Giftige slangen: Doodsadders

Doodsadders zijn een geslacht van de familie elapidae. De elapidae familie bevat onder andere mamba's en cobra's. Doodsadders zijn giftig en behoren tot de giftigste slangen ter wereld. Hoewel ze lijken op adders zijn het geen adders. Ze zijn een voorbeeld van twee verschillende lijnen die niet verwant zijn maar wel dezelfde kenmerken hebben ontwikkeld. In dit artikel beschrijf ik de algemene kenmerken van doodsadders en de verschillende soorten die tot dit geslacht behoren.

Doodsadders

Doodsadders hebben een kort, fors lichaam met een driehoekig gezicht. De pupillen zijn verticaal gevormd en de kop bevat veel kleine schubben. De giftanden zijn langer en mobieler dan in andere gifslangen in de elapidae familie. Het duurt 2-3 jaar voordat ze volgroeid zijn en vrouwtjes zijn over het algemeen iets groter dan mannetjes. Ze zijn makkelijk te onderscheiden van andere Australische slangen, omdat ze een wormvormige staart hebben. De meeste doodsadders hebben grote banden om hun lichaam, maar hun kleur kan wel veel verschillen. De kleur hangt van het gebied waar ze wonen en verschilt van zwart en grijs tot rood en geel.

Doodsadders jagen niet actief, maar liggen klaar in een hinderlaag. Ze begraven zichzelf onder bladeren of zand; alleen hun staart en kop is nog zichtbaar. Vervolgens bewegen ze hun staart om kleine zoogdieren te lokken. Als een dier dichtbij komt slaat de doodsadder toe. Dit doet hij het snelst van alle slangen. Het bewegen van liggend, naar bijten, naar weer terug liggen duurt maar 0,15 seconde.

Het gif van doodsadders bevat uitsluitend neurotoxins en veroorzaakt verlammingen. Zonder medische behandeling is een beet van deze slang in 50% van de gevallen dodelijk. Tegenwoordig is een beet zelden fataal, omdat antigif makkelijk verkrijgbaar is. Ook duurt het lang voordat symptomen zichtbaar worden.

Er is nog onduidelijk over hoeveel soorten tot het geslacht doodsadders behoren. Oorspronkelijk zijn er 6 soorten beschreven, maar in 1998 werden er nog 5 beschreven, waarvan er slechts 1 geaccepteerd wordt. Officieel zijn er dus 7 soorten doodsadders, maar het is goed mogelijk dat er meer zijn.

De soorten doodsadders

De gewone doodsadder komt voornamelijk voor aan de oostkust van Australië en leeft in bossen en graslanden. Hij kan 70-100 cm lang worden en is bruin van kleur. Hij kan zich zeer goed camoufleren en vormt daardoor ook een gevaar voor mensen. Deze adder ligt soms dagen verscholen te wachten op een prooi en het is makkelijk om hem over het hoofd te zien. Opvallend is dat doodsadders geen eieren leggen, maar levende jongen baren. Meestal bevat een nest 10-20 jongen.

De smooth-scaled doodsadder komt voornamelijk voor in Papoea Nieuw Guinea en heeft een gemiddelde lengte van 50-70 centimeter. Ze komen in zeer verschillende omgevingen voor; van savannes tot moerassen en regenwouden en koffieplantages. Ze zijn voornamelijk in de avond actief en eten kleine knaagdieren, vogels en hagedissen. Ook deze doodsadder baart levende jongen.

De rough-scaled doodsadder komt voornamelijk voor op het eiland Nieuw Guinea en verschilt van de smooth-scaled doodsadder doordat zijn kleurenpatroon veel meer contrasten vertonen. Deze adder komt voor in zeer veel verschillende kleuren en kan een lengte bereiken van 1,1-1,3 meter. De rough-scaled doodsadder komt voor in verschillende leefgebieden in zowel kustregio's als hoger gelegen gebieden. Net als alle doodsadders wacht de rough-scaled doodsadder op zijn prooi en eet hij voornamelijk knaagdieren, vogels en hagedissen. Het zijn schuwe dieren en niet agressief totdat ze gestoord worden. De jongen kunnen zeer agressief worden wanneer ze opgepakt worden. In tegenstelling tot andere doodsadders leggen deze adders wel eieren.