Paardenvoeding: Slowfeeders

Een slowfeeder is een voersysteem voor paarden of pony's dat bedoeld is om de voertijd van hooi te verlengen. Het kan bijvoorbeeld een fijnmazig hooinet of een bak met een rek voor over het hooi zijn. Het voorkomt veel hooiverspilling en zorgt ervoor dat paarden langer over het eten doen. Omdat paarden op deze manier korter zonder eten staan, voorkom je verveling. In de praktijk is het vaak even zoeken welke slowfeeder het best werkt. Om de zoektocht te vergemakkelijken, vind je hier van alles wat te maken heeft met hooi voeren uit slowfeeders. Er zijn inmiddels allerlei variaties van slowfeeders op de markt te vinden, maar zelf een slowfeeder maken is ook heel goed mogelijk. Wat zijn de voor- en nadelen van diverse slowfeeders? Hoe kies je de meest geschikte en hoe zorg je voor gebruiksgemak?

Inhoud

• Het belang van langzaam eten voor paarden
• Waar kan ik op letten bij de aanschaf van een slowfeeder?
• Welke slowfeeders zijn er te koop?
• Slowfeeders om zelf te maken
• Tips en trucs voor gebruiksgemak van slowfeeders

Het belang van langzaam eten voor paarden

Paarden eten van nature steeds kleine beetjes verspreid over de dag. De hele spijsvertering van het paard is hier op ingesteld. Er wordt continu maagzuur aangemaakt in de maag van het paard. Door steeds te eten, wordt het maagzuur verdund door het speeksel van het paard en het wordt opgenomen door het ruwvoer.

Staat een paard lang zonder voer dan gaat de vorming van maagzuur even goed verder. Er is dan niks om het maagzuur te verdunnen of op te nemen. Hierdoor kan het maagzuur de maagwand aantasten. Dit kan uiteindelijk maagzweren veroorzaken. Zeker de helft paarden, maar waarschijnlijk meer, hebben hier last van. Helaas blijft dit vaak onopgemerkt. De beste manier om maagzweren te voorkomen is onbeperkt of zo regelmatig mogelijk voeren zodat het paard niet te lang zonder eten staat. Een paard mag absoluut niet langer dan zes uur zonder ruwvoer staan. Houd liever nog twee tot vier uur aan.

Daarnaast is het ook niet goed als het paard zijn maag in één keer vol kan proppen. De onderkant van de maag is namelijk beter beschermd tegen maagzuur. Als het paard zijn maag vol eet, komt het maagzuur ook bovenin zijn maag, waar het meer effect heeft op de maagwand. Slowfeeders zijn een goed middel om een gelijkmatige manier van voeren te bereiken.

Waar kan ik op letten bij de aanschaf van een slowfeeder?

Er zijn een aantal zaken die goed zijn om te overwegen om tot een goede keuze te komen.

Voer je onbeperkt of in porties?

Voer je kleine porties, dan werkt een net prima. Wil je onbeperkt voeren, dan kun je beter voor iets kiezen waar zo veel mogelijk hooi in past. Voorbeelden hiervan zijn een net voor over een grote baal hooi van 300 kilo of een ruif met timer.

Kies je spijlen, een rek of een net?

Bij een slowfeeder gaat het om het verlengen van voertijd. Een rek verlengt het beste de voertijd. Dat komt omdat een rek op hooi ligt en het naar beneden drukt. Door de vierkante mazen moeten de paarden aardig hun best doen om het hooi eruit te krijgen. Hierdoor wordt het meest het natuurlijk grazen benaderd. Soms gebeurt het dat de tanden van de paarden slijten door een metalen rek. Een kunststof plaat waar je ronde gaten in boort, is dan een goed alternatief. Ook dit verlengt zeer effectief de opnametijd van hooi.

Bij spijlen hebben paarden meestal snel door hoe ze grote plukken kunnen eten. Dit verlengt de voertijd dus minder. Spijlen zijn wel erg duurzaam en veroorzaken nauwelijks slijtage aan de tanden omdat ze glad zijn. Een net verlengt de voertijd redelijk afhankelijk van de maaswijdte. Een net is de minst duurzame keus, maar wel de goedkoopste.

