Geleidehondeninstructeur: Hond opleiden tot geleidehond

KNGF Geleidehonden in Amstelveen leidt verschillende soorten geleidehonden op, waaronder autismehonden voor kinderen, buddyhonden, hulphonden voor mensen in een rolstoel en uiteraard ook blindengeleidehonden. Jaarlijks leiden de geleidehondeninstructeurs van KNGF ongeveer honderd blindengeleidehonden op. De opleiding tot instructeur is bijzonder intensief en duurt drie jaar, waarbij de leerling gedurende deze periode fulltime in dienst is bij KNGF.

• Competenties van een geleidehondeninstructeur
• Opleidingstraject: Honden voor blinde en slechtziende personen opleiden
• Leerling-trainer
• Trainer
• Instructeur
• Werkpakket van een geleidehond
• Obstakels op de grond en in de hoogte omzeilen
• Oriëntatiepunten aangeven
• Stoepen aangeven
• Taludweigering
• Trappen aangeven
• Andere scholen voor geleidehonden

Competenties van een geleidehondeninstructeur

De afdeling "Opleiding" van KNGF Geleidehonden ontvangt maandelijks ongeveer tien open sollicitaties van kandidaten die geïnteresseerd zijn in de functie van geleidehondeninstructeur. Deze functie biedt veel voldoening, maar de opleiding tot instructeur is veeleisend. De rol vereist veel meer dan louter hobbymatige honden training. Een succesvolle geleidehondeninstructeur moet voldoen aan de volgende capaciteiten en kwaliteiten:

• Agogische en menselijke vaardigheden: De instructeur moet in staat zijn om blinde en slechtziende personen te coachen en op te leiden in het gebruik van hun geleidehond.
• Grondige hondenkennis en ervaring: Hoewel de opleiding vanaf de basis begint, is het belangrijk om een gedegen kennis van honden en hondentraining te hebben.
• Presteren onder hoge werkdruk: De instructeur moet in staat zijn om jaarlijks enkele honden van hoge kwaliteit op te leiden en af te leveren aan cliënten.
• Opleidingsvereisten: Een vooropleiding op minimaal MBO-niveau 4 of HBO, bij voorkeur met een didactische of agogische achtergrond.
• Natuurlijke karaktereigenschappen: Geduld, inlevingsvermogen, natuurlijk overwicht, sociale vaardigheden en tact zijn essentieel.
• Carrièremogelijkheden: Leerling-trainers moeten doorgroeien tot instructeur en dragen de verantwoordelijkheid voor het volledig opleiden en afleveren van blindengeleidehonden.
• Rijbewijs B: Een geldig rijbewijs B is vereist.
• Woonlocatie: Wonen op een redelijke reisafstand van Amstelveen of bereid zijn om te verhuizen.
• Lichamelijke conditie: Een uitstekende lichamelijke conditie is noodzakelijk.
• Zelfstandig en in teamverband functioneren: De instructeur moet zowel zelfstandig als in teamverband effectief kunnen werken.

Opleidingstraject: Honden voor blinde en slechtziende personen opleiden

De opleiding tot geleidehondeninstructeur duurt drie jaar en wordt intern bij KNGF Geleidehonden georganiseerd. Gedurende deze periode maakt de leerling-trainer een doorgroei door van leerling-trainer naar trainer en uiteindelijk naar instructeur.

Leerling-trainer

Als leerling-trainer start men met een jaarcontract bij KNGF Geleidehonden en werkt fulltime bij de organisatie. Tijdens het eerste jaar ontvangt de leerling-begeleider (een ervaren instructeur) begeleiding. Al snel krijgt de leerling-trainer de verantwoordelijkheid om een eigen hond te trainen. De opleiding leert de leerling-trainer dat honden soms een andere benadering nodig hebben. De leerling-trainer moet een balans vinden tussen kennis en intuïtie. Na een jaar training volgt een nieuw contract, en na anderhalf jaar kan de leerling promoveren tot trainer. Een vast contract wordt pas na twee jaar verleend.

