Huidwormen en kieuwwormen bij koi

Huid- en kieuwwormen komen regelmatig voor op afstrijkjes en behoren met zekerheid tot de meest voorkomende parasieten op koi en goudvissen. De parasiet kan niet met het blote oog gevonden worden, maar dient door middel van een microscoop te worden vastgesteld. Wanneer huidwormen of kieuwwormen aanwezig zijn, komt het geregeld voor dat koi springen, schuren en flitsen. Ook kan het eetgedrag verminderd zijn. Redenen waardoor koi last krijgen van deze parasieten is vaak een slechte waterkwaliteit, geen gezonde voeding en langdurige blootstelling aan stress. Niet in alle gevallen zorgen deze parasieten voor directe problemen. Bij enkele huid- of kieuwwormen op een microscoopglaasje hoeft er niet direct een probleem te zijn. Bij ergere gevallen, bijvoorbeeld wanneer er kleine wondjes zichtbaar zijn, dient er wel per direct ingegrepen te worden. Wanneer er tientallen huidwormen gevonden worden op één microscoopglaasje, gaat ditzelfde op.

Veelvoorkomende oorzaken

Vaak komen deze parasieten voor in vijvers die niet goed bijgehouden worden. Bijvoorbeeld doordat er veel afvalstoffen in de vijver liggen. Denk hierbij aan organisch afval zoals bladeren, plantenresten en takken. De waterkwaliteit is in deze vijvers niet altijd optimaal, waardoor koi zich dienen aan te passen. Dit zorgt voor verzwakking, waardoor parasieten de kans krijgen zich snel te ontwikkelen en toe te slaan. Daarnaast zijn stress en slechte voeding veelvoorkomende oorzaken. Voeding zorgt ervoor dat koi niet de juiste vitaminen en voedingsstoffen binnenkrijgen en hierdoor verzwakken.

Beschadigingen aan de slijmlaag en huid

Huidwormen hebben haakjes die zichtbaar zijn onder de microscoop. Hiermee kunnen ze zich gemakkelijk vastklemmen in de slijmlaag. De haken zorgen voor beschadigingen in de slijmlaag en huid, waardoor de kans aanzienlijk is dat dit gaat ontsteken en zorgt voor secundaire infecties. Bacteriële problemen zijn secundaire infecties, of bijvoorbeeld schimmelvorming. Stel een diagnose of behandeling daarom ook niet te lang uit wanneer het duidelijk zichtbaar is dat de koi ergens last van hebben. Hoe langer er gewacht wordt, hoe groter de kans is dat er problemen gaan voorkomen en de koi steeds verder verzwakken.

Ontwikkeling en verschillen

Beide parasieten hebben een gastheer nodig om te kunnen leven. De vissen vormen de gastheer, zonder deze gastheer zal de parasiet relatief snel uitgeschakeld zijn en verdwijnen. De huidwormen, ook wel gyrodactylus genoemd, zijn levendbarend. Onder de microscoop is het lichaam van de nakomeling in een huidworm vaak al zichtbaar. Bij kieuwwormen, ook wel dactylogryus genaamd, is dit anders. Deze wormen zijn niet levendbarend maar leggen eitjes, die gemiddeld na vier tot vijf dagen uitkomen. Het uitkomen van de eieren is afhankelijk van de temperatuur, hoe lager de temperatuur, hoe langer het duurt voordat de eitjes uitkomen en de nieuwe generatie kieuwwormen actief wordt.

Kieuwwormen, alleen vindbaar op de kieuwen?

De benaming kieuwworm doet vermoeden dat deze enkel voorkomt op de kieuwen van vissen. Niets is echter minder waar, over het gehele lichaam zal de parasiet zich in de slijmlaag bevinden wanneer deze aanwezig is. Ditzelfde gaat op voor huidwormen, deze zijn over de gehele slijmlaag te vinden. Dus ook op en in de kieuwen van koi.

