Een blindengeleidepaard in plaats van een blindengeleidehond

Een blindengeleidehond is inmiddels algemeen bekend. Deze honden zorgen ervoor dat blinden of slechtzienden op een veilige manier kunnen navigeren en bieden daardoor een grote meerwaarde voor personen met een visuele handicap. Sinds 1999 is er echter ook een alternatief in de Verenigde Staten: het blindengeleidepaard. Geleidepaarden zijn een waardevol mobiliteitshulpmiddel voor blinden en slechtzienden die geen gebruik kunnen of willen maken van een geleidehond.

• Keuze van een blindengeleidepaard
• Voordelen
• Bewust van veiligheid
• Gefocuste werkhouding
• Goede manieren
• Groot geheugen
• Hoog uithoudingsvermogen
• Levensduur
• Uitstekend gezichtsvermogen
• Inzet van paarden
• Nadelen
• Geschiedenis van het blindengeleidepaard
• Idee van het geleidepaard
• Opleiding op punt stellen
• Eerste geleidepaardgebruiker
• Opleiding van een blindengeleidepaard
• Guide Horse Foundation
• Opleiding zelf
• Gebruikte geleidepaardjes
• Geleidepaardjes in Europa

Keuze van een blindengeleidepaard

Paarden begeleiden mensen al eeuwenlang. In de natuur hebben paarden een aangeboren gidsinstinct. Wanneer een ander paard blind is binnen een kudde, neemt een ander paard vaak de verantwoordelijkheid om het blinde paard te begeleiden. In hippische wedstrijden worden regelmatig blinde ruiters gezien. Sommige blinden rijden kilometers alleen op een paard en vertrouwen op het dier om veilig naar hun bestemming te geraken. Cavaleriepaarden zijn door de geschiedenis heen bekend om gewonde ruiters in veiligheid te brengen. Kortom, een paard is een natuurlijke begeleider.

Voordelen

Er is een groot tekort aan blindengeleidehonden, en geleidepaarden bieden een passend alternatief voor duizenden personen met een visuele handicap in de Verenigde Staten. Een geleidepaard heeft vele voordelen:

Bewust van veiligheid

Paarden hebben een natuurlijke neiging om hun baasje te beschermen en zoeken actief naar potentiële gevaren. Ze navigeren langs de veiligste en meest efficiënte route, en kunnen effectief obstakels omzeilen en hindernissen vermijden.

Gefocuste werkhouding

Opgeleide paarden zijn zeer geconcentreerd op hun werk en zijn niet gemakkelijk afgeleid. Ze zijn minder afhankelijk van menselijke aandacht en blijven rustig tijdens hun werk.

Goede manieren

Geleidepaarden zijn schoon en zindelijk. Ze hebben geen vlooien en zijn minder vatbaar voor bepaalde ziekten die honden kunnen treffen.

Groot geheugen

Paarden hebben een uitstekend geheugen en kunnen gevaarlijke situaties langdurig herinneren, zelfs jarenlang later.

Hoog uithoudingsvermogen

Paarden zijn robuust en hebben een goede conditie, waardoor ze lange afstanden kunnen afleggen tijdens hun werk.

Levensduur

Een belangrijk voordeel van een blindengeleidepaard is de lange levensduur van gemiddeld dertig jaar, wat aanzienlijk langer is dan die van honden. Dit maakt een geleidepaard kosteneffectiever dan een blindengeleidehond. Minipaarden leven gemiddeld ook een derde langer dan grote paarden.

Uitstekend gezichtsvermogen

Paarden hebben hun ogen aan de zijkanten van hun hoofd, wat hen een gezichtsveld van bijna 350 graden geeft. Ze kunnen elk oog apart bewegen en hebben een goed zicht in bijna volledige duisternis.

Inzet van paarden

Een blindengeleidepaard kan nuttig zijn voor mensen die om verschillende redenen geen hond als geleidehond willen gebruiken. Geleidepaarden kunnen worden ingezet bij:

• mensen die bang zijn voor honden
• mensen die honden als onrein beschouwen (zoals sommige religieuze groepen): bijvoorbeeld, een blinde Amerikaanse vrouw gebruikte een blindegeleidepony
• mensen die een grote liefde voor paarden hebben
• mensen die liever geen dier binnenshuis hebben
• mensen met allergieën
• mensen met een bijkomende fysieke handicap: paarden kunnen helpen bij ondersteuning en rechtstaan

Discovery Channel voerde een internationale enquête uit waaruit bleek dat 27% van de respondenten de voorkeur gaf aan een geleidepaard boven een ander geleidedier.

Nadelen

Er zijn enkele nadelen aan het gebruik van geleidepaarden:

• Aanpassingsvermogen: Geleidepaarden kunnen zich minder goed aanpassen dan geleidehonden aan veranderende omstandigheden.
• Buitenshuis leven: In tegenstelling tot geleidehonden, leven geleidepaarden voornamelijk buitenshuis. Ze hebben een omheinde buitenruimte, een schuur en beweegruimte nodig om te ontspannen wanneer ze niet werken.
• Minder voorspelbaar gedrag: Paarden kunnen in sommige gevallen minder voorspelbaar gedrag vertonen dan honden en kunnen instinctief willen wegvluchten.
• Openbaar vervoer: Geleidepaardgebruikers ondervinden soms moeilijkheden op het openbaar vervoer, zoals in bussen of taxi's. Daarom worden geleidepaarden voornamelijk in landelijke gebieden ingezet.

