Voer voor te dunne of oudere paarden

De meeste paarden blijven gewoon keurig op gewicht bij het geven van voldoende ruwvoer en misschien wat krachtvoer erbij. Maar er zijn ook paarden die te dun zijn en moeilijk op gewicht te houden zijn. Deze paarden moet je wat extra's bijvoeren en goed hun gewicht in de gaten houden zodat je snel kunt inspringen op hun behoefte. Redenen van te dun zijn kunnen onder andere een wormbesmetting of tandproblemen zijn. Als deze zijn uitgesloten of als het een ouder paard betreft dat gewoon extra bijvoeren nodig heeft, dan zijn er diverse mogelijkheden om de paarden snel weer op gewicht te hebben.

• Oorzaken
• Anders voeren
• Bietenpulp
• Senioren slobbers (ook heel goed voor te dunne, jongere paarden)
• Lucerne en andere gehakselde grassen
• Grasbrok voor paarden
• HAB of HAP brok
• Olie/vet
• Extra eiwitten (voor oudere paarden)
• Krachtvoer
• Mengeling
• Hoeveel ervan geven aan jonge paarden?
• Hoeveel ervan geven aan oudere paarden?

Oorzaken

Voordat je begint met bijvoeren, is het wel belangrijk dat je eerst probeert te achterhalen waarom je paard te dun is. Er zijn een aantal redenen die je eerst moet uitsluiten.
Deze redenen zijn:

• wormbesmetting
• gebitsproblemen
• krijgt het paard al voldoende (ruw)voer
• oudere paarden

Wormen

Als het paard last heeft van wormen zal het afvallen en ook niet bijkomen in gewicht als je anders of meer gaat voeren. Bovendien zijn teveel wormen echt niet gezond voor een paard en als dit probleem speelt zal je dus eerst deze oorzaak moeten aanpakken door het geven van een wormkuur.

Gebit

Gebitsproblemen zoals bijvoorbeeld haken op de kiezen is een andere oorzaak van afvallen bij paarden. Ze kunnen daardoor minder eten en minder goed kauwen waardoor ze het voer niet zo goed kunnen benutten. Laat dus altijd een gebitsverzorger of paardentandarts kijken naar de tanden van je paard.

Ruwvoer voor paarden

Verder is het handig om eens te kijken hoeveel ruwvoer je paard nu daadwerkelijk krijgt in kilo's. Een paard dient minimaal 1,5% van zijn gewicht aan voer te krijgen per dag, dunne paarden kunnen wel 2% of meer nog gebruiken. Dat is dus voor een paard van 600 kilo minimaal 12 kilo voer per dag, het liefste allemaal in de vorm van ruwvoer. En van voordroog nog meer omdat dit meer vocht bevat dan hooi. Omdat het moeilijk schatten is hoeveel ruwvoer je nu geeft is het handig om een unster te kopen, daarmee kan je precies wegen hoeveel het hooi of voordroog weegt. Een unster kan je onder andere kopen bij de bouwmarkt maar ook via internet bij bijvoorbeeld de Agradi. Als blijkt dat je paard niet voldoende ruwvoer krijgt per dag is het natuurlijk altijd de eerste stap om dit meer te gaan voeren tot soms wel 2,5% van het lichaamsgewicht per dag!

Oudere paarden

Paarden op leeftijd hebben vaak een wat minder goed gebit waardoor ze minder kunnen kauwen en het ruwvoer minder goed kunnen benutten. Zeker ook dan zijn onderstaande opties een goed idee om bij te gaan voeren. Deze paarden kunnen ruwvoervervangers vaak goed gebruiken.

Anders voeren

Als je zeker weet dat je paard geen wormen heeft, het gebit goed in orde is en je paard voldoende ruwvoer krijgt en ook voor paarden die geen ruwvoer meer geen kauwen, dan zijn er een aantal opties met betrekking tot voeren om je paard in gewicht aan te laten komen:

• Bietenpulp
• Senioren slobberbrok
• Lucerne
• Grasbrok
• Hab pellets
• Olie/vet
• Krachtvoer

Bietenpulp

Bietenpulp blijft over van de suikerwinning uit suikerbieten. Het is voor de fabriek een restproduct, maar voor paarden een fijne ruwvoervervanger, dit omdat het redelijk veel vezels bevat en relatief weinig suikers. Paarden worden echt dikker van pulp. Je dient wel zorgvuldig met dit product om te gaan. Droog geven kan namelijk leiden tot slokdarmverstopping omdat de droge pulpbrokjes behoorlijk uitzetten. Daarom moet je pulp altijd (!) een aantal uren laten weken in ruim water. Denk dan aan een verhouding van ongeveer 1:3 a 4 (pulp: water). Hoeveel je ervan moet geven om je paard dikker te maken is natuurlijk paardafhankelijk. Maar denk voor een shetlander aan 300 gram droge pulp per dag en voor een paard aan één kilo per dag om mee te beginnen (en ook deze hoeveelheden even langzaam opbouwen). Binnen een paar weken zie je dan meestal al verschil. De dosering verhogen of verlagen kan altijd.

