De bliksemsnelle gabonadder

De gabonadder behoort tot de grootste gifslangen ter wereld. Geduldig wacht deze predator op zijn prooi en slaat dan genadeloos toe. Weinig mensen die hem zijn ‘tegengekomen’ kunnen het navertellen. De beet veroorzaakt afschuwelijke zwellingen en is meestal fataal. De gabonadder komt voor in de tropische wouden van West- en Oost-Afrika, is een typische bodemslang en jaagt voornamelijk op knaagdieren en kleine zoogdieren. Er zijn echter gevallen bekend van gabonadders die een kleine antilope verorberen.

Inhoud

• De gabonadder heeft de langste giftanden
• Perfecte camouflage
• Predator van formaat
• Van muizen tot kleine antilopen
• Afrikaanse regenwoud
• Tegengif
• Belangrijke kenmerken van de gabonadder
• Beet van de gabonadder meestal fataal

De gabonadder heeft de langste giftanden

De gabonadder (Bitis gabonica) wordt ook wel gabonpofadder genoemd en behoort tot de grootste soort van alle pofadders die er in de wereld rondkruipen. Deze zeer goed gecamoufleerde slang heeft bovendien de langste giftanden. Ook maakt hij de grootste hoeveelheid gif aan. De tanden kunnen wel 5 cm lang worden en boren zich diep in het vlees van zijn prooi. Het gif is een mengsel van verschillende soorten gifstoffen. De haemotoxinen vormen het grootste bestanddeel. Deze gifstoffen verwoesten de bloedvaten en veroorzaken ondraaglijke pijn.

Neurotoxine
Het neurotoxine (zenuwgif) verlamt het slachtoffer. De gabonadder produceert meer snelwerkend gif dan elk ander dier. Elke beet bevat pakweg 600 mg gifstof. Ongeveer 50 mg is al voldoende om een mens te doden. Alleen al om die reden is de gabonadder een van de gevaarlijkste slangen.

Perfecte camouflage

De kleuren en patronen van de huid van de gabonadder zijn zodanig geschakeerd dat hij op de bosgrond bijna onzichtbaar is. Het liefst ligt hij tussen de bladeren in de halfschaduw, waar hij opgaat in zijn omgeving. De kop is zo groot als een geplette grapefruit. Wie niet goed kijkt, ziet er een gevallen blad in. Het is dan ook niet vreemd dat de mens er regelmatig per ongeluk op trapt en gebeten wordt. De slang wordt niet als agressief beschouwd, maar hij kan flink dreigen en gaat de confrontatie niet gauw uit de weg.

Predator van formaat

Het kleurpatroon van de huid van de gabonadder is geschakeerd in beige, geel, paars en zwart. De ideale camouflage van een killer die geduldig wacht tussen de bladeren. De lange giftanden van wel 5 cm zijn hol. De twee onderste kaakbeenderen kunnen apart van elkaar en los van de bovenkaak bewegen. Hierdoor kan hij bijvoorbeeld een kleine antiloop in één keer doorslikken.

Bodemslang

De gabonadder ruikt met zijn tong, zoals alle slangen. Hij spoort er zijn prooi zeer nauwkeurig mee op. De gabonadder is geen klimmer, dus in een boom zal men hem niet spotten. Deze typische bodemslang kan wel 1,5 tot 2 meter lang worden en 11 kilo wegen. Er zijn echter gabonadders aangetroffen met een gewicht van wel 20 kilo.

Van muizen tot kleine antilopen

De gabonadder is een 'alleseter'. Geduldig wacht hij op zijn prooi. Het kan dagen en soms weken duren voordat er iets langskomt wat van zijn gading is. Maar dan slaat hij ook genadeloos en bliksemsnel toe, waarna hij tussen de bladeren en het struikgewas verdwijnt om zijn prooi in alle rust te kunnen verorberen. Op zijn menu staan voornamelijk kleine zoogdieren. Knaagdieren beschouwt hij als een lekker hapje. Maar een kleine antiloop wil er bij hem ook wel in. Zijn belangrijkste natuurlijke vijanden zijn roofvogels en zwijnen.

Afrikaanse regenwoud

De gabonadder komt vooral voor in de tropische wouden van West-Afrika en in grote delen van Centraal- en Oost-Afrika. Niettemin mijdt hij de dichtbegroeide bosgedeeltes. De solitaire gabonadder houdt zich het liefst op in de open plekken van het woud en bij de woudzomen, waar het meeste voedsel te vinden is.

Tegengif

Achter de twee giftanden van de gabonadder groeien drie tot vier reservetanden. Wie gebeten is door deze slang van de giftigste soort zal zo snel mogelijk tegengif toegediend moeten krijgen. Dit tegengif wordt gemaakt van gemolken slangen, waarbij paarden telkens een hogere dosis gif krijgen ingespoten tot ze immuun zijn. Uit het paardenbloed wordt vervolgens het tegengif gewonnen.

Belangrijke kenmerken van de gabonadder

De gabonadder behoort tot de orde van de Squamata (schubreptielen), de onderorde van de Sepentes (slangen), de familie van de Viperidae (adders), het geslacht Bitis (pofadders) en de soort Bitis gabonica (gabonadder).

• Lengte: 1,5 - 2 m
• Omvang: ca. 40 cm
• Gewicht: 11-20 kg
• Leefgebied: regenwouden en bosrijke streken langs de zomen ervan in West-, Centraal- en Oost-Afrika. Actieve, zeer geduldige nachtjager die vanuit een hinderlaag aanvalt.
• Voedsel: kleine zoogdieren (veelal knaagdieren). Ook vogels staan op zijn menu.
• Leeftijd: meer dan 8 jaar
• Gif: cytotoxisch

Beet van de gabonadder meestal fataal

Wie gebeten wordt door de gabonadder is er meestal letterlijk over gestruikeld. De slang voelt zich dan natuurlijk aangevallen. In vrijwel alle andere gevallen zal de adder dreiggedrag vertonen en luid sissen. De slang maakt nogal wat slachtoffers onder de lokale bevolking. Precieze cijfers over het aantal doden dat jaarlijks valt zijn vaag. Het gif van de gabonader is zeer krachtig. Wie de veelal fatale beet overleeft, zal dat nooit meer vergeten. De symptomen variëren van ondraaglijke pijn, hartritmestoornissen, hevig transpireren en ademhalingsproblemen. Het gebeten lichaamsdeel zal meestal necrotisch worden en afsterven.

Lees verder

• Bloeddorstige dieren: De vraatzucht van dieren in perspectief (special)
• De tomeloze vraatzucht van piranha's
• Hoe gevaarlijk is de vampiervleermuis?
• De sidderaal – een levende accu
• Bedreigd en gebeten door een adder (eerste hulp)
• De onstuitbare opmars van de zwarte weduwe