Duiven en ornithose

Ornithose of Chlamydophila psittaci is een besmetting die op veel hokken voorkomt. Duiven zijn gevoelig voor twee verschillende stammen. Uit serologische onderzoeken blijkt dat verreweg de meeste hokken besmet zijn. Binnen de hokken is de helft van de duiven seropositief. De verwekker van de ziekte is de chlamydia bacterie. Deze bevindt zich in de duivencel en dat is de reden waarom onrnithose lange tijd op het hok kan blijven. Hier zullen we niet uitvoerig ingaan op andere ademhalingsproblemen door luchtweginfecties veelal aangeduid met het ornithosecomplex. Luchtweginfecties zijn bij de duiven onder meerdere benamingen bekend zoals ornithose, coryza, het vliesje, besmettelijk snot en dikke koppen.

Ornithose

Bij ornithose of chlamydia psittaci bij vogels zijn zes stammen bekend:


Gebleken is bij serologische controle dat bijna alle hokken besmet zijn en van de populatie op deze hokken is weer ongeveer 50% van de duiven seropositief. Het is niet helemaal duidelijk hoe vaak deze seropositieve gevallen overgaan in een klinische gevallen. De verwekker van deze ziekte is de chlamydia bacterie. In tegenstelling tot de meeste andere bacteriën bevindt deze bacterie zich in de duivencel. Dit is tevens de reden waarom ornithose vaak lange tijd op het hok aanwezig kan blijven. Overdracht van de ziekte (de kiem) vindt plaats via de mest, traanvocht en neussecreties van de bovenste luchtwegen. De ernst van de besmetting is afhankelijk van factoren als temperatuur en temperatuurvariatie, (over)bevolking, de hygiëne op het hok, de klimaatomstandigheden op het hok en de individuele verschillen in gevoeligheid en weerstandsvermogen.

Symptomen

De symptomen bij ornithose zijn gebrek aan eetlust, lusteloosheid vuile neusdoppen en diarree. Ook zal er bij een aantal duiven conjuctivitus (ontsteking van het oogslijmvlies), rhinitis (ontsteking van het neusslijmvlies gekenmerkt door een verstopte neus, niezen en afscheiding), gezwollen oogleden en een reutelende ademhaling optreden. De ernst van de symptomen kan verschillen door door het al dan niet optreden van secundaire infecties en ook omgevingsstress. Bij autopsie worden ook wel verdikte en ook troebele luchtzakwanden gevonden en een gezwollen milt en lever.

Diagnose

De diagnose is niet zo eenvoudig als men zich wensen zou. Er zijn methoden om de infectie vast te stellen zoals kleuringen om de verwekker te kunnen kleuren in preparaten. De meest gebruikte is de zgn. Stamp kleuring. Maar bij duiven is diagnose veel moeilijker dan bij papegaaiachtigen en kanaries. Veel betrouwbaarder is de zogenaamde ‘imuno fluorescentie test’ (IFT). Hiervoor wordt materiaal uit de cloaca of oog op een bewerkt glaasje naar een laboratorium gezonden. Aangezien het echter heel belangrijk is om zo snel als mogelijk een behandeling in te zetten dient men niet te wachten op de uitslag. Hierbij moet men dan de diagnose stellen op basis van observaties. De vroegste symptomen zijn misschien wel een terugval in de prestaties. Geen echt symptoom misschien, maar wel de alarmbel om extra te observeren. Hoe eerder men betrouwbare symptomen kan waarnemen, hoe eerder ook een behandeling kan worden ingezet. Of het nu een ademhalingsaandoening is of een echte ornithose, als er niet tijdig wordt ingegrepen zal de besmetting op het hok om zich heen grijpen. Met een goede observatie door de liefhebber kan de dierenarts zijn voordeel doen. De oorpluimen die licht zijn opgelicht zijn een belangrijke aanwijzing dat er irritaties zijn in de luchtwegen. Krabben de duiven aan de neusdoppen dan is dat eveneens een teken dat er problemen zijn met de luchtwegen. Ook zal de liefhebber in de late avonduren als zijn duiven slapen naar zijn hok moeten gaan. Hoort men dan niezen of gereutel dan zijn is het wel duidelijk dat een behandeling snel moet worden gestart.

Behandeling

De behandeling van ademhalingsinfecties bestaat uit het verstrekken van een geschikt antibioticum. Bij een dergelijke behandeling dient men de voorschriften nauwkeurig te volgen. Een te korte behandeling werkt resistentie in de hand evenals de zogenaamde preventieve kuren. De bacterie wordt dan steeds minder gevoelig voor het antibioticum. Bij steeds terugkerende ademhalingsproblemen is het zaak om na te gaan of de duiven niet besmet zijn met de chlamydiabacterie en er dus sprake is van ornithose. Een klassieke behandeling tegen ornithose geschiedt op basis van doxycycline. Het gaat dan om een behandeling die maar liefst vier tot zes weken zal duren. Korte behandelingen hebben geen zin. Van belang bij de behandeling is dat er op het hok tijdens de behandeling geen grit en mineralen aanwezig zijn. Ook dient het water kalkarm te zijn anders dient men flessenwater te verstrekken.

Overdracht op mensen

Chlamydia psittaci is een gelijke verwekker als de ziekte die we kennen onder de naam papegaaienziekte of psittacose. Het is een zoönose en dus kunnen ook mensen aangetast worden. De symptomen bij de mens lopen sterk uiteen, er kan sprake zijn van griepachtige verschijnselen die gepaard gaan met hoofdpijn, koorts en droge hoest tot zelfs een longontsteking aan toe. De ernstigste besmettingen loopt de mens doorgaans op via papegaaiachtige stammen. Maar ook duivenhouders met een beperkte immuniteit door ziekte of aanleg dienen steeds beducht te zijn op deze infectie.