De maaswijdte

Er zijn slowfeeders met hele fijne mazen van bijvoorbeeld twee centimeter, maar ook slowfeeders met grote openingen.

• Twee centimeter: Dit is de fijnste maas die te verkrijgen is. Dit is geschikt voor fijner hooi en verlengt de voertijd aanzienlijk.
• Drie centimeter: Dit is ook een kleine maas, welke ook gebruikt kan worden met wat grover hooi. Met deze maas verleng je de voertijd goed. Gebruik ook bij deze maas een net en niet een rek.
• Vier en vijf centimeter: Hier kun je ook grofstengelig hooi uit voeren. De voertijd wordt redelijk verlengd. Wanneer een net nog helemaal vol zit, krijgt een paard het hooi er makkelijk uit in redelijk grote happen. Hoe minder er in het net zit, hoe lastiger het wordt. De voertijd wordt dus vooral aan het eind van de voerbeurt verlengd. Vanaf een maaswijdte van vijf centimeter kun je ook kiezen voor een rek.
• Tien centimeter: Er zijn veel netten te vinden met deze maaswijdte. Deze vertragen niet de voertijd en er valt erg veel hooi uit. Ze vallen derhalve niet onder slowfeeders. Bovendien kunnen paarden makkelijk met hun hoef in deze grote mazen blijven hangen.

Hoe fijnmaziger de slowfeeder, hoe langer de paarden er over doen. Houd er rekening mee dat paarden inventief zijn. Zelfs bij een net met kleine mazen van twee centimeter gaan de paarden allengs sneller eten. De mazen van een net worden in het gebruik vaak wat wijder. Gebruik je een rek dan kun je beter voor een grotere maas kiezen dan bij een net. Omdat de mazen van een rek niet flexibel zijn, krijgen de paarden het hooi er lastiger uit dan uit een net. Als stelregel kun je aanhouden dat de maas van een rek drie centimeter groter moet zijn dan bij een net.

Voer je grof of juist erg fijn hooi?

Graszaadhooi is een voorbeeld van erg grofstengelig hooi. Hiervoor zijn mazen van twee centimeter te klein. De paarden krijgen het dan niet meer uit de slowfeeder en kunnen gefrustreerd raken. Kies dan voor een grotere maas. Bij erg fijn hooi zijn hele kleine mazen juist aan te bevelen om de voertijd voldoende te verlengen.

Eethouding

Zorg dat je zo laag mogelijk voert. Paarden eten van nature met hun hoofd laag. Hangt een net hoog dan is de kans op slokdarmverstopping groter.

Gezondheidsaspecten

Bij het eten uit een net moet een paard steeds trekken. Dit is een onnatuurlijk beweging in de hals. Er is discussie over of dit al dan niet schadelijk is. Met een rek over een bak ontstaat een meer natuurlijk graashouding. Van een rek zouden de tanden echter kunnen slijten. Een stevige kunststof deksel met ronde gaten lijkt daarom de beste oplossing. Bedenk hierbij wel dat langzaam eten het meest belangrijk is. Door te lang zonder voer staan, ontstaan in de praktijk de meeste gezondheidsproblemen. Niet door het eten uit hooinetten of het gebruik van een rek.

Hoeveel slowfeeders kies je?

Dit is in de eerste plaats natuurlijk afhankelijk van het aantal paarden waar ze voor zijn. Elk paard moet een plek hebben om rustig te eten. Uit een klein net kunnen één tot twee paarden eten. Heb je een groep van vijftien paarden, dan zou je vijftien netten op moeten hangen om zeker te zijn dat elk paard aan zijn trekken komt. Dat kost natuurlijk erg veel werk. Een grotere ruif is dan veel minder eenvoudiger. Aan sommige ruiven kunnen wel zes paarden staan. Dan heb je aan drie ruiven ruim voldoende. Kunnen er drie paarden uit eten, dan moet je er vijf kopen. Let hier goed op bij de aanschaf.

Houd ook rekening met de samenstelling van de groep. Kunnen alle paarden goed met elkaar overweg of zitten er wat onruststokers in de groep? Is het een vaste groep of komen er geregeld nieuwe paarden bij? Hoe meer onrust er in een groep is, hoe meer hooiplekken er beschikbaar moeten zijn.

Welke slowfeeders zijn er te koop?

