Soorten wormen bij kippen herkennen, behandelen en voorkomen

Kippen kunnen makkelijk besmet worden met de eitjes van wormen waardoor ze regelmatig last van wormen kunnen hebben. Het vinden van wormen in de ontlasting, of in het hok is dan ook iets waar veel kippenhouders mee te maken zullen krijgen. Er zijn verschillende soorten wormen, waarvan de spoelwormen het meest voorkomen. Sommige wormen kunnen ook schade aanrichten aan de darmen, waardoor de gezondheid van de kippen ernstig onder de besmetting kan leiden. Het is daarom zaak om wormen tijdig te herkennen en te behandelen. Daarnaast kunnen wormen met natuurlijke bestrijdingsmiddelen preventief bestreden worden, waardoor de kans op blijvende schade aan de darmen afneemt.

Wormen bij kippen

Wormen komen voor in de darmen van kippen. Ze leven daar van het onverteerde voedsel en leggen eitjes in de darmen, die samen met de ontlasting de darmen verlaten. De eitjes kunnen zo nog jarenlang in de grond blijven zitten. Deze eitjes kunnen ook door bijvoorbeeld wormen, slakken, kevers of andere insecten gegeten worden. Omdat kippen graag deze insecten eten, is de kans groot dat ze een keer een besmette worm zullen eten. De eitjes zullen zich vervolgens weer in de darmen van de kippen ontwikkelen tot wormen. De kippen zullen via hun eigen ontlasting ook weer eitjes uitscheiden waardoor andere kippen ook wormen kunnen krijgen. Vooral kippen die vrij rondlopen of kippen in een open ren hebben een verhoogde kans om wormen te krijgen. Maar kippen die in een dicht hok leven en levende insecten krijgen kunnen ook besmet worden met de eitjes van de wormen. Vooral bij warm weer leggen wormen veel eitjes en is de kans op een besmetting het grootst.

Soorten wormen

Kippen kunnen besmet worden met veel verschillende soorten wormen. De ene worm zal zeer onschuldig zijn waardoor de kip er weinig van zal merken, terwijl de andere worm ernstige schade kan aanrichten aan de darmen van de kip. De meest voorkomende, en gelijk ook de vervelendste soort, is de spoelworm.

Spoelwormen

Spoelwormen komen bij kippen vaak voor. Er zijn twee soorten spoelwormen die zich in de darmen van de kippen kunnen bevinden, namelijk de grote spoelworm en de kleine spoelworm.

Grote spoelworm

De grote spoelworm met de Latijnse naam Ascaridium galli, leeft in de dunne darm van de kippen en kan maximaal 10 centimeter lang worden. Als de wormen lang genoeg in darm zitten zullen ze steeds groter worden en voor vervelende bijwerkingen zorgen. Zo kunnen grote spoelwormen leiden tot ontstekingen en bloedingen in de darmwand. Als deze worm niet behandeld wordt, zullen de kippen ernstig verzwakken en in sommige gevallen kunnen ze er zelfs aan dood gaan.

Kleine spoelworm

Kleine spoelwormen zijn, ten opzichte van grote spoelwormen, niet alleen een stuk kleiner, maar ook een stukje minder gevaarlijk.
Kleine spoelwormen worden maar maximaal 2,5 centimeter en richten veel minder schade aan in de darmen. Ze eten wel van de voedingsbronnen die eigenlijk voor de kip bedoeld zijn. Als een kip veel kleine spoelwormen heeft zal de kip daarom veel minder voedingsstoffen binnenkrijgen en vermageren. Door de verminderde hoeveelheid voedingsstoffen kan de kip ook vatbaarder worden voor ziektes. Vooral grote aantallen kunnen daarom alsnog de kip ziek maken.

Lintwormen

Lintwormen bevinden zich in de darmlumen. De lumen zijn de holle ruimtes in de darmen. Een lintworm beschadigt de darmen niet en zorg daardoor niet voor blijvende schade. Wel leven lintwormen van het voedsel dat de kip eet, waardoor kippen kunnen vermageren en een tekort aan voedingsstoffen kunnen krijgen. Dit kan zich uiten in een slechtere weerstand, vermoeidheid en een verminderde leg.

Haarwormen

Haarwormen bevinden zich in de dunne darm en slokdarm en hechten zich hier aan het slijmvlies aan de darmwand. Hij kan zich hier heel snel voortplanten, waardoor er snel grote hoeveelheden haarwormen in de darmen kunnen zitten. Het slijmvlies kan hierdoor gaan ontsteken, wat nare gevolgen voor de kip kan hebben. Vaak is een ontsteking te herkennen aan bloed bij de ontlasting. Als haarwormen niet behandeld worden, kan dit leiden tot ernstige ontstekingen en bloedarmoede, wat weer kan leiden tot verzwakte zieke kippen.