Symptomen van huid- en kieuwwormen

Huid- en kieuwwormen zijn zeer makkelijk vast te stellen door gebruik te maken van een afstrijkje. De enige manier om met zekerheid te bevestigen dat het om deze parasiet gaat is door met 50 tot 200 keren te vergroten onder de microscoop. Veelvoorkomende symptomen van koi die last hebben van deze parasieten zijn springen en schuren, een geïrriteerde huid en minder eetlust.

Springen, schuren en flitsende koi

De koi hebben jeuk, ze gaan schuren langs de wanden van de vijver of objecten in de vijver. Vaak zoeken ze plekken op zoals de vijverpomp, bodemdrain of slang die in de vijver ligt. Ze springen meermaals boven het waterniveau uit, vaak wel twee tot viermaal achtereenvolgend.

Verdikte slijmlaag en een geïrriteerde huid

Vaak is een verdikte slijmlaag waarneembaar op de kop en het eerste gedeelte van de rug of schouder. De slijmlaag lijkt dikker, is niet meer mooi schoon wit en lijkt troebel te zijn. Daarnaast is een geïrriteerde huid zichtbaar, de rode aderen van de koi zijn aanwezig op de borstvinnen en rug. De normaal zo witte huid lijkt roze en kleine beschadigingen en plekjes zijn zichtbaar.

Minder eetlust

De koi hebben minder eetlust, ze lijken minder geïnteresseerd in eten en reageren niet direct wanneer je in de buurt bent van de vijver. Het komt zelfs voor dat koi helemaal niet meer eten, zeker dan is het essentieel om in te grijpen.

Behandeling en maatregelen

Het mag natuurlijk geen voordeel genoemd worden, maar huidwormen zijn wel het eenvoudigst te behandelen als dit vergeleken wordt met andere parasieten. Daarnaast zorgen de meeste middelen die gebruikt kunnen worden tegen huid- en kieuwwormen niet voor aantasting van het filtermedium en biologische leven. Waardoor er doorgevoerd kan worden tijdens de behandeling. Dit laatste is ideaal, aangezien de koi op deze manier zijn weerstand kan opbouwen.

Er dient goed bepaald te worden of er ingegrepen dient te worden alvorens er een middel toegevoegd wordt aan het vijverwater. Het alsmaar gebruiken van werkzame stoffen tegen parasieten heeft ook nadelige effecten op koi. Een quarantainebak kan eventueel gebruikt worden voor de behandeling, in veel gevallen echter is het niet mogelijk de volledige populatie hierin te behandelen. Dit zou onnodige stress opleveren met negatieve resultaten voor de vissen. Vaak is het beter om de volledige vijver te behandelen.

Doordat kieuwwormen eitjes leggen, zijn twee behandelingen benodigd in plaats van één. De eitjes worden niet aangetast door de toegevoegde middelen, waardoor na 4 à 5 dagen nieuwe kieuwwormen aanwezig zijn op de koi en de cyclus opnieuw begint.

Behandeling met Fish Pharma Triclam

Dit medicijn is geschikt tegen zowel huidwormen als kieuwwormen en is onschadelijk voor het filter. De werkzame stoffen in dit product zijn fenbendazol en triclabendazol. Voor huidwormen dient 4 gram per 1000 liter water toegevoegd te worden in de vijver. Het beste kan dit vooraf gemend worden in een emmer water. Voor kieuwwormen dient de behandeling op de zesde dag herhaald te worden. Tijdens de behandeling dienen ultraviolet lampen (UVC) en ozon installaties uitgeschakeld te worden. Ook mag er tijdens de behandeling met kleine beetjes doorgevoerd worden aangezien de werkzame stoffen onschadelijk zijn voor biologie (bacteriën) in de vijver.

Behandeling met Colombo Morenicol Lernex

Van dit product dient 20 gram per 500 liter vijverwater toegevoegd te worden. De hoeveelheid Lernex kan het beste eerste gemend worden in een emmer met lauwwarm water, vervolgens verspreiden over het wateroppervlak. Dit product kan niet gebruikt worden onder een watertemperatuur van 10 graden Celsius.

Lees verder

• Parasieten bij koi, wat zijn de symptomen?