Bietenpulp kan je vaak kopen bij de fouragehandel. Dodson&Horrell en Pavo hebben Speedibeet in hun assortiment, pulp die heel snel geweekt is en erg weinig suikers bevat (5%). De bietenpulp bij de fouragehandel is wel een stuk goedkoper, maar moet wel veel langer weken (6 uur met koud water, met warm/heet water sneller) en ook bevat deze pulp net wat meer suikers (rond de 9%). Nadeel van pulp is de verhouding tussen calcium en fosfor. Er zit erg veel calcium in pulp, maar als je maar een kilo per dag voert is dit niet zo'n groot probleem.

Senioren slobbers (ook heel goed voor te dunne, jongere paarden)

Seniores priores van Subli en de seniorenbrok van Masters zijn enigszins vergelijkbare producten. Ook Equifirst heeft een vergelijkbaar product, Senior mash feed en Sanequi senior (= tegenwoordig Bonpard senior) is ook nog een optie. Masters is wel een stuk duurder, maar bevat bijvoorbeeld ook een darmondersteuner. Sinds 2016 is er nog een product bij, All-in soup van Aveve. Nieuw in 2019 is Fibrebeet van Pavo. Al deze producten zijn echt ruwvoervervangers met als hoofdbestanddeel pulp. Ze moeten dan ook allemaal geweekt worden en het eindproduct is een soort slobber. Alhoewel de naam doet vermoeden dat ze enkel geschikt zijn voor oudere paarden, zijn ze ook perfect geschikt voor het op gewicht brengen van jongere paarden. Houdt wel rekening met de inweektijd van een uur of zes, alhoewel deze tijd veel verkort kan worden door heet water te gebruiken voor het weken van de brokjes. Voordeel van deze producten ten opzichte van alleen pulp voeren is dat de calcium-fosforverhouding in deze producten beter is en dat veel paarden deze producten lekkerder vinden als alleen pulpbrok.

Subli heeft ook een product dat fijn hoog is in ruwe celstof gehalte, Omnia. Volgens Subli maximaal 9 kilo per dag voor een paard en te gebruiken als (gedeeltelijke) ruwvoervervanger en ook voor paarden die aan moeten komen. Het bevat geen pulp. De ingrediënten zijn: Timothee, Haverschillenmeel, Zonnebloemzaadschrootvoer, Luzerne, Cichoreipulp, Speltvlokken, Vitaminen en Mineralen.

Let op: bovenstaande producten bevatten vaak te weinig vitaminen, mineralen en eiwitten. Zeker als een groot deel van het dagrantsoen uit deze producten bestaat is het aan te bevelen deze aan te vullen met extra vitaminen, mineralen en eiwitten. Dit kan door het geven van een alles in 1 aanvullend product zoals een krachtvoer hoog in deze ingrediënten (denk aan bijvoorbeeld 18+ van Pavo) of een vitaminen en mineralen brokje plus nog een eiwitrijk product ernaast.

Lucerne en andere gehakselde grassen

Luzerne staat ook bekend om zijn dikmakende kwaliteiten. Vaak is dit als kortgehakseld gras te verkrijgen onder andere van:

• Hartog
• Mijten
• Subli
• Havens

Het bevat wel meer eiwitten als bijvoorbeeld gewoon gras of hooi. Juist daarom is het voor oudere paarden vaak goed geschikt. Dit omdat deze paarden soms tekorten hebben aan hoogwaardige eiwitten en deze juist te vinden zijn in lucerne. Eén voerschep bevat dan ongeveer 200 à 250 gram lucerne. Dus je kan er aardig wat scheppen van voeren. Het kan ook perfect worden gebruikt om door de bovenstaande slobbers te gebruiken of om door het krachtvoer heen te mengen zodat paarden wat meer moeten kauwen en zo langer over hun eten doen. Ook lucerne heeft weer een scheve calcium-fosforverhouding. Maar tot een kilo of twee per dag is dit vaak geen probleem. Lucerne is ook te krijgen in de vorm van een geperste brok.

