Wat ruikt een paard?

De meeste mensen vinden de ogen en oren de belangrijkste zintuigen van het paard. Het zintuig dat het sterkste werkt bij het paard wordt dan over het hoofd gezien. Dat is de neus. De neus is net zo belangrijk voor het overlevingsmechanisme van een paard als de oren en ogen. Belangrijk genoeg om meer van te weten!

De neus van het paard

De neus van het paard werkt enorm goed. Het slijmvlies in de neus van het paard heeft een groter oppervlak dan het hele lichaam van het paard! Met dit slijmvlies vangt het paard geuren op. Een paard ruikt vele malen beter dan dat van de mens. Er zijn veel onderzoeken naar gedaan, maar het is niet met zekerheid te zeggen hoeveel sterker het paard ruikt dan wij. Schattingen lopen op tot wel 100.000 keer beter, maar er is niks zeker. Dat het duizenden malen beter is dan dat van de mens is zeker, maar het is niet zo goed als de reuk van een hond. Ondanks dat de neus van het paard niet kan tippen aan die van de hond, is dit het best ontwikkelde orgaan van het paard. Een paard ruikt van verre of hij te maken heeft met een vriend of met een vijand!

Functies van de reuk van het paard

Alle geuren die het paard opvangt, kunnen hem iets vertellen. Ruiken heeft dan ook heel specifieke functies voor een paard.

Voedsel en drinken zoeken en controleren

Met de reuk zoekt het paard geschikt voedsel op. Het weet precies welke plantjes het wel en niet wil eten. Kijk maar eens hoe nauwkeurig een paard het gras eet op de wei en hoe hij zijn hooi eet. De reuk waarschuwt hen wanneer voedsel bedorven is. De reukzin van het paard hangt nauw samen met de smaak van het paard. Om de precieze smaak van voedsel te kunnen bepalen, is ook de reuk nodig.

Sociale functie

Ruiken is een belangrijk communicatiemiddel voor paarden. Wanneer paarden elkaar ontmoeten of leren kennen, blazen zij elkaar in de neus. Hierna volgt een positieve of een negatieve reactie. Paarden herkennen elkaar aan de geur; een merrie zal haar eigen veulen altijd herkennen. In een kudde rollen paarden op dezelfde plek. Zo zorgen ze dat elk paard in de kudde dezelfde geur heeft en kunnen ze altijd goed de groep herkennen.

Alarmerende en beschermende functie

Het paard kan gevaar zoals vuur of een vijand ruiken. Ook kunnen ze ruiken waar het gevaar zich bevind door in een gunstige positie ten opzichte van de windrichting te gaan staan. Paarden ruiken ook erg goed wanneer ergens een dood dier ligt. Ze willen daarvoor vluchten en gaan er met een grote boog omheen.

Regelen van seksueel gedrag

Een hengst kan aan een merrie ruiken waar ze is in haar cyclus en of ze bereidwillig is om te paren. Wanneer de merrie wil paren, ruikt ze naar het hormoon oestrogeen. Deze geur windt de hengst erg op. Dat is ook de reden waarom een hengst makkelijk dekt op een neppaard. Zolang het neppaard maar naar oestrogeen ruikt. Veranderingen of verstoringen in de hormonen hebben invloed op de reukzin van zowel hengst als merrie.

Afbakenen van territorium

In het wild kunnen paarden aan bijvoorbeeld mest ruiken wanneer zij in het territorium van een andere groep paarden komen. Wanneer een hengst mest van een andere hengst ruikt zal hij op dezelfde plaats mesten of urineren om zijn eigen geur te laten overheersen. De hengst die het laatst heeft gemest is dominant. De geur is een waarschuwing dat het terrein beter niet door een andere hengst betreden kan worden. Wie dat doet zal hoe dan ook met de hengst van het territorium te maken krijgen.

Reflexorgaan voor de spijsvertering

Samen met de smaak regelt de reuk dat er voldoende speeksel en maagsappen worden afgescheiden om voer goed te kunnen verteren.

