Wat voelt een paard?

Een paard heeft geen handige vingers aan zijn lijf zoals wij en kan niet iets vastpakken om te voelen wat voor voorwerp het is. Maar de natuur heeft het paard van enkele vernuftige snufjes voorzien waardoor de tastzin van het paard erg goed ontwikkeld is. Mede hierdoor is een paard zo goed te berijden door ons! Hoe werkt het dan met de tastzin van het paard?

De tastzin

De huid, hoeven, lippen en tong van het paard zijn erg gevoelig en ze kunnen hier enorm veel mee voelen.

Huid

Vaak wordt gedacht dat de huid van een paard dik en ongevoelig is. Dit is echter niet het geval. Wanneer er een vliegje of mugje land op de vacht van het paard, voelt het dat en kan het met afzonderlijke spieren trillen om het ongedierte te verjagen. Nu zult u misschien zeggen: maar wij voelen dat toch ook wanneer er een mug op onze arm zit? Dat is waar, maar bij ons zit er geen vacht tussen. Het feit dat een paard zo nauwkeurig kan voelen waar een vliegje zit met een vacht ertussen duidt erop dat de huid van het paard zeer gevoelig is. Elke aanraking van huid en lippen wordt gevoeld. Hoewel de huid van het paard dikker is dan onze huid, zit de oppervlakte van de huid vol met uiteinden van gevoelszenuwen. Daarnaast zitten er talloze tastlichaampjes in de huid. Samen zorgt dit er voor dat het paard zeer gevoelig is voor aanraking, druk, warmte maar ook voor pijn.

Neus

Een paard kan onder zijn neus niks zien. De gevoeligheid van de lippen en de tastharen op de lippen maken dit goed. Het paard heeft stevige tastharen op de neus, ogen en wenkbrauwen. Deze hebben een grote zenuwtoevoer naar de hersenen en zijn daarmee erg belangrijk voor de tastzin.

Straal

Met de straal van de hoeven, kan een paard (geluids-)trillingen in de bodem voelen en deze zijn dus ook erg gevoelig. De voorhoeven zijn het gevoeligst.

Tong

De tong is enorm gevoelig. Het gevoel op de tong wordt vele malen versterkt. Ook bij mensen is dit het geval. Een gaatje in een tand of een bultje op de tong voelt met de tong veel groter dan wanneer we het met onze vingers voelen. Bij paarden is dit ook het geval.

Functies van de tastzin

Hoewel het op het eerste gezicht niet zo belangrijk lijkt, heeft de tastzin toch een aantal zeer belangrijke functies. De eerste is al genoemd: het weren van insecten.
Meer functies:

Sociale functie

Paarden krabbelen en kroelen elkaar wat bij draagt aan de vriendschap. Ze kunnen elkaar erg goed duidelijk maken waar ze gekroeld willen worden. Bijvoorbeeld bij de staart of in de manen als ze kriebel hebben. Merries stellen hun veulen gerust door een aanraking met de neus of duwen hen in de richting waar ze willen. Communicatie tussen paarden gebeurt ook vaak door aanraking of door dreiging met aanraking; bijvoorbeeld dreigen met bijten of schoppen.

Oriëntatie

De tastharen heeft het paard nodig om de afstand te bepalen tot voorwerpen.

Voorwerpen onderzoeken

Met de gevoelige lippen kan een paard onderzoeken van een voorwerp is. Ook bij voer kan het paard bijvoorbeeld zijn brokken opeten en een medicijn dat er door zit laten liggen. Ook bij gras en hooi zoeken ze het goede eten eruit. Wanneer er bijvoorbeeld zand of een kluitje tussen zit, voelen ze dat prima en werken dat met de lippen eruit. Steentjes kan het paard goed voelen met de tong en deze worden er ook uit gewerkt. Dit is een belangrijke functie omdat het paard anders ziek zou kunnen. Het zou bijvoorbeeld zandkoliek kunnen krijgen als het zand gewoon op zou eten en dat loopt niet altijd goed af.

Structuur van ondergronden bepalen

Met de straal van de hoeven kan het paard voelen op wat voor ondergrond het loopt. Het past zijn gedrag daar op aan. Als de ondergrond glad is zal het voorzichtig lopen. Als de ondergrond hard is zal het soms wat minder ruim lopen enzovoorts. Zo voorkomt het dier ongelukken of overbelasting.

