Paardenvoeding: Hoe gezond is krachtvoer?

Wanneer u op zoek bent naar een geschikt krachtvoer voor uw paard is er keus te over. Het ene voer is nog beter uitgebalanceerd dan de ander en elk voer is aangepast voor specifieke situaties. Maar hoe zit het nu met al dat krachtvoer? Is het werkelijk zo gezond en wat doet het met uw paard?

Inhoud

• Het ontstaan van krachtvoer
• De spijsvertering van het paard
• Gevolgen van voerbeleid
• Het krachtvoer van tegenwoordig
• Conclusie

Het ontstaan van krachtvoer

Paarden kunnen prima leven van grassen, kruiden en hooi. In het wild zoeken ze op wat ze op dat moment nodig hebben. Ook vroeger konden ze hier prima mee toe. Het probleem ontstond toen men paarden meerdere uren op een dag ging gebruiken om te werken. Een paard dat niet werkte had genoeg tijd om voedsel tot zich te nemen. Wanneer een paard 8 uur of meer aan het werk ging, was er niet voldoende tijd om te eten en kregen de paarden tekorten. Om dit op te lossen voerden de mensen hun paarden haver bij. Zijzelf aten ook granen en ze dachten dat dan voor een paard ook wel gezond zou zijn. Op deze manier kon een paard in korte tijd veel eten en zo het tekort aan voer binnen de werktijd extra eten. Haver was dus het eerste krachtvoer en het werkte tot op zekere hoogte. De reden voor krachtvoer was niet om extra voedingsstoffen toe te voegen, maar om in korte tijd genoeg eten binnen te krijgen. Het was dus eigenlijk een soort fastfood.

De spijsvertering van het paard

De mens is een echte zetmeel eter en zijn spijsverteringskanaal is daar op ingesteld. Granen, rijst aardappelen en pasta’s zijn voor ons heel normaal om te eten. Bij een paard ligt dit echter anders. Het spijsverteringskanaal van een paard zit heel anders in elkaar dan dat van de mens. Bij de mens neemt de blinde darm en dikke darm 17 procent van het spijsverteringgestel in. Bij een paard is dit 61 procent! Bij de mens vindt de vertering voor het grootste deel plaats in de dunne darm. Granen worden in de dunne darm verteerd en daarom zijn ze heel geschikt voor de mens.

Bij een paard vindt de vertering voor het grootste deel plaats in de dikke darm. In deze dikke darm zitten allerlei goede bacteriën die cellulose afbreken en omzetten in vetzuren. Cellulose zit veel in hooi, grassen en kruiden. Dit is dan ook precies het voer wat heel geschikt is voor paarden. De vetzuren die ontstaan bij de verbranding van cellulose kan het paard goed opnemen. Vetten gebruikt het paard om energie uit te halen. Bovendien produceren de bacteriën bepaalde vitaminen die het paard nodig heeft.

Een paard heeft niet zo veel dunne darm en kan daarom niet zo veel zetmeel aan. Om deze reden zijn granen niet het meest geschikte voer voor een paard. Krijgt een paard meer granen dan zijn dunne darm aan kan, dan komen de granen in de dikke darm terecht. De bacteriën in de dikke darm zijn daar niet op ingesteld en verdwijnen wanneer er meer zetmeel wordt gevoerd. In de plaats van deze bacteriën komen andere bacteriën die zetmeel kunnen verteren. Het probleem wat dan ontstaat is dat het paard nog maar weinig vitaminen en weinig energie uit hooi kan halen omdat daarvoor niet meer de juiste bacteriën aanwezig zijn. De vitaminen moeten dan toegevoegd worden in het krachtvoer. Door het voeren van krachtvoer wordt het paard afhankelijk van dit krachtvoer en kan niet meer zonder.

Wanneer gestopt zou worden met het voeren van krachtvoer zal het paard in eerste instantie afvallen. Zijn spijsvertering moet zich weer aanpassen aan hooi of gras. Tegen de tijd dat de spijsvertering weer op orde is, zal het paard ook weer meer aankomen.

Gevolgen van voerbeleid

Wanneer een paard veel cellulose binnen krijgt dan:

• Kan hij zich goed warm houden. Bij de vertering van cellulose door bacteriën in de dikke darm komt veel warmte vrij.
• Haalt hij zijn energie uit vetten. Dat betekent dat de energie gelijkmatig vrij komt en dat het paard langdurig energie behoudt.

Wanneer een paard veel granen binnen krijgt dan:

• Kan hij zich niet goed warm houden, want bij de vertering van granen komt geen warmte vrij.
• Haalt hij zijn energie uit zetmeel. Zetmeel wordt omgezet in glucose wat een soort suiker is. Het paard krijgt dus veel suikers binnen. Suikers leveren veel energie voor korte tijd. Een paard heeft dus korte tijd veel energie en kan zelfs hyper worden wanneer het veel granen krijgt. Heeft het paard een tijdje gelopen dan is de energie op.
• Heeft hij meer kans op maagzweren: na een maaltijd met veel granen daalt de zuurgraad in de maag veel minder dan na een maaltijd hooi. Een hogere zuurgraad in de maag verhoogd de kans op een maagzweer.
• Heeft hij meer kan op het ontwikkelen van eczeem, insulineresistentie of hoefbevangenheid. Dit heeft de praktijk ruimschoots aangetoond. Paarden die alleen hooi krijgen zijn over het algeheel gezonder dan paarden die veel krachtvoer krijgen.
• Wordt zijn gebit sneller slecht. Het paardengebit is gemaakt om veel ruwvoer te kauwen. Hierdoor blijft het gebit gezonder met veel minder haken. Wanneer het paard veel granen eet, plakt dat aan zijn tanden en slijten haken en randjes minder af. Er kunnen daarom sneller gebitsproblemen ontstaan.