Verder zijn er ook nog diverse andere gehakselde grassen te verkrijgen onder andere van Hartog en Dodson& Horrell, zoals grasmix, compact gras en aspero. Per 1 september 2019 is er weer een nieuw voer op basis van lucerne en andere grassen, 5* Star Complete Care van Hartog.

Grasbrok voor paarden

Grasbrokken zijn gemaakt van 100% gras wat geperst is tot een grote brok. Je kan ze zo geven, maar sommige paarden eten ze liever geweekt. Dat is, in tegenstelling tot de pulp, zo gebeurd. Grasbrokken heb je van een groot aantal merken waaronder:

• Hartog
• Marstall
• Equifyt
• Agrobs
• Pavo Fibrenuggets

Ook grasdrogerijen in Nederland hebben vaak een eigen grasbrok die verkocht wordt voor onder andere koeien en paarden. Ze zijn wederom ook weer goed te mengen met de pulp of met de lucerne.

HAB of HAP brok

Dit is een brok gemaakt van havermoutafvalpellets en wordt onder andere verkocht door Arie Blok en Subli. Deze brok bevat niet zoveel energie, maar is wel een goede buikvulling. Wordt ook onder andere in Utrecht gebruikt voor paarden met koliek omdat het redelijk licht verteerbaar is. Het ruwe celstof gehalte is 26%, goed te gebruiken dus als ruwvoervervanger.

Olie/vet

Een andere bekende dikmaker is olie. Het gebruik hiervan moet wel heel langzaam worden opgebouwd zodat de paarden er aan kunnen wennen. Sommige mensen voeren gewoon zonnebloemolie of slaolie uit de winkel. Een nadeel hiervan is het grote gehalte aan omega 6 vetzuren. Deze vetzuren heeft een paard wel nodig, maar zitten vaak al meer dan voldoende in hun dieet, zeker als je krachtvoer geeft. Teveel omega 6 vetzuren zijn ontstekingsbevorderend. Daarom is het eigenlijk een beter idee om bijvoorbeeld lijnzaadolie te voeren, alleen is dit wel een stuk duurder. Lijnzaadolie bevat veel omega 3 en is daarom ontstekingsremmend. Een andere gezonde optie is koolzaadolie. Als je veel olie voert per dag (let op: niet alle paarden kunnen dit goed verdragen) dien je extra vitamine E bij te voeren. Dit heeft te maken met de oxidatie van de olie.

Als je niet wil knoeien met olie is het ook mogelijk om bijvoorbeeld lijnzaadbrokken te voeren of omega 369 van Subli. Dit laatste is een soort vettig poeder, helaas wel vrij hoog in suikers. Sinds kort is ook Coolstance verkrijgbaar in Nederland, deze zakken van 20 kilo bevatten als hoofdbestanddeel kokosvet.

Extra eiwitten (voor oudere paarden)

Oudere paarden kunnen zeker nog wel eens extra eiwitten nodig hebben, bijvoorbeeld als ze alleen seniores priores krijgen als ruwvoervervanger. Vaak vallen paarden door een eiwittekort terug langs de ruggengraad. Eiwitten kan je dan toevoegen door het geven van:

• een merrie- of veulenbrok of brok voor oudere paarden
• door extra lucerne te voeren of een grasbrok hoger in eiwitten zoals Fetura van Agrobs
• door soja of erwteneiwit bij te geven
• of door kant en klaar "eiwitproducten" zoals bijvoorbeeld Atleet van Subli of Agrobs Myo protein flakes.

Pavo heeft ook een nieuw product (2020), Inshape. Eigenlijk is dit product bedoeld om paarden te laten afvallen. Maar het bevat veel eiwitten, maar ook mineralen. Daarnaast is het laag in suikers en zetmeel en bevat het lijnzaadolie (fijne olie voor toevoeging van omega 3 vetzuren aan het dieet).

Subli Atleet bevat het meeste eiwitten (41%) en daarom geschikt om de bovenlijn (de spieren dus) te verbeteren. Een product van Pavo, Topsport, bevat 20,5% eiwitten, maar dit product bevat ook extra vet. Dit product is dan bijvoorbeeld weer meer aan te raden als je behalve de bovenlijn verbeteren ook nog meer calorieën wilt voeren (voor extra gewichtstoename).

Krachtvoer

Wil je naast deze producten ook nog krachtvoer geven dan is er meer dan genoeg keuze. Onder andere ook suiker en zetmeelarm krachtvoer. En daarnaast is het ook belangrijk om er op te letten dat je paard genoeg vitaminen en mineralen binnenkrijgt. Voor oudere paarden die moeilijk op gewicht blijven is een veulenbrok zoals Podo grow van Pavo of een merriebrok vaak een goede aanvulling. Dit omdat in deze brokken veel hoogwaardige eiwitten zitten. Ook bestaan er meerdere soorten krachtvoer die ook weer hoog in ruwe celstof zitten en daarmee ook een deel van het ruwvoer kunnen vervangen. Voorbeelden hiervan zijn de High fibre nuts van Dodson & Horrell, Dieetmix van Subli en Fiberforce van Cavalor.