Ronde slowfeednetten

Dit is veruit de goedkoopste optie, maar ook de minst duurzame. Meestal moeten na twee of drie seizoenen de netten vervangen worden. Ze zijn te verkrijgen in een lengte van 85 of 105 centimeter. In de kleinste kan zo’n zes kilo hooi. In de grotere kan tot tien kilo hooi. Onder een opgehangen net komt aardig wat hooi te liggen. Paarden eten een deel hiervan vaak wel op, maar wat vies wordt laten ze liggen. Toch nog wel wat hooiverlies met netten dus. Een voordeel is dat met deze netten heel makkelijk de hoeveelheid hooi te wegen is. Zo kun je het voerbeleid heel nauwkeurig controleren en aanpassen.

Ook zijn er netten die over een hele baal heen kunnen. Makkelijk voor diegenen die onbeperkt willen voeren en toch de voeropname enigszins willen beperken.

Vierkante of rechthoekige slowfeed netten

Deze zijn vanaf één bij één meter tot drie bij één meter verkrijgbaar. In de eerste kan ongeveer twaalf kilo hooi. In de grootste kan dertig tot vijfendertig kilo hooi. Hier kunnen dus meerdere paarden van eten. Het hangt van de manier van ophangen af hoeveel paarden er van kunnen eten. Ze kunnen aan palen of aan een wand gehangen worden. Van een net van één bij één meter aan een wand gehangen kunnen twee paarden eten. Van datzelfde net aan palen kunnen maximaal vier paarden eten Van een net van één bij drie meter aan palen gehangen kunnen zes tot acht paarden eten. Bij deze netten gaan de duurdere varianten vaak aanzienlijk langer mee dan de goedkope.

Daarnaast zijn er nog kleine hooinetkussentjes te koop voor een paard op stal waar ongeveer één plak hooi in kan.

Afdeknetten

Deze zijn in diverse maten verkrijgbaar beginnend bij één bij één meter. Ze zijn te gebruiken over hooi in een bak of ruif. Je kunt ze vast maken met karabijnhaken aan touwtjes of elastieken onderin de bak.

Hooikussens

Deze zijn gemaakt van canvas. Brede canvasstroken zitten kruislings over elkaar heen. Dit is dikker, steviger, materiaal dan een net en duurzamer. Ze zijn ook in rolvorm te krijgen. Ze kunnen opgehangen worden op diverse manieren en sommigen zijn zelfs los op de grond te gebruiken. Een niet al te dure en redelijk duurzame oplossing. Wel is hierbij ook wat hooiverlies door hooi wat op de grond komt en wellicht wordt vertrapt.

Kunststof slowfeeder

In plaats van een net, kun je ook kiezen voor een kunststof slowfeeder. Deze hebben grotere openingen, waardoor het hooi eten wat sneller gaat. Voordeel is dat ze duurzamer zijn dan netten, maar ze zijn wel wat duurder. Meestal kan er niet zo heel veel hooi in.

Kant en klare voerbakken met rek

Hiervan zijn diverse varianten te vinden op de markt bijvoorbeeld grazingbox of de Hartog voerbox. Deze laatste is voor gebruik op stal of voor één paard.

Porta grazer

Dit is een grote kunststof bak waarvan de deksel mee zakt naar beneden al naar gelang de hoeveelheid hooi minder wordt. Het stimuleert een natuurlijke graashouding en is zeer effectief in voorkomen van hooi verspilling. In de grootste maat kan ongeveer een halve baal hooi van twintig of vijfentwintig kilo. Nadeel is dat paarden hem om kunnen gooien, dus vastzetten heeft zeker de voorkeur. Hiervoor kan materiaal bijgekocht worden. De porta grazer is ook uitermate handig als je onderweg bent met je paard, bijvoorbeeld naar concours.

De horsegraze

Dit is een bak met spijlen aan de bovenkant. Onderop zit een plaat die door veren omhoog geduw wordt. Ze wordt het hooi tegen de spijlen geduwd waardoor het paard niet te snel kan eten. Kleine hooideeltjes vallen onderin de bak. Nadeel is dat er niet genoeg hooi voor een hele dag in kan. Het is veel duurder dan een eenvoudig net, maar wel een stuk duurzamer. Voor op stal is het uitermate handig. Het hooiverlies is minimaal. Wel vergt het apparaat enig onderhoud en moeten zo nu en dan de fijne hooi deeltjes onderin de bak verwijderd worden.