Geschiedenis van het blindengeleidepaard

Idee van het geleidepaard

Janet en Don Burleson uit Kittrell, North Carolina, ontdekten in 1998 tijdens een paardentrektocht in New York City dat hun paarden op een betrouwbare manier de straat konden oversteken. Janet herinnerde zich een blinde ruiter die met behulp van zijn vrouw hindernissen kon nemen tijdens een wedstrijd. De vrouw gaf duidelijke richtingen aan het paard, dat diende als haar gids. Janet vroeg zich af of een minipaard ook als gids voor blinden kon worden getraind. Met 30 jaar ervaring in het trainen van Arabische paarden en kennis van paardengedrag, begonnen de Burlesons met de opleiding van minipaarden tot geleidepaarden voor blinden en slechtzienden.

Opleiding op punt stellen

Twinkie, een van de paarden van de Burlesons, diende als eerste prototype voor de opleiding. De Burlesons ontwikkelden een streng trainingsprogramma voor minipaarden, vergelijkbaar met dat van geleidehonden, en voegden een systematische desensibilisatieopleiding toe, vergelijkbaar met programma's voor oproerbeheersing. De eerste keer dat ze met een minipaard naar de supermarkt gingen, nam het paard per ongeluk een Snickers-reep uit het rek.

Eerste geleidepaardgebruiker

Dan Shaw was een van de eerste gebruikers van een geleidepaard. Op 17-jarige leeftijd werd hij gediagnosticeerd met retinitis pigmentosa, een aandoening waarbij het zicht geleidelijk afneemt. In 1998 begon hij met een opleiding op een school voor blinden. Shaw wilde geen witte stok gebruiken en was ook niet bereid om een geleidehond te accepteren, gezien zijn eerdere ervaringen. Hij raakte geïnteresseerd in het experimentele programma van de Burlesons en werd de eerste persoon ter wereld met een geleidepaard. De Burlesons trainden "Cuddles" voor Shaw, en op 6 maart 2002 ontmoette Shaw Cuddles voor het eerst. Shaw slaagde erin om met Cuddles door een drukke winkel te navigeren, wat zijn onafhankelijkheid verbeterde.

Opleiding van een blindengeleidepaard

Guide Horse Foundation

De opleiding van een geleidepaard gebeurt bij de Guide Horse Foundation. Deze stichting streeft ernaar om een veilig, kosteneffectief en betrouwbaar mobiliteitsalternatief te bieden voor visueel gehandicapten. Ze doen dit door middel van onbetaalde vrijwilligers en donaties, die de kosten van reis, huisvesting en opleiding dekken. De opleiding vereist een jarenlange voltijdse training en veel ervaring van de instructeurs, die minstens tien jaar ervaring met paardrijden en het trainen van paarden moeten hebben.

Opleiding zelf

De opleiding van een geleidepaard duurt ongeveer acht maanden en is intensief. Het paard leert eerst basisgeleidewerk, zoals het handhaven van het looptempo van de gebruiker en het vermijden van obstakels. Vervolgens wordt het paard getraind om 23 stemcommando's uit te voeren, obstakels te navigeren, en te signaleren voor opstapjes of hellingen. Zindelijkheid is relatief eenvoudig omdat paarden van nature een afkeer hebben van feces binnenshuis. Intelligente ongehoorzaamheid is een cruciaal onderdeel van de training: het paard moet opdrachten kunnen negeren als dit gevaarlijk zou zijn.

Gebruikte geleidepaardjes

Voor de opleiding gebruikt de Guide Horse Foundation Falabella-paarden, een Amerikaans miniatuurras. Minipaarden variëren in grootte en het fokken ervan is niet eenvoudig. Minder dan 1% van de minipaarden is geschikt voor de opleiding. De vereisten zijn:

• bovenmatige intelligentie
• uitstekende lichamelijke gezondheid
• uitzonderlijk klein van formaat

Geleidepaarden wegen ongeveer 55-100 kilo en hebben een schofthoogte van ongeveer 75 cm (vergelijkbaar met het hondenras "Sint-Bernard").

Geleidepaardjes in Europa

In februari 2018 werd bekend dat Jules O'Dwyer, een geleidehondeninstructrice uit Tongeren, het Hollands minipaardje Dinky opleidde tot geleidepaard voor blinden. Dinky zou in Brugge gaan werken bij een blinde vrouw, maar werd in 2019 afgekeurd.

Lees verder

• Verschillende soorten assistentiehonden
• Wat kan een geleidehond voor blinden en wat kan hij niet?
• Schooltraining van een blindengeleidehond
• Misverstanden rond blindengeleidehonden
• Dopjesactie voor Belgisch Centrum voor Geleidehonden (BCG)