Rui van vogels, vogels in de rui, twee maal per jaar
Een vogel ruit, omdat nieuwe veren de taak van de oude, versleten veren kunnen gaan overnemen. Veren slijten doordat vogels met hun veren langs elkaar of tegen bomen en struiken schuren. Ook het UV-licht zorgt voor slijtage. De kleuren worden bleek en de veren worden broos. Vogels ruien gedeeltelijk of volledig. Dit doen ze ongeveer twee maal, soms zelfs drie maal per jaar. Eerst vallen de versleten veren uit, en daarna groeien de nieuwe veren weer aan.
Het ruiproces
Schildklier
Drie organen regelen de rui. Het eerste orgaan dat met de rui begint is de schildklier. De schildklier maakt een hormoon aan dat ervoor zorgt dat veren uitvallen. Dan scheidt de hypofyse, gestimuleerd door de hersenen, hormonen af. Die hormonen zetten de geslachtsorganen aan het werk. De geslachtsorganen produceren ook hormonen. Deze zorgen voor de kleur, de vorm en de aangroei van nieuwe veren.Externe factoren
Ook externe factoren dragen bij aan de rui: de temperatuur, de vochtigheidsgraad, de lengte van de dag en het voedsel van de vogel.Energie
Ruien kost de vogels heel veel energie. Kalkreserves van het skelet worden aangesproken om nieuwe veren aan te laten groeien. De kans op botbreuken is dan groot, omdat de beenderen broos worden. De vogels worden in deze periode heel zwak en zijn dan ook vatbaarder voor ziektes.Nut van de rui
Slijtage
Veren kunnen afbreken, verslijten en verkleuren door de zon. Daardoor verliezen ze hun stevigheid en stijfheid en ze zijn niet meer waterdicht. Ze zijn niet meer te gebruiken en moeten vervangen worden. Met versleten veren kan een vogel niet meer goed vliegen.Balts
Voor de balts is er ook vaak een ruiperiode. Vooral voor de mannetjes is dit een fijne kans. Mannetjes hebben dan gedurende de baltsperiode hun verenpracht op orde.Hoe verloopt de rui?
Twee soorten rui
- Gedeeltelijke rui. De kleine kop- en lichaamsveren en de dekveren worden vervangen. De slagpennen (arm- en handpennen) en de staartpennen worden niet vervangen.
- Volledige rui. Alle veren vallen uit. Dat gebeurt per paar. Aan beide vleugels vallen tegelijkertijd enkele veren uit, zodat een vogel tijdens het vliegen niet uit balans zal raken. Zoals bij ons de tanden al klaarstaan om te groeien als er een uitvalt, zo zit er bij vogels onder de veer al een nieuwe klaar in de veerzak. De rui gebeurt ook heel geleidelijk. Anders zouden vogels er bij het vliegen erge last van hebben.
Verstoppen voor vijanden
Bij enkele soorten vogels, zoals sommige eendenfamilies en kraanvogels vallen alle slagpennen op het eind van de zomer in 14 dagen tot 4 weken tijd uit. Deze vogels kunnen dan niet meer vliegen en moeten zich verbergen voor hun vijanden tot de nieuwe veren weer zijn aangegroeid.Wanneer ruien vogels?
Na de voortplantingstijd
Ruien kost een vogel heel veel energie. De kalkreserves van het skelet worden gebruikt voor de aanmaak van nieuwe veren. Daardoor worden de botten brozer en kunnen ze sneller breken. De vogel wordt zwakker en is dan ook vatbaarder voor infecties.Omdat het zo veel energie kost, ruien vogels in een periode dat ze weinig te doen hebben. Ze ruien als ze hun jongen hebben opgevoed, maar voordat er schaarste aan voedsel ontstaat. Dus na de voortplantingstijd.
