Natte ogen en andere oogproblemen bij duiven

Iedere duivenhouder kent het verschijnsel wel van een nat oog of natte ogen bij zijn duiven. Natte ogen bij duiven worden soms ten onrechte in verband gebracht met ornithose. Er zijn echter veel meer oorzaken dan ornithose die natte ogen kunnen veroorzaken bij duiven. Zo kunnen onder meer bacteriële infecties als pasteurellosis eveneens de ooglidbindvliezen veroorzaken en ook de oogverkoudheid, one eye cold, aan een zijde wordt vaak voor ornithose aangezien. Ook kan een bacteriële aandoening en wel de haemophilusverkoudheid voor natte ogen zorgen die de zogenaamde uilenkop veroorzaakt. Bij afwijkingen aan het oog is dus lang niet altijd sprake van ornithose, maar kunnen ook andere ziekten daar verantwoordelijk voor zijn.

Verwekkers

One eye cold

Bijna iedere liefhebber kent het verschijnsel van duiven met een nat oog. Deze aandoening wordt ‘one eye cold’ genoemd. Uitscheidingen via de cloaca, via het oogslijmvlies en kropmelk kunnen de besmetting overbrengen. Vaak kan een enkele duif besmet zijn, maar ook zijn uitgebreidere uitbraken mogelijk en wel vooral bij jonge (nest)duiven. Bij jonge duiven is de kans op sterfte groot, maar ook bij oudere duiven is het noodzakelijk om deze te behandelen. Een nat oog kan zonder behandeling leiden tot een veel ernstiger ziektebeeld waarbij etterige oogontstekingen ontstaan en ontstekingen van het neusslijmvlies. Ook de luchtzakken en longen kunnen worden aangetast en de kans op sterfte is dan groot. Feitelijk is er sprake van ademhalingsproblemen bij de duiven die niet zelden gepaard kunnen gaan met conjunctivitis.

Ornithose

Ornithose (Chlamydophila psittaci) is een van de ziekten waarbij bij een deel van de besmette duiven natte ogen kunnen voorkomen door het optreden van conjunctivitis en gezwollen oogleden. Conjunctivitis is een ontsteking van het bindvlies van het oog. Uit serologisch onderzoek, dit is onderzoek van het bloed, kan worden vastgesteld of er zogenaamde antigenen (dit zijn eiwitten van micro-organismen) en/of antistoffen in het bloed aanwezig zijn. De aanwezigheid van antigenen wijst er op dat de infectie nog actief is. Antigenen zijn lichaamsvreemde stoffen die door de duif herkend worden en waartegen het duivenlichaam antistoffen gaat aanmaken. Antistoffen laten daarom zien dat er sprake is van een nog actuele of van een vroegere infectie. Bij dergelijke serologische onderzoeken is gebleken dat bijna alle hokken besmet zijn. Op veel hokken sluimert daarom ornithose, maar goede hokomstandigheden en goede verzorging en vooral voldoende natuurlijke weerstand is ornithose geen groot probleem.

Ornithosecomplex

Bij het ornithosecomplex is er globaal gezien sprake van luchtwegproblemen die door meerdere redenen kunnen ontstaan en wel door bacteriën, schimmels of virussen. Al deze infecties kunnen alleen of in combinatie met elkaar leiden tot luchtweginfecties bij duiven waarbij natte ogen ontstaan.

Andere oorzaken oogproblemen

Naast deze min of meer klassieke oogproblemen zijn er nog andere ziekten die problemen met ogen te zien geven. Juist omdat deze minder optreden is het toch van belang om niet te snel uit te gaan dat het wel een ornithose-achtige aandoening zal zijn. Ook andere oorzaken moet men bij de diagnose niet buiten beschouwing laten.

Uilenkop of haemophilusverkoudheid

De uilenkop is een bacteriële infectie. Deze ziekte veroorzaakt een zeer sterk opzetten van de oogleden en daarbij treedt een etterige afscheiding op. Door het zo sterk opzetten van de oogleden spreekt men ook wel van een uilenkop.

