Spectaculaire dieren in onze Noordzee

U zou het misschien niet verwachten van onze betrekkelijk saaie Noordzee, maar ook in deze zee komen we steeds meer spectaculaire grote zeedieren zoals haaien en walvissen tegen. Wie walvissen of dolfijnen in het wild wil spotten, hoeft dus niet ver van huis!

Inhoud

• Haaien
• Walvissen
• Dolfijnen

Haaien

In de Noordzee zwemmen voornamelijk kleine haaiensoorten die niet gevaarlijk zijn voor mensen. Gevaarlijke soorten leven in tropische wateren. De haaien in Nederland hebben het zwaar doordat er veel gevist wordt in de Noordzee. De dieren worden pas laat volwassen. Het duurt daarom lang voordat ze jongen kunnen krijgen en de dracht duurt ook nog lang. Veel haaien komen in visnetten terecht en zo ook hun eieren. Zo nu en dan zwemt er ook een grote haai langs ons land.

Reuzenhaai

Dat is de reuzenhaai. Deze haai kan wel 6 tot 9 meter lang worden en is daarmee de op één na grootste vis ter wereld. De grootste reuzenhaai die ooit gevangen is, was 12,27 meter lang! Toch is het nog niet de grootste haaiensoort. Dat is de walvishaai die wel tot 15 meter lang kan worden. Gelukkig zijn deze reuzen rustige dieren.

In oktober 2011 is er een reuzenhaai gezien in de Noordzee. Het gaat om een jong dier van ongeveer 3 meter lang. Reuzenhaaien worden niet vaak gezien in de Noordzee. Het gaat meestal om jonge dieren die langs trekken.

Gelukkig is de vis niet gevaarlijk. Hij heeft geen tanden en eet plankton. Dit zeeft hij uit het water met zijn kieuwzeven. Het enige gevaar is een eventuele klap van zijn staart. Ook is zijn huid zo ruw dat het voor schaafwonden kan zorgen.

Er zijn nog maar weinig reuzenhaaien. Dit komt door overbevissing en de grote vraag naar haaienorganen en haaienvlees. Het is een bedreigde diersoort.

Walvissen

In de Noordzee komen een aantaal kleinere walvissoorten voor. Wanneer er toch grote dieren komen, gaat het vaak om zieke of verdwaalde dieren. Nu de Noordzee wat warmer wordt, worden er steeds meer walvissoorten gezien.

Noordkaper

Tot aan de middeleeuwen zwommen er Noordkapers in de Noordzee, Het Kanaal en de Golf van Biskaje. Door de jacht is het dier hier geheel verdwenen. Ze zijn ernstige bedreigd. Wereldwijd zijn er nog maar 300 tot 500 dieren over. Ze zijn enorm groot met hun lengte variëren tussen de 14 en 17 meter. Helaas is hij nog niet terug gekomen in onze wateren, maar laten we hopen dat dit gebeurt wanneer hun aantal weer toeneemt.

Bultrug

De bultrug is makkelijk te herkennen aan zijn kop en onderkaak die bedenkt is bobbels en aan zijn lange vinnen die soms wel een derde van zijn totale lengte beslaan. De grootte van een volwassen dier ligt tussen de 12 en 15 meter. Ook staan ze bekend om hun zingen wat ze soms wel een uur kunnen volhouden.

Tot 2003 waren er geen bultruggen in Nederlandse wateren. Nadat er in 2004 één strandde op Vlieland, laat de bultrug walvis zich vaker zien in Nederlandse wateren. In 2007 werd er één gefilmd voor de kust bij Den Helder en later in het Marsdiep. Het dier zou tussen de 6 en 9 meter lang zijn. Hij was er in mei en later in november weer. In 2009 zwom er ander bultrug voor Texel en weer een andere dook op voor de kust van Scheveningen in 2011. Het is blijkbaar goed toeven in de Nederlandse wateren met grote scholen kleine vis.

Dwergvinvis

De dwergvinvis is de kleinste baleinwalvis. Ze worden tot 10 meter lang en zijn zeer gestroomlijnde dieren. Met hun baleinen zeven ze krill en vis uit het water.

De dwergvinvis is de meest voorkomende walvis in de Noordzee. Ze leven vaak in wateren die minder diep dan 200 meter zijn. De Noordzee is daarom bijzonder geschikt. Voor de Nederlandse kust worden ze niet vaak gezien omdat ze meer in het midden van de Noordzee en voor de Engelse kust zwemmen. In de Noordelijke Noorse leeft een vaste populatie. Vanaf 2000 zijn er 7 dwergvinvissen gestrand.