In de winter
De tweede keer is in de winter, voor de volgende voortplantingsperiode. Jonge vogels en heel oude vogels ruien in de herfst. Bij jonge vogels is een volledige rui nog niet nodig. Oude vogels zijn al te zwak om een volledige rui te doorstaan. Sneeuwhoenders ruien drie maal per jaar. Twee keer daarvan veranderen ze van kleur. Deze rui heeft zeer te maken met de temperatuurverandering en de lengte van de dag.Rui van trekvogels
Trekvogels ruien drie maal. Als trekvogels bezig zijn met hun lange tocht van en naar broedgebieden, ondergaan hun veren een flinke slijtage. Trekvogels ruien voor de trek om de veren wat langer en sterker te laten worden. Ze ondergaan een volledige rui. Die is nodig om alle staart- en slagpennen te vervangen. Voor hun trek is veel energie nodig en daarom eten ze van te voren veel, zijn ze dan zwaarder en hebben ook nog een vetreserve bij zich.Rui van sneeuwbewoners
Vogels die in sneeuwgebieden wonen, zoals bijvoorbeeld de Alpensneeuwhoenders, ruien ook drie maal per jaar. In de winter is hun verenkleed meer isolerend tegen de kou, Wanneer de temperatuur verandert en de dagen lengen of korter worden, volgt er een geleidelijke rui. De vogels veranderen elke keer ook van kleur. De rui begint op de kop, en gaat via de hals naar de buik.Lees verder
Gerelateerde artikelen
Trekvogels en hun vluchtIeder jaar weer zie je ze komen of gaan: de trekvogels. Hoe weten trekvogels waar ze naartoe moeten, wanneer ze moeten v…
Consequenties van klimaatverandering voor trekvogelsDe uitstoot van broeikasgassen en andere schadelijke stoffen door de mens hebben grote gevolgen voor de wereld om ons he…
Vogels in winter: Hoe redden vogels het in een barre winter?Vogels hebben een heel bijzondere manier om de winter door te komen. Zo doen ze iets met hun poten. Voedsel is moeilijke…
Zelfgebakken birdiebread voor papegaaienBirdiebread kan zowel een snack als een gezonde onderdeel van de voeding voorstellen. Er valt volop mee te variëren en b…
Groente en bonenmix voor papegaaienIedereen die bekend is met de papegaaienwereld komt eerder of later tot de conclusie dat de voeding iets weg heeft van a…Bronnen en referenties
- Editions Atlas, Vogels
Reacties
Ben, 03-11-2017
Waar kan ik vinden op welke leeftijd de rui begint van de grote veren (slag en staart pennen)?
Reactie infoteur, 01-01-2018
Stel op Google de vraag: op welke leeftijd begint de rui van grote veren?
Dan krijgt u per vogel antwoord bij de hits.
Groet, Wil
Sylvia, 02-11-2015
Ik heb een hele brede veer gevonden, grijs aan de ene kant rood-bruin aan de andere kant van de pen, de veer is 21cm lang en 6,5 cm breed ik heb zoiets nog nooit gezien. Hij is fijn vertand, vrij rond van vorm en erg zacht. Aan de onderkant wat donzig. Heeft iemand een idee wat dit kan zijn?
Reactie infoteur, 02-11-2015
Het zou een Sperwer of een Torenvalk kunnen zijn.
Gr. Wil
M. Wildenburg-Ruberg, 07-02-2014
Woensdag jl. zag ik in een voortuin en ook op de heg en de straat in Borne veel donsveertjes liggen. Zo`n 300 meter verder zag ik ook weer veel van die veertjes. Mijn verbazing groeide gisteren, donderdag, toen ik in Almelo over de begraafplaats liep. Op een veldje lagen tussen en op de graven weer veel donjes, maar er lagen ook veertjes met grijs aan de zijkant of topje. Ik heb wat veertjes mee naar huis genomen. De kleinste is 4cm., de grootste 7cm. Van welke vogel kunnen die veertjes zijn? Is het toeval dat ik ze op 2 plaatsen zag, zowel in Borne als in Almelo? Ik hoop dat u mij hierop antwoord kunt geven. Alvast veel dank.
Reactie infoteur, 07-02-2014
Mevrouw,
Helaas kan ik u niet vertellen van welke vogel deze donsveertjes zijn. Wel kan ik u vertellen dat deze tijd normaal is voor de rui, omdat het voor de vogels lijkt of de lente in aantocht is. Het weer is te zacht. Vogels ruien twee maal. Op het einde van de winter ruien de vogels om weer sterke veren te hebben voor de opvoedingsperiode in de lente.
Vriendelijke groet, Wil van der Vleuten
Laatste update: 21-01-2020
Rubriek: Dier en Natuur
Subrubriek: Vogels
Bronnen en referenties: 1