Het orgaan van Jacobsen

Een grappig fenomeen bij paarden is het flemen. Het paard krult zijn bovenlip naar boven op. Dit ziet er uit alsof het paard lacht en in de vrijheidsdressuur wordt het vaak als trucje aangeleerd.

Wat heeft dit flemen nu te maken met de reuk van het paard vraagt u zich misschien af? Dat zit als volgt: Wanneer het paard fleemt, zuigt het lucht door zijn mond. In de mond zit een soort kanaaltje dat uit komt bij het orgaan van Jacobsen. Met dit orgaan kan het paard bepaalde geuren erg goed analyseren. Wanneer een paard gewoon ruikt, neemt het al erg veel geuren waar. Door gebruik te maken van het orgaan van Jacobsen, kan het een geur nog veel beter bestuderen Wanneer een paard door gewoon te ruiken een geur niet kan analyseren, gaat het flemen om dit wel te kunnen doen. Flemen betekent dus dat een paard extra goed wil ruiken.

Flemen is vooral vaak te zien bij hengsten die er achter willen komen of een merrie hengstig is. Met zijn neus kan een paard de hormonen niet goed onderscheiden, maar door te flemen kan hij dit wel. Paarden die iets vreemds te eten krijgen zoals een pepermuntje gaan soms ook flemen.

Gevolgen voor de paardeneigenaar

Door te ruiken, kan een paard bepalen of iets gevaarlijk is of niet. U kunt hier gebruik van maken bij het aanbieden van nieuwe dingen. Paarden in nieuwe situaties laten ruiken kan erge schrikreacties voorkomen.

Wanneer u met een vreemd paard in contact komt, laat het dan eerst rustig aan u ruiken. Zo kan het paard vertrouwen in u krijgen. Bovendien kan hij ruiken of u vaker met paarden in aanraking komt en waar u verder mee in aanraking komt. Bij een bekend paard is dit niet nodig omdat het dier al geroken en gehoord heeft dat u eraan komt voordat u bij hem bent.

Wanneer u een nieuw paard introduceert in een groep zult u zien dat de paarden eerst aan elkaar gaan ruiken. De reactie daarna kan heftig zijn. Het nieuwe kuddelid wordt achternagezeten of er wordt getrapt. Om deze reden is het raadzaam om een nieuw paard enige tijd op een stukje land naast de kudde te zetten. Zo kunnen de paarden over het hek of draadje heen aan elkaar ruiken en aan elkaar wennen zonder dat er een dier gewond raakt. Wanneer de dieren weer tot rust zijn gekomen na een dag of een paar dagen, kan het nieuwe dier in de groep gezet worden. Misschien zal er nog even wat heftig gedrag zijn, maar dat is veel minder dan wanneer een paard direct in een kudde wordt gezet.

Wanneer een jong paard voor het eerst gaat wennen aan zadel of tuig, laat het er dan uitgebreid aan ruiken. Zo kan het wennen aan de geur en het paard zal bovendien ruiken dat soortgenoten ook met dit materiaal in aanraking zijn geweest. Daardoor wordt het minder bedreigend.

Wanneer een paard nieuw voedsel krijgt, zal het eerst ruiken of het goed voedsel is. Wanneer het sterk ruikt zal het misschien flemen. Geef het paard rustig de tijd om te wennen aan nieuw voer en bied het voer voor langere tijd aan. Soms moet een paard even wennen. Andere keren went het nooit en wil het paard iets gewoonweg niet. Langer aan blijven bieden heeft dan geen zin.
Wanneer u weg gaat met een paard is het goed om wat eigen voer mee te nemen zodat het paard op vreemd terrein zijn vertrouwde voedsel heeft en niet aan een nieuw luchtje van nieuw voer hoeft te wennen. Nieuwe luchtjes zijn er al genoeg op vreemd terrein.

Lees verder

• Wat hoort een paard?
• Wat ziet een paard?
• Wat voelt een paard?
• Wat proeft een paard?