vogels broeden er ook, voornamelijk koloniebroeders zoals de meeuwen. De vogels van Richel zijn:

• wulp,
• kanoetstrandloper,
• bontbekplevier
• strandplevier,
• dwergstern,
• bonte strandloper,
• rosse grutto,
• kokmeeuw,
• visdief,
• scholekster (broedvogel op Richel),
• drieteenstrandloper,
• zilvermeeuw (broedvogel op Richel),
• kleine mantelmeeuw (broedvogel op Richel),
• stormmeeuw (broedvogel op Richel).

Grijze zeehond

De grijze zeehonden zoeken de plaat op om hun jongen te werpen en om te rusten. De Richel is van groot belang voor deze zeezoogdierensoort. Er rusten soms wel 900 zeehonden tegelijk op de plaat. In de winter is het de kraamkamer voor 80 tot 90 procent van alle grijze zeehonden in de Waddenzee.

Erecode Wadvaarders

De bruine vloot, kanovaarders, wadlopers en particuliere bootjes willen nog wel eens aanleggen aan de rand van Richel. Dat mag, maar de wadvaarders moeten zich wel aan de natuurbeschermingswet houden. De wadvaarders hebben als liefhebbers van het wad een erecode afgesproken om het eilandje niet te verstoren en vervuilen. De wadvaarders houden elkaar aan die erecode.

Vogels

Erecode met betrekking tot de vogels:

• Blijf aan boord zolang er foeragerende vogels in de buurt zijn,
• ga bij opkomend water op tijd aan boord, zonder verstoring van vogels,
• blijf dicht bij elkaar lopen,
• kom niet zo dichtbij de vogels dat ze opvliegen,
• zie je grote vogels, zoals wulp en lepelaar, blijf dan extra ver uit de buurt,
• kom niet bij broedende vogels en vogels met jongen in de buurt,
• vaar op ruime afstand langs hoogwatervluchtplaatsen, ga daar niet ankeren en loop niet naar groepen vogels toe.

Zeehonden
Met betrekking tot zeehonden stelt de erecode:

• Kom niet in de buurt van rustende zeehonden,
• loop nooit op de dieren af,
• zie je dat één zeehond de kop opsteekt, dan weet je dat je te dichtbij bent gekomen,
• vaar met je boot niet dicht langs plekken met rusten zeehonden,
• ga daar niet ankeren of droogvallen.

De Richel bekijken

De Richel is te bekijken zonder dat je hem hoeft te betreden. Wie met de veerboot van Harlingen naar Vlieland vaart passeert de zandplaat. Ook is de zandplaat vanaf Vlieland te zien.

Getijdeverlenging

Door de positie van de Richel in het waddengebied krijgen de vogels twee uur extra om te foerageren. Dat is erg belangrijk voor trekvogels, die het gebied alleen aandoen om bij te tanken. Die twee uur extra foerageertijd komt door de getijdeverlenging. Op Richel is het twee uur eerder laagwater dan bij bijvoorbeeld de meer zuidoostelijk gelegen Ballastplaat. Een vogel kan eerst bij Richel eten zoeken en daarna naar de Ballastplaat vliegen. Hij heeft dan twee uur extra laag water en dus foerageermogelijkheid te pakken. Dat is heel handig voor vogels die een grote voedselbehoefte hebben, door bijvoorbeeld de energievretende vogeltrek.

Beheer

Natuurmonumenten beheert de zandplaat samen met Rijkswaterstaat. NIOZ (Koninklijk Nederlands Instituut voor Onderzoek der Zee), SOVON (Stichting Ornithologisch Veldonderzoek Nederland) en IMARES (Institute for Marine Resources & Ecosystem Studies) doen onderzoek op het eilandje, vooral naar vogels en zeehonden.

Onbewoonde eilanden en zandplaten in de Waddenzee

De Richel is een van de tien onbewoonde eilanden en zandplaten in de Waddenzee. Alle tien op een rijtje, van west naar oost:

1. Razende Bol,
2. Richel,
3. Griend,
4. Robbenbank,
5. Rif,
6. Engelsmanplaat,
7. Simonszand,
8. Rottumerplaat,
9. Rottumeroog,
10. Zuiderduin.

Lees verder

• Waddeneiland Vlieland – tussen Texel en Terschelling
• Terschelling – van zandplaat naar Fries Waddeneiland
• Griend - onbewoond vogeleiland in de Waddenzee
• Razende Bol – onbewoond eiland bij Texel
• Texel – ontstaan van het westelijkste Waddeneiland