Mengeling

Het is natuurlijk heel goed mogelijk een mengsel te maken van bovenstaand voer. Houdt alleen wel rekening met de verschillende "weektijden "van het voer. Voer met daarin pulp vermengd moet langer weken als grasbrok of eventueel krachtvoer wat je wilt weken. Kort gehakseld gras kan je erdoorheen mengen (als je paard dat kan kauwen) om de tijd dat je paard bezig is met eten van het voer te verlengen. Plus dat het gehakselde gras ook veel ruwe celstof bevat, zeker als een paard geen ruwvoer meer kan eten heel belangrijk voor de darmen.

Hoeveel ervan geven aan jonge paarden?

Zeker bij paarden die geen ruwvoer meer kunnen eten of slechts nog een deel van het ruwvoer omdat ze bijvoorbeeld proppen maken van het hooi, zijn de hoeveelheden van vervangend voer groot. Te dunne, jongere paarden (die nog gewoon goed hooi of ander ruwvoer kunnen kauwen) hebben vaak al genoeg aan 1 à 2 kg ruwvoervervanger.

Hoeveel ervan geven aan oudere paarden?

Maar oudere paarden hebben meer kilo's nodig per dag. Je kan er ongeveer vanuit gaan dat de producten met pulp erin, dus seniores priores, masters seniorenbrok, senior mash feed etc, per 1 kg product ongeveer 1,5 kg hooi vervangen. Dus 5 kg droog product (wat veel meer wordt omdat je er water aan toe moet voegen) vervangt 7,5 kg hooi. De grasbrokken en gehakselde grassen vervangen per kg product 1 kilo hooi. Wel langzaam opbouwen bij deze hoeveelheden natuurlijk.

Voorbeelden van voerbeleid met meerdere soorten voer

Paard van 600 kilo die normaal bijvoorbeeld 12 kilo hooi zou eten en nu geen hooi meer kan kauwen:

• 5 kg* seniores priores (vervangt dus 7,5 kilo hooi)
• 2,5 kg* grasbrok (vervangt 2,5 kilo hooi)
• 2 kg gehakselde grasmix (vervangt 2 kilo hooi)
• waarschijnlijk is dan ook nog een aanvullend vitaminen en mineralen supplement nodig

Paard van 600 kilo die nog de helft van zijn hooirantsoen eet, 6 kilo per dag:

• 2 kg* masters seniorenbrok (vervangt 3 kilo hooi)
• 1 kg* grasbrok (vervangt 1 kilo hooi)
• 2 kg lucerne (vervangt 2 kilo hooi)
• vitaminen en mineralen supplement

De met een * voorziene producten moeten goed geweekt worden met water! Zeker de producten met pulp erin zoals seniores priores en masters seniorenbrok hebben ongeveer 3 a 4 keer zoveel water nodig. Grasbrok wat minder. Het wordt dan dus bij elkaar een hele grote hoeveelheid voer, die je over meerdere keren per dag moet verdelen.

Voorbeelden van voeren van één soort voer

Natuurlijk is het ook gewoon mogelijk om voor één product te kiezen en dat alleen te voeren. Zo is het prima mogelijk om allleen seniores priores te voeren of alleen grasmix.

Shetlander van 300 kilo die geen hooi meer kan eten:

• 3 kg* seniores priores per dag
• eventueel met vitaminen en mineralen supplement

Let er ook op dat er genoeg eiwitten in het dieet zitten. In gras is dat meestal voldoende aanwezig. Maar seniores priores bevat weinig eiwitten, dus deze moeten worden aangevuld als de pony niet op gras staat.

Shetlander van 300 kilo, die geen hooi meer eet:

• ongeveer 4,5 kilo grasmix
• eventueel vitaminen en mineralen supplement

Houd er wel rekening mee, zeker voor een shetlander of paard dat gevoelig is voor suikers, dat grasmix nog redelijk wat suikers bevat.

Natuurlijk blijf je altijd goed naar je paard kijken qua gewicht. Het is goed mogelijk dat ze in een koude winter nog meer hooivervangers nodig hebben of wellicht wat extra eiwitten of krachtvoer.

Lees verder

• Zelf paardenvoer samenstellen zonder veel suikers
• Krachtvoer voor paarden zonder veel suikers en zetmeel