Ruif met timer

Voor wie genoeg geld heeft is dit een perfecte oplossing. Het is een grote ruif met spijlen of met een grote halve ring die elektronisch open en dicht gaan. Er kan onbeperkt gevoerd worden omdat paarden niet continu uit de ruif kunnen eten. Er wordt een tijdsinterval gekozen waarop de ruif open gaat. Zo gaat de ruif bijvoorbeeld elke 4 uur voor 2 uur open. De Powerruif kan tot wel 46 keer op een dag open gaan! Als de ruif dicht is eten de paarden de restjes op. Zo kun je de paarden vaker voeren dan in de praktijk normaal gesproken haalbaar is. Dat scheelt veel werk en het is bovendien erg gezond voor de paarden. Ook is dit een zeer duurzame oplossing.

Ook zijn er ruiven waar je porties hooi in doet die op gezette tijden naar benden vallen. een voorbeeld hiervan is de Stablegrazer. Deze oplossing heeft als nadeel dat er slechts één paard uit kan eten.

Slowfeeders om zelf te maken

Aanhangernetten of visnetten

Van aanhangernetten of visnetten en wat strotouwtjes of stevig glad touw van de bouwmarkt, kan ook eenvoudig zelf een hooinet worden gemaakt. Vouw het net dubbel en knoop de zijkanten dicht door het touw erom heen te draaien. Hierbij kun je zelf de gewenste maat kiezen. Aanhangernetten gaan ongeveer net zo lang mee als de goedkopere hooinetten.

Betongaas

Met betongaas zijn allerlei variaties mogelijk. Wie goed kan lassen, kan zelf een driehoekige ruif met deksel maken. Erg duurzaam. Je kunt ook een hek maken van betongaas. Maak op de losse uiteinden een balk zodat de paarden zich er niet aan kunnen bezeren. Plaats achter het hek schuin een plank zodat het hooi altijd naar onderen zakt. Zo heb je een makkelijk te vullen, duurzame slowfeeder en geen hooi in het land of de paddock!

Speciekuip met rubberen mat erin

Koop een rubberen mat met ronde gaten erin. Snij deze mat in de maat en vorm van een speciekuip. Maak onderin een speciekuip een strotouwtje of elastiek en bevestig de mat daaraan. Maak dit ook aan de andere zijde van de bak, maar dan met een karabijnhaak eraan zodat de mat los kan. Zorg dat het strak genoeg zit zodat het hooi goed in de bak blijft zitten, mocht de bak omvallen.

In deze slowfeeder kan ongeveer vier of vijf kilo hooi als je het wat aandrukt. Nadeel is dat paarden de bak om kunnen gooien. De bak vertraagt de hooiopname erg goed. Let goed op of de mat niet beschadigd raakt. Zodra er stukjes vanaf gaan is het tijd voor een nieuwe mat.

Kuubskist

Dit is op zichzelf geen slowfeeder, maar in combinatie met een net, een rek van betongaas of een kunststof plaat met gaten erin wel. Hier kan behoorlijk wat hooi in en er is weinig hooiverlies. Bedenk dat er even goed veel hooiverlies zal zijn als je zo’n bak zonder net of rek gebruikt.

Deze slowfeeder kun je eenvoudig zelf maken. Het net of rek moet goed vast kunnen zodat de paarden het er niet uittrekken. Ook een rek kunnen ze makkelijk uit een bak gooien, zelfs al lijkt hij zwaar. Maak onderin de kist wat gaten met een gatenboormachine. Hier kun je een strotouwtje, ketting of dik elastiek door heen doen. Daar kun je met een karabijn- of musketonhaak het net of rek aan vast maken. Door de gaten loopt regenwater makkelijk weg. Gebruik je een rek, zorg dan dat er geen scherpe uiteinden aan zitten. Dit kan door aan elk uiteinde van het rek een houten balkje te maken.

In de praktijk is een rek vast maken wat lastiger dan een net. Wie dit wil voorkomen, kan grote metalen haken of een metalen buis in de bak bevestigen waar het rek overheen loopt. Zorg dat één haak los gemaakt kan worden aan de bovenkant met een eenvoudig deurhaakje. Op die manier kan het rek opgetild worden en hooi eronder worden gedaan. Haak sluiten en klaar!

