De wereld van het paard

Een paard verwerkt informatie die hij ontvangt uit zijn omgeving. Net als de mens maakt hij hiervoor gebruik van zijn zintuigen en zijn brein. Om te kunnen begrijpen waarom een paard doet zoals hij doet, moet je eerst een idee krijgen hoe hij de wereld rondom hem waarneemt...

Zicht

Eén van de belangrijkste zintuigen voor een paard is zijn zicht. Een derde van wat het dier waarneemt, gaat via de ogen. Deze zijn zeer groot en en bevinden zich aan de zijkant van het hoofd. Dit zorgt ervoor dat het paard een breed gezichtsveld heeft (ongeveer 350°), wat maakt dat hij bijna helemaal om zichzelf heen kan kijken. Hij heeft slechts twee (kleine) blinde vlekken: net onder en voor zijn neus en net achter hem.

Door stand van de ogen heeft een paard zowel monoculair als binoculair zicht. Monoculair zicht wil zeggen dat elk oog een apart gezichtsveld heeft, elk oog scant dus de omgeving aan die kant van het paard. Dit houdt in dat een gekende prikkel aan de rechterkant een totaal nieuwe prikkel aan de linkerkant kan zijn. Het binoculaire zicht is over de neus naar beneden gericht, wat maakt dat het paard zijn hoofd moet optillen en in de juiste richting moet draaien om op iets in de verte te focussen.

Een groot oog biedt meer ruimte aan lichtreceptoren. Dankzij het tapetum lucidim (laag cellen achter het netvlies die werkt als een lichtweerkaatsende spiegel) heeft het paard een zeer goed nachtzicht. Bij grote veranderingen in lichtintensiteit, kan het paard tijdelijk verblind zijn. Zijn ogen en hersenen hebben enkele seconden nodig om zich aan de nieuwe situatie aan te passen.

Gehoor

Het gehoor van een paard is zeer sterk ontwikkeld. Dankzij de oren is het dier in staat om geluid te lokaliseren, wat gebeurd door het analyseren van: het verschil in sterkte tussen twee oren, het verschil in tijd van waarnemen en het verschil in fase tussen beide oren. Paarden kunnen het maximum aan geluid opvangen door de beweeglijkheid van hun oren.

Behalve het waarnemen en interpreteren van geluid, zijn oren ook noodzakelijk om te communiceren. Ook hierbij speelt de onafhankelijke beweeglijkheid een zeer grote rol.

Reuk

De reukzin wordt beschouwd als één van de primitiefste zintuigen en is nauw verbonden met de smaakzin. Paarden gebruiken geur voornamelijk om zaken te herkennen. Zo kunnen ze door middel van hun reukzin voedsel uitkiezen wat noodzakelijk is en voedsel vermijden dat slecht voor hen is. Ook ruikt ieder individu anders. Het is dus een belangrijk aspect bij sociaal verkeer én communicatie: herkenning moeder - veulen, voortplantingsgedrag, afbakening, ... Daarnaast kunnen ze via geur ook roofdieren opsporen en vermijden.

Een paard fleemt om ongewone geuren of smaken te identificeren. Hij kan een geur 'vasthouden' door middel van een holte achterin de neus: het vomeronasaal- of Jacobsons orgaan. Zo is hij beter in staat de geur te analyseren.

Smaak

De smaak wordt het meest in verband gebracht met de inname van voedsel. Net als de mens heeft ook het paard smaakreceptoren en kan hij zoute, zure, zoete en bittere smaken onderscheiden.

Gevoel

In de vacht van het paard zitten enorm veel cellen die gevoelig zijn voor allerlei verschillende prikkels. Het ene lichaamsdeel is gevoeliger dan het andere. Dit is afhankelijk van de dikte van de vacht, de dikte van de huid en het aantal receptoren aanwezig op de huid.

De neus is voorzien van tastharen welke een grote zenuwtoevoer hebben naar de hersenen. Ze worden gebruikt om te voelen en de afstand tot iets te bepalen. Aanrakingen zijn belangrijk bij het verzamelen van informatie, maar ook bij communicatie. Daarnaast kunnen de tasharen ook geluidsgolven waarnemen.