Teken bij kippen herkennen, verwijderen en bestrijden

Vooral kippen die in een bosrijke omgeving wonen en vrij rond scharrelen kunnen weleens last ondervinden van teken. Het is bijna onmogelijk om teken in de omgeving te bestrijden, maar ze kunnen wel gevaarlijk zijn voor de kippen doordat ze ziektes kunnen overbrengen, zoals de ziekte van Lyme. Daarbij kan een ernstige tekenplaag zorgen voor bloedarmoede bij de kippen. Het is dan ook aan te raden om kippen die risico lopen regelmatig te controleren en teken te verwijderen met een tekentang. De teken kunnen ook bestreden worden met behulp van chemische bestrijdingsmiddelen of natuurlijke bestrijdingsmiddelen.

Teken

Teken zijn parasieten die leven van het bloed van hun gastheer. Ze zitten in struiken of op grassprietjes en slaan toe wanneer er een gastheer langskomt. Omdat dit lang kan duren gaan ze heel zuinig met hun energie om. Dit zorgt ervoor dat de teken wel een tot vijf jaar zonder voedsel kunnen. Als er een gastheer langs komt, kunnen de teken deze herkennen aan de lichaamswarmte, koolstofmonoxide en geur. Via de poten kruipen ze omhoog en zoeken een geschikte plek om zich vast te bijten in de huid. Hierbij injecteren ze speeksel waarin een verdovende stof zit die tevens het stollen van het bloed tegengaat. Ook kunnen ze een lijmstof uitscheiden waardoor ze goed vastgeplakt blijven. De teek blijft enkele dagen tot enkele weken op de gastheer om zich vol te zuigen met bloed. Hierna valt de teek weer op de grond. Door de verdovende stof die de teken uitscheiden blijven ze bij de gastheer vaak onopgemerkt, maar ze kunnen wel via hun speeksel ziektes overbrengen. Daarbij kan een groot aantal teken zo'n grote hoeveelheid bloed wegzuigen dat de kip eraan kan overlijden.

Voortplanting teken

Het leven van een teek kent vier stadia. Het begint bij een eitje waar de larven uit kruipen. De larven zoeken een gastheer en zuigen zich vol met bloed. Omdat de larve nog niet eerder bloed heeft gezogen bij een gastheer, kunnen ze in dit stadium geen ziektes overbrengen. Als ze klaar zijn met de maaltijd vallen ze op de grond waar ze vervellen. Hierna is er een nimf ontstaan die opzoek zal gaan naar een nieuwe gastheer. Nadat de nimf zich vol gezogen heeft met bloed valt deze weer op de grond, vervelt en bereikt het volwassen stadium. De volwassen teken kunnen veel bloed zuigen, tot wel 600 keer hun eigen lichaamsgewicht. Vooral vouwtjes kunnen voor het paren veel bloed zuigen omdat ze de eiwitten uit het bloed nodig heeft voor de aanmaak van eitjes. Na de laatste bloedmaaltijd kan een vrouwtje tot wel 23.000 eitjes leggen. Deze grote hoeveelheden zijn nodig omdat veel larven geen gastheer zullen vinden en aan een hongerdood zullen sterven. Na het leggen van de eitjes zal het vrouwtje sterven en begint de cyclus weer opnieuw.

Ziektes bij kippen

Doordat teken op verschillende gastheren zitten, kunnen ze veel ziektes meedragen. Ongeveer 50% van de Nederlandse teken draagt een of meerdere soorten ziekteverwekkers mee. Deze ziektes worden van de ene gastheer op de andere overgebracht. Een bekende ziekte die teken kunnen meedragen is de ziekte van Lyme.

Ziekte van Lyme

De teek die bij kippen verantwoordelijk is voor de ziekte van Lyme is van een andere soort dan de teek die bij mensen, honden en katten de ziekte van Lyme veroorzaakt. De teek die pluimvee kan besmetten draagt ook een andere bacterie mee, namelijk de Borrelia anserina, terwijl Borrelia burgdorferi verantwoordelijk is voor de ziekte van Lyme bij mensen, honden en katten. Als een teek eenmaal de bacterie heeft opgelopen, blijft deze alle levensfases in de teek. De bacterie blijft ook in de uitwerpselen van besmetten kippen achter. Vooral exotische kippen zijn gevoelig voor de ziekte.

Symptomen

Symptomen zijn:

• Vermoeide, depressieve kippen
• Koorts
• Vermagering
• Uitdroging
• Verminderde leg
• Groene diarree
• Bloedarmoede
• Verlamming

Er is nooit een melding gemaakt dat de ziekte via eieren of vlees van kippen is doorgegeven aan mensen.

Behandeling

Als een kip bovenstaande symptomen na een tekenbeet vertoont, is het verstandig een dierenarts in te schakelen. Deze zal antibiotica zoals tetracyclines, penicilline, streptomycine, chlooramfenicol of tylosine voorschrijven. Het is ook mogelijk de kippen te vaccineren.