Een bekend filmpje is dat van een dwergvinvis die herhaaldelijk boven het water uit springt. Zeilers zagen in 2007 het dier voor de Nederlandse kust.

Potvis

De potvis is de grootste tandwalvis en het grootst bekende roofdier. Ze kunnen tot 18 meter lang worden. Ze leven van inktvissen en allerlei soorten vis. Ze zijn goed herkenbaar aan hun vierkante kop met kleine onderkaak.

Zo nu en dan gebeurt het dat er een potvis in de Noordzee wordt gezien of aanspoelt aanspoelt op het Nederlandse strand. Dat komt omdat de Noordzee als een fuik fungeert. Wanneer potvissen naar het zuiden trekken, neemt er wel eens één de verkeerde afslag en belandt in de Noordzee. Ze zijn echter gewend om zeer diep te duiken. Ze kunnen dan ook niet overweg met de zandbanken in de Noordzee en kunnen moeilijk overleven zonder de inktvissen die ze in diepere zee vinden. Meestal overleven de dieren het niet en stranden ze. Dat gebeurt de laatste jaren steeds vaker. Tussen 2000 en 2011 zijn er 6 potvissen gestrand. Waarschijnlijk omdat er niet meer op de dieren gejaagd wordt en er weer meer potvissen zijn.

Dolfijnen

Dolfijnen zijn de kleine soorten onder de tandwalvissen. Bruinvissen komen veel voor in de Waddenzee en Noordzee en sinds kort ook in de Oosterschelde. Het gaat steeds beter met de dieren in onze omgeving.

Witsnuitdolfijn

Dit is na de bruinvis de meest voorkomende dolfijn in de Noordzee. Ze kunnen meer dan 3 meter lang worden en leven van haring en makreel. Dat komt in overvloed voor in de Noordzee. Helaas zijn ze meestal niet te zien vanaf de kust. Maar wanneer we zo’n 20 of 30 kilometer uit de kust zijn, kunnen we hele groepen tegen komen. Het zijn snelle, energiek dolfijnen en ze maken vaak verticale sprongen uit het water. Horizontale sprongen zoals de tuimelaar of de gewone dolfijn maken ze niet.

Tuimelaar

De tuimelaar is wereldberoemd sinds Flipper op de Tv verscheen. Ook in het dolfinarium zijn het graag geziene dieren vanwege hun intelligentie en speelsheid. Ze worden 3 meter lang.

Tot het begin van de 20e eeuw was de tuimelaar een inheemse diersoort. Toen de Zuiderzee werd afgesloten verdwenen de dieren echter. In 2004 zijn er echter weer twee groepen gezien voor de kust van Noord-Holland en in het Marsdiep. Het ging om een groep van meer dan 100 dieren. Verder worden er wel eens kleine groepen tuimelaars gezien of een dier alleen. Wie weet komt het dier met de tijd weer meer voor in de zee. Niets kan tippen aan het zien van deze vrolijke dieren in het wild!

Orka

Deze opvallende wit met zwarte dolfijn zal bij niemand onbekend zijn. Werkelijk prachtige dieren zijn het! Met zijn lengte tot wel 9 meter is het de grootste dolfijn. In diverse aquaria over de wereld zijn ze te zien. Tot voor kort bevond de enige orka in Nederland, Morgan, zich in Harderwijk waar ze was opgevangen om aan te sterken.

Orka’s komen normaal gesproken niet voor in de Noordzee omdat er te weinig voedsel is . In april 2011 zijn er echter 4 dieren gezien. Later in de maand is er weer een groep gesignaleerd. Dat is uniek in Nederlandse wateren en men denkt dat het wellicht te maken had met Morgan. Misschien was het haar familie. Daar is het nu helaas te laat voor want Morgan is vertrokken naar het zonnige Zuiden.

Voor velen een onbekend fenomeen, maar voor vissers heel gewoon is dat in oktober grote groepen orka’s in de Noordzee zwemmen rondom vissersboten. Deze boten vissen naar makreel en dat is voor orka’s een gelegenheid bij uitstek om snel een lekker maaltje op te doen. Wanneer de netten binnen gehaald worden, verdwijnen de orka’s weer. Wanneer orka’s in de Noordzee zwemmen dan is dat ergens in het midden tussen Engeland en Nederland. Wie de dieren in levende lijve wil zien, moet dus een heel stuk de zee op met een vissersboot mee. Maar dat is dan ook een geweldige ervaring!

Lees verder

• Gevolgen van orka’s in gevangenschap
• Walvisjacht: Niet meer van deze tijd?
• Dolfijnenslachting: Een wrede realiteit
• Grote roofdieren in Nederland?
• De natuur van Nederland strak in pak?