Het krachtvoer van tegenwoordig

Hoe zitten krachtvoeders voor paarden in elkaar?

Granen

Ze bestaan, overgenomen uit vroegere tijden, voor het grootste deel uit granen.

Brok of muesli

Muesli zijn losse voorbewerkte granen vaak met Luzerne toegevoegd voor meer structuur. Bij brokken zijn alle ingrediënten samengeperst in brokvorm.

Brok persen

Voor het persen van brokken moet de temperatuur flink verhoogd worden. Wanneer de brok klaar is, is een deel van de ingrediënten verbrand. Hierdoor is de voedingswaarde van de brok flink afgenomen.

Toegevoegde vitaminen en mineralen

Om dit op te lossen moeten vitaminen en mineralen toegevoegd worden om het voer zijn voedingswaarde te laten behouden. Meestal zijn dit synthetische vitaminen en mineralen die minder gezond zijn dan natuurlijke vitaminen en mineralen. De fabrikant is verplicht toegevoegde vitaminen en mineralen te vermelden op de zak. Natuurlijke vitaminen en mineralen mogen niet worden vermeld. De vermelding van voedingswaarde op de zak is dus incompleet en gaat bovendien alleen over meest synthetische vitaminen.

Melasse

Meestal wordt er melasse gebruikt om het voer stofvrij te houden en om een goede brok te kunnen persen. Melasse is namelijk erg plakkerig. Melasse is een bijproduct van de productie van suikers en zit dan ook boordevol suikers. Tegenwoordig zijn er meer melasse vrije of suikerarme voeders op de markt. De Voedselindustrie heeft wel in de gaten dat paardenhouders meer suikerarm willen. Zij willen echter wel graag dat hun voeders goed gegeten blijven worden en dat het nog steeds stofvrij is. Om het voer melassevrij te houden gebruiken ze daarom suiker water. Snoep wat is overgebleven of afgekeurd wordt opgelost in water. Dit wordt verneveld over het voer. Zo kan het voer suiker en melasse vrij worden genoemd. Maar er zit wel suiker water over heen…

Hydrothermisch ontsloten

Dit is een veel gelezen term op zakken paardenvoer. Het klinkt heel mooi, maar het is eigenlijk gewoon kort voorkoken. Vooral in muesli’s worden de granen vaak voorgekookt. Dit is bedoeld om het voer beter opneembaar te maken voor het paard. Hierdoor komen de koolhydraten nog sneller vrij. Het zetmeel uit de granen wordt omgezet in glucose. Het paard krijgt met muesli daardoor nog sneller extra veel suikers binnen.

Reststromen

In de paardenvoedingsindustrie wordt veel gebruik gemaakt van reststromen uit de voedingsindustrie. Restproducten van de voedselindustrie voor mensen mogen niet gebruikt worden voor veevoer omdat vee ook weer door mensen wordt geconsumeerd. Om toch nog wat aan de reststromen te verdienen worden de reststromen daarom gebruikt in voer voor huisdieren en paarden. Deze komen tenslotte niet in meer in onze voedselketen terecht. De reststromen bestaan uit sojaschroot, lijnzaadschilfers, oud brood, lignine, bietenpulp, melasse, vinasse enzovoorts. Voor de fabrikanten van paardenvoer is dit lekker goedkoop. Meestal worden reststromen in grote hoeveelheden geleverd. Het moet daarom nog een tijd opgeslagen worden voor het tot paardenvoer wordt gemaakt. De voedingswaarde is tegen de tijd dat het eenmaal paardenvoer is bijna nihil geworden. Bovendien moeten schimmeldodende middelen toegevoegd worden om de grondstoffen lang te kunnen bewaren. Nog een nadeel is dat de reststromen erg eiwitrijk zijn. Dit is niet geschikt voor paarden, maar voor de fabrikant is het alleen maar lastig om de eiwitten eruit te halen, dus die laat dat zo.

Overige toevoegingen

Er worden conserveermiddelen en andere chemische middelen toegevoegd. Het paardenlichaam moet deze loze middelen allemaal weer af voeren. Op den duur kunnen de stoffen voor klachten zorgen zoals allergieën, stijve spieren etcetera.

Conclusie

Wanneer we bovenstaande samenvatten kunnen we zeggen dat het krachtvoer van tegenwoordig ongeschikt is voor paarden. Niet alleen de granen zijn boosdoeners, maar ook de suikers en het te veel aan eiwitten. Het wordt goed verkocht omdat de consument zijn paard graag alles wil geven wat het nodig heeft, niet wetende dat hij met een normaal krachtvoer juist geeft wat het paard niet nodig heeft. Beter is alleen hooi en gras te voeren of op zoek te gaan naar een gezond voer dat niet belast is met bovenstaande ingrediënten.

Lees verder

• Paardenvoeding: Op zoek naar gezond krachtvoer
• Paardenvoeding: Ruwvoervervangers
• Paardenvoeding: Slowfeeders
• De keus van een geschikt bit
• Het zadel passen bij de ruiter