Herkennen van teken

Teken zijn kleine parasieten van slechts enkele millimeters groot. Een teek is plat en heeft acht poten en een stekende zuigsnuit. Als de teek volgezogen is met bloed kan deze echter veel groter zijn. De teek is dan zo rond als een bal en soms meer dan een centimeter groot. Bij een volgezogen teek zijn de acht poten ook heel klein ten opzichte van het lichaam. Teken zijn te vinden op de huid van de kippen en zien eruit als een vastzittend bolletje. Om teken te herkennen is het van belang om kippen regelmatig te controleren. Vooral als de kippen rondlopen tussen hoog gras of struiken in een buitengebied of bosrijke omgeving.

Teek verwijderen

Teken moeten bij kippen bij voorkeur binnen 24 uur verwijderd worden, omdat de kans op het overbrengen van ziektes na 24 uur groter wordt. Zorg bij het verwijderen dat de teek in zijn geheel eruit gehaald wordt om infecties te voorkomen. Beschadig de teek niet en druk de teek niet plat op de kip. Letsel bij de teek kan er namelijk voor zorgen dat de teek zijn maaginhoud leegt in de kip waardoor ziektes sneller overgedragen zullen worden. Het verwijderen van teken kan het beste op de volgende manier:

• Zorg dat de veren opzij gehouden worden zodat de teek goed zichtbaar is.
• Gebruik een tekentang om de teek te verwijderen. Hiermee is de kans dat de teek er in zijn geheel uitkomt het grootst.
• Zet de tekentang om de kop van de teek en haal deze er voorzichtig uit.
• Ontsmet de plek waar de teek zat met Dettol of alcohol.
• Was goed je handen om eventuele besmettingen van de teek aan de handen te verwijderen. Je kunt je handen na het wassen desinfecteren met alcohol.
• Door de datum te noteren kan er in het geval van ziekteverschijnselen adequaat gereageerd worden.

Het is ook mogelijk om een dierenarts te waarschuwen zodat deze de teek kan verwijderen.

Teken bij kippen bestrijden

Het bestrijden van teken is erg lastig. Er zijn middelen die tegen teken werken, maar het beste is om de teken op een kip er met een tekentang af te halen. Op sommige plekken zitten er echter zoveel teken, dat de inzet van chemische of natuurlijke bestrijdingsmiddelen noodzakelijk kan zijn. Chemische bestrijdingsmiddelen werken meestal effectiever tegen de teken, terwijl natuurlijke bestrijdingsmiddelen vaak beter voor de natuur en de gezondheid van de kip zijn. Daar staat tegenover dat chemische bestrijdingsmiddelen voor resistentie bij de teken kunnen zorgen, wat bij natuurlijke bestrijdingsmiddelen niet het geval is.

Chemische bestrijdingsmiddelen

Chemische bestrijdingsmiddelen bevatten vaak de werkzame stoffen imidacloprid en permethrine. Ook fipronil werkt tegen teken, maar is voor leggende kippen minder geschikt omdat de stof in de eieren komt en schadelijk is voor mensen. De anti-teekmiddelen kunnen worden toegediend in de vorm van pipetjes, spray of shampoo.

Natuurlijke bestrijdingsmiddelen

Natuurlijke bestrijdingsmiddelen kunnen gekocht worden, maar het is ook mogelijk deze zelf te maken.

Etherische oliën

Een anti-tekenmiddel kan bijvoorbeeld gemaakt worden door verschillende etherische oliën te mengen waar teken niet van houden. Lavendel, eucalyptus en citroengras zijn geuren die teken verdrijven. Deze kunnen apart of gemengd als spray op de kippen aangebracht worden. Verdun de etherische oliën wel eerst met water, omdat de pure oliën wat te heftig zullen zijn. Meng ongeveer 10 druppels met 250 milliliter water voor een natuurlijke spray die dagelijks op de kippen aangebracht kan worden.

Knoflook

Daarnaast kan het voeren van knoflook helpen tegen teken. Dit heeft vooral te maken met de zuiverende werking in het bloed waardoor de teken het bloed minder lekker zullen vinden. De meeste kippen eten gewoon rauwe knoflook, maar het is ook mogelijk om een teen knoflook door het drinkwater te doen.

Nematoden

Tenslotte is in 2015 gebleken dat de kleine wormpjes nematoden de teken kunnen doden. Dit kan in de toekomst mogelijkheden bieden bij het bestrijden van teken.

Lees verder

• Soorten luizen bij kippen herkennen, behandelen en voorkomen
• Soorten mijten bij kippen herkennen, behandelen en voorkomen
• Bloedluizen (rode vogelmijt) bij kippen bestrijden
• Vlooien bij kippen herkennen, behandelen en voorkomen
• De symptomen en de behandeling van kippenziektes