Wil je meer voergemak met een net, maak dan op de hoek van de kist een deksel en maak het net aan de rank van de deksel vast. Maak het net ook aan de onderkant vast in de bak. Zorg dat het net schuin loopt. Leg vervolgens nog een plank schuin onderin de bak zodat het hooi altijd tegen het net aan glijdt. Je kunt de bak nu heel eenvoudig vullen. Deksel open, hooi erin en klaar!

De kliko

Kun je ergens een kliko op de kop tikken, maak dan aan de onderzijde een gat ter grootte van veertig bij veertig centimeter. Maak achter het gat betongaas en klaar is de slowfeeder! Het vullen is erg makkelijk, maar bedenk wel dat je een kliko goed moet bevestigen zodat het paard hem niet omgooit. Het handigste is om een kliko achter een houten hek te plaatsen en daar aan vast te maken.

Denk er ook aan dat een paard de deksel niet open kan maken. Anders kan hij lekker van bovenaf hooi gaan staan eten. Een oplossing hiervoor is het plaatsen van een stevige canvas band of sjorband om het midden van de kliko. Hier doe je haaks een band op die over de voorzijde van de deksel loopt. Zo kunnen de paarden de kliko niet openen.

De voerton

Neem een ruime voerton met een draaideksel. Maak gaten van zo’n vijf tot acht centimeter in de zijkant. Vul hem met hooi en hang hem, aan een paal. Wil je dat de paarden nog langzamer eten, doe er dan ook nog een net omheen! Een eenvoudige, duurzame oplossing. Nadeel is dat een voerton aardig heen en weer kan zwaaien als je hem op hangt.

Tips en trucs voor gebruiksgemak van slowfeeders

• Een hooi net vullen wil nog wel eens een irritant klusje zijn omdat het net niet goed open blijft hangen als je het hooi erin stopt. Maak aan een hek of deur twee haakjes of isolatoren om het net aan te hangen. Houd het net vervolgens met één hand open en je kunt het hooi er gemakkelijk in doen. Er zijn ook netten met ring erin te koop om het vullen vergemakkelijken.
• Rechthoekige netten kunnen aan een wand eenvoudig opgehangen worden door wat isolatoren in de wand te draaien. Hier kan het net ook makkelijk en goed mee gesloten worden. Vaak wordt vooral bij de grote netten een stok bijgeleverd waar het net mee gesloten kan worden. Er blijven dan flinke openingen over. Dat hebben de meeste paarden zo door. Ze eten het hooi door deze openingen op en van verlengde opnametijd is dan geen sprake meer. Met isolatoren is dit te ondervangen.
• Hang je het net tussen twee palen, koop er dan een paar clipjes of karabijnhaakjes bij. Dan is de bovenzijde makkelijk en goed gesloten te houden.
• Ligt een net in een bak, dan werken mazen van twee of drie centimeter niet. De paarden krijgen het hooi er dan niet uit. Neem dan mazen van vier of vijf centimeter. Hang je het net op dan werkt een kleinere maas wel goed.
• Kies je voor een rek over het hooi, neem ook dan niet te kleine mazen, anders krijgen de paarden het er niet uit. Vijf centimeter is klein genoeg.
• Leg je een net in een bak dan is een rond net het handigst. Bij vierkante netten gaan de paarden uit de opening van het net eten.
• Is een net stuk, dan kun je het eenvoudig repareren met een strotouwtje. Zo gaan ze nog even langer mee.
• Zorg voor een verharde ondergrond op de voerplaatsen. Dat maakt het opruimen van oude restjes een stuk makkelijker. Lukt dat niet, hark dan hooiresten rondom de slowfeeder met enige regelmaat weg. Hooiresten die lang blijven liggen, gaan rotten. Hierdoor slibt de bodem dicht en ontstaat zuigende modder bij nat weer.

Lees verder

• Paardenvoeding: Ruwvoervervangers
• Paardenvoeding: Hoe gezond is krachtvoer?
• Paardenvoeding: Op zoek naar gezond krachtvoer
• Je paard beleren: Welke materialen heb je nodig?
• De keus van een geschikt bit