Waarschuwing:
Wanneer het paard bepaalde trillingen in de grond voelt, kan dit het dier waarschuwen voor eventueel gevaar.

Gevolgen voor de paardeneigenaar

De gevoelige tastzin van het paard heeft tot gevolg dat we met beleid met het dier moeten werken.

De huid

Met rijden is het niet nodig om grote hulpen te geven, want de huid van het paard is zeer gevoelig. Wanneer we heel lichtjes ons been aanleggen, voelt het paard dat prima. Het dier is gevoelig genoeg om op hele kleine hulpen te reageren, mits we het geduld en de tijd opbrengen om dit te leren aan het paard. Helaas zien we veel paarden die deze gevoeligheid niet meer laten zien. Dit betekent niet dat zij minder gevoelig zijn. Zij zijn afgestompt en hebben geleerd dat kleine signalen er niet toe doen. Dit is een verloren kans om een paard op hele kleine hulpen ontspannen te rijden. Met geduld kan het paard weer zo getraind worden dat het gevoelig reageert op kleine hulpen.

We kunnen de tastzin van het paard gebruiken om met hem te communiceren. Door aaien of een zacht klopje wordt het paard gerustgesteld en krijgt vertrouwen in de eigenaar. Een massage kan ook erg prettig zijn voor het paard. Door dit te doen geeft u aan dat u een vriend bent van het paard en goede bedoelingen hebt. Als u geluk heeft, geeft het paard direct een vergelijkbare boodschap terug door naar u te kijken of u met de neus aan te raken. Sommige paarden vinden het echter spannend als ze over het hele lichaam geaaid worden. Het is goed dit te oefenen. Het vertrouwen van het dier in u zal daardoor enorm toenemen. Bovendien heeft het als voordeel dat een onderzoek door de dierenarts vergemakkelijkt kan worden omdat het paard gewend is overal aangeraakt te worden. Door het vertrouwde patroon van aaien terug te pakken, stelt u het paard extra op zijn gemak tijdens een onderzoek.

U kunt het paard wennen aan nieuwe voorwerpen door het dier er mee te aaien. Zo leert het dat het voorwerp niet eng is. Dit kan bijvoorbeeld met een zweepje of een zadeldekje.

De neus

Gebruikt u een voorwerp dat nieuw is voor een paard, laat het dan rustige bestuderen door het dier met de neus. Het kan ruiken en voelen wat het is. Dat maakt het gebruik van het voorwerp veel makkelijker.

Knip de tastharen aan de neus niet af omdat dit mooier staat. Hiermee ontneemt u een paard een deel van zijn tastzin. Het paard kan dan als het ware niets meer zien onder zijn neus.

De hoeven

Verschillende ondergronden voelen voor een paard heel anders omdat zijn hoeven zo gevoelig zijn. Om een betrouwbaar paard te krijgen, is het goed om hem te wennen aan het gevoel van bijvoorbeeld, zeilen, planken, putdeksels op de weg enzovoorts. Zelfs markeerstrepen kunnen anders voelen voor een paard. Wanneer het paard aan het gevoel van verschillende ondergronden is gewend, kunt u met een gerust hart een mooie buitenrit maken.

De ondergrond van een trailer is zelfs nog spannender voor een paard omdat het beweegt. U kunt het dier hier aan wennen door over planken te lopen. Het dier kan dan eerst aan het gevoel van de plank wennen. Daarna kunt u een stevige plank met dwarsbalken op een grotere balk leggen. Zo ontstaat een kleine wipwap. Hiermee kan het paard wennen aan het gevoel van beweging. Wanneer het dier uiteindelijk voor het eerst echt op de trailer gaat kunt u het rustig met de voorvoeten laten wennen aan de loopplank. Het zal hierdoor minder snel in paniek raken.

De tong

Omdat de tong zo gevoelig is, is de keus van een juist bit erg belangrijk. Sommige bitten doen pijn aan de tong. Een paard heeft weinig ruimte in de mond voor een bit. Er zijn bitten die er speciaal op afgestemd zijn om zo min mogelijk hinder in de mond te veroorzaken zoals Sprenger en Myler bitten.

Lees verder

• Wat ruikt een paard?
• Wat ziet een paard?
• Wat hoort een paard?
• De keus van een geschikt bit
• Hoefschoenen; alternatief voor ijzers