Wormen bij kippen herkennen

Door de ontlasting van kippen te inspecteren kunnen wormen ontdekt worden. Omdat wormen pas in de ontlasting te zien zijn als de aantallen in de darmen al flink zijn opgelopen, worden ze vaak pas te laat ontdekt. Wormen kunnen wel eerder opgemerkt worden door op de symptomen van de kippen te letten:

• Kippen vermageren.
• De kippen zitten bol of zijn minder actief.
• Kippen hebben een verminderde leg of leggen helemaal geen eieren meer.
• Kippen hebben bloederige diarree.
• De kammen en lellen zien er bleek uit.

Kuikens hebben de grootste kans om wormen op te lopen omdat het maag darmkanaal nog niet helemaal ontwikkeld is. Vaak worden de symptomen pas herkend als de kuikens al jonge kippen zijn, omdat het zo'n twee maanden duurt voordat de wormen in de darm ontwikkeld zijn. Als de wormen al in de ontlasting aanwezig zijn, kan je deze door een dierenarts laten onderzoeken. Wormen zijn te herkennen aan de vorm en grootte. Spoelwormen zijn rond, lintwormen plat en haarwormen zijn zeer dun en moeilijk te zien.

Behandelen

Wormen zijn te behandelen met natuurlijke en met chemische bestrijdingsmiddelen. Het nadeel van chemische bestrijdingsmiddelen is dat de het middel in de eieren komt waardoor deze een bepaalde tijd niet meer eetbaar zijn. Daarnaast kunnen de wormen resistent worden tegen de chemische bestrijdingsmiddelen.

Natuurlijke bestrijdingsmiddelen

Natuurlijke middelen zijn vaak gebaseerd op kruiden of etherische oliën. Voorbeelden van natuurlijke bestrijdingsmiddelen zijn knoflookolie, Verm-X en Finendo+ Cox & Worm. Bij het gebruik van natuurlijke bestrijdingsmiddelen kunnen de eieren van de kippen gewoon gegeten worden. De middelen zijn niet schadelijk voor de kippen en de wormen worden niet resistent, waardoor ze ook preventief ingezet kunnen worden.

Chemische bestrijdingsmiddelen

Bij chemische bestrijdingsmiddelen kan het middel in de eieren en het vlees gaan zitten. Hierdoor ontstaat er een wachttijd voordat het vlees of de eieren weer gegeten mogen worden. Deze wachttijd is aangegeven in de bijsluiter. Koop daarom ook geen chemische bestrijdingsmiddelen die eigenlijk niet voor kippen bedoeld zijn. De dosering kan dan namelijk afwijken en de wachttijden zijn niet aangegeven. Voorbeelden van werkzame stoffen in chemische bestrijdingsmiddelen zijn levamisole of flubenol. Het voordeel van deze chemische stoffen is dat ze vaak wat agressiever zijn en dus beter werken. Chemische producten tegen wormen bij kippen zijn bijvoorbeeld:

• Beaphar wormmiddel
• Koudijs Wormstop
• Koudijs Luis/Worm

Voorkomen van wormen

Wormen zijn eigenlijk niet te voorkomen, zeker niet bij kippen die vrij rond scharrelen. Er zijn echter wel een aantal mogelijkheden om de schade te beperken of de kans op wormen te verkleinen.

Preventief behandelen
Een preventieve wormenkuur kan alleen gedaan worden met een natuurlijk bestrijdingsmiddel om resistentie te voorkomen. Daarbij kan een natuurlijk middel weinig kwaad voor de kippen. Behandel in ieder geval nieuwe kippen preventief. Daarbij kunnen alle kippen na de eerste warme dag na de winter preventief behandeld worden waarbij de behandeling gedurende de zomer 2 of 3 keer herhaald kan worden.

Insecten
Door ervoor te zorgen dat de kippen geen insecten kunnen eten, verklein je de kans op een besmetting met wormen. Dit kan echter alleen maar door de kippen in het hok te houden. Het hok dient dan droog strooisel te bevatten wat regelmatig ververst wordt. Voor de welzijn van de kippen is deze methode daarom minder geschikt.

Lees verder

• De symptomen en de behandeling van kippenziektes
• Voeding voor kippen: Wat mogen kippen wel en niet eten
• Voeding voor legkippen, wat is goede voeding voor legkippen?