Trainer

Als trainer draagt men kennis over aan de geleidehondgebruiker en concentreert men zich op de eindtraining. Tijdens deze fase leert de hond onveilige opdrachten te weigeren en zelfstandig te functioneren.

Instructeur

Na ongeveer drie jaar opleiding wordt de leerling getest door een externe, onafhankelijke geleidehondeninstructeur. Bij een positieve evaluatie wordt de trainer gepromoveerd tot instructeur. De instructeur kan nu cliënten trainen om effectief met hun geleidehond te werken.

Werkpakket van een geleidehond

Een blinde of slechtziende persoon kan niet anticiperen op visuele signalen van de geleidehond. Waar een ziende persoon visuele feedback krijgt over de prestaties van de hond, moet de instructeur vertrouwen op tactiele signalen die door de geleidehond worden doorgegeven. Dit kan een uitdagende taak zijn.

Een volledig opgeleide geleidehond moet de gebruiker veilig door het verkeer kunnen leiden. De instructeurs leren de honden vijf belangrijke vaardigheden:

1. Obstakels op de grond en in de hoogte omzeilen
2. Oriëntatiepunten aangeven
3. Stoepen aangeven
4. Taludweigering
5. Trappen aangeven

Obstakels op de grond en in de hoogte omzeilen

Een opgeleide geleidehond moet in staat zijn om obstakels op de grond en op hogere niveaus te omzeilen zodat de blinde gebruiker veilig kan passeren.

Oriëntatiepunten aangeven

De hond wordt getraind om belangrijke oriëntatiepunten aan te geven, zoals een rateltikker of een zebrapad. Het aanbrengen van herkenningspunten zoals stoepen is ook cruciaal, omdat deze een potentieel struikelgevaar kunnen vormen. Geleidehonden geven ook hoogteverschillen aan, wat helpt om te identificeren waar de stoep begint en de rijbaan eindigt.

Stoepen aangeven

Tijdens de opleiding leren instructeurs de honden om zowel omhoog- als omlaaggaande stoepen aan te geven. De hond stopt aan de rand van de stoep en wacht op het commando van de gebruiker om over te steken. De gebruiker beoordeelt op gehoor of het veilig is om over te steken. Na de oversteek zal de hond aangeven dat de gebruiker weer op de stoep staat door zijn poot op de stoeprand te plaatsen.

Taludweigering

Een belangrijke vaardigheid is taludweigering, waarbij de hond voorkomt dat de gebruiker op een perron valt, vooral als er geen trein is. De hond mag niet doorlopen op gevaarlijke gebieden en kan dit gedrag uitbreiden naar andere situaties waarin de hond moet weigeren door te lopen om gevaar te vermijden.

Trappen aangeven

Instructeurs leren de honden om trappen te herkennen en aan te geven. De hond plaatst de baas rechts bij de leuning om ondersteuning te bieden tijdens het omhoog- of omlaaggaan. De hond stopt wanneer de trap eindigt om te voorkomen dat de baas struikelt.

Andere scholen voor geleidehonden

Bovenstaande tekst betreft KNGF Geleidehonden in Amstelveen. De opleiding tot geleidehondeninstructeur vertoont veel overeenkomsten met andere geleidehondenscholen in België en Nederland. Soms wordt de opleiding volledig intern aangeboden, terwijl in andere gevallen aanvullende cursussen bij binnen- of buitenlandse scholen worden gevolgd. KNGF Geleidehonden is de grootste blindengeleidehondenschool in Nederland en biedt veel expertise op het gebied van mobiliteitstraining. Omdat er geen Belgische of Nederlandse onderwijsinstellingen zijn die specifiek opleidingen voor geleidehondeninstructeurs aanbieden, wordt de opleiding doorgaans intern bij een geleidehondenschool verzorgd. Instructeurs nemen ook regelmatig deel aan (buitenlandse) congressen en studiedagen om hun kennis up-to-date te houden.

Lees verder

• Verschillende soorten assistentiehonden
• Dopjesactie voor Belgisch Centrum voor Geleidehonden (BCG)
• Hoe werk je met de computer als je niet (goed) meer ziet?
• Matching: de juiste blindengeleidehond voor de juiste baas