Mycoplasmosa of snot

Veroorzakers bij het snot bij duiven zijn microscopisch kleine organismen die behoren tot mycoplasma’s. Waarschijnlijk is dat de mycoplasma’s eerst dan uitbreken als er ook andere infecties actief zijn. De vliegprestaties worden zeer sterk beïnvloed als er sprake is van mycoplasmose. Als mycloplasmose uitbreekt is dat vaak in combinatie met ornithose waarbij niet is vast te stellen welke van beide infecties het eerst uitgebroken is. Aangenomen wordt dat bijna alle duiven met mycoplasma’s besmet zijn.

Duidelijk is dus dat deze ziekte alleen maar ernstige vormen kan aannemen indien meer factoren zijn die het weerstandsvermogen aantasten. Bedenk wel dat die in de duivensport natuurlijk voorkomen. Er zijn immers contacten in de duivenmand, vermoeidheid, slechte huisvesting, parasieten, wormen, te langdurig kweken, slecht voer en slechte waterverzorging, en noem alle zaken maar op die kunnen bijdragen aan minder weerstand bij onze duiven. Hoewel maar bij een klein gedeelte van de duiven de ooglidbindvliezen worden aangetast door mycolpasmose moet men bij snotverschijndelen ook denken aan ornithose. Bij het ziekteverloop van mycoplasmosa zijn de ziekteverschijnselen ook minder hevig en er treedt maar sporadisch sterfte op.

Herpesvirus

Bij 50% van de duiven worden bij serologisch onderzoek antistoffen gevonden waaruit we kunnen concluderen dat het virus bij 50% van onze duiven latent aanwezig is. Klinische gevallen worden echter zelden aangetroffen. Duivenarts Peter Boskamp wijst er op dat hij in zijn praktijk een toename ziet van klinische infecties van het herpesvirus. Uitbraken zijn overigens vaak het gevolg van een verminderde weerstand. Ook bij het herpesvirus kan oogbindvliesontsteking optreden. Met serologisch onderzoek kan de diagnose maar moeilijk gesteld worden omdat meer dan 50% van de duiven seropositief is. Bij nestjongen kan het herpesvirus acute sterfte te zien geven. Voor dit virus bestaat geen behandeling omdat er niet tegen gevaccineerd kan worden.

Pokken

Ook bij pokken en dan wel de huidvorm die het meeste voorkomt, kunnen we soms ernstige oogafwijkingen zien omdat de pokken zich bij voorkeur nestelen als wratachtige op de onbevederde lichaamsdelen zoals de oogleden. Bij pokken zijn alleen maar behandelingen mogelijk die de bijkomende complicaties kunnen verminderen zoals bij mogelijk optredende bacteriële (oog)infecties.

Paratyfus

Bij paratyfus worden soms kazige onderhuidse abcesjes aangetroffen vooral bij de oogleden en in de kopstreek. Indien de abcessen bij de oogleden liggen kunnen de opgezette ogen ook worden aangezien voor natte ogen.

Diagnose en weerstand

Het is bij afwijkingen aan de ogen van belang om de correcte diagnose te (laten) stellen. Slechts dan kan ook een juiste behandeling worden ingezet. Onmiddellijk aan ornithose-achtige verschijnselen te denken ligt voor de hand, maar er kunnen ook andere ziekten zijn die problemen met de ogen geven.

Verder is het van belang om steeds te blijven werken aan voldoende weerstand bij onze duiven. Grijp bij jonge duiven niet te snel naar medicijnen maar geef de duiven ook de kans om natuurlijke weerstand op te bouwen. Geef geen preventieve kuren en draag zorg voor een goede en niet te eenzijdige voeding, voldoende hygiëne en goede hokomstandigheden waarbij een goede verluchting essentieel is.