Ontwormen en worminfecties

Nu ontwormingsmiddelen uitsluitend nog op recept leverbaar zijn verdwijnt ook veel informatie hierover van het internet. Immers, de bedrijven die tot nu toe de ontwormingsmiddelen verkochten doen dat niet meer en stoppen daardoor ook met de informatievoorziening. Daarom in dit artikel alles over besmetting, de risico´s en behandeling op een rijtje. Een wormbesmetting is een cyclus. Belangrijk is dus dat die cyclus doorbroken wordt. Dit kan alleen door regelmatig te ontwormen, het liefst elke 8 tot 12 weken, afhankelijk van de ontwormpasta. Daarbij moet ook rekening gehouden worden met het jaargetijde, zo is de horzellarf actief gedurende het najaar en winter en is het niet nodig daar tegen te ontwormen in de zomer. Daarnaast doden de verschillende pasta´s niet alle wormen, dit hangt af van de werkzame stof en daarom is afwisseling zo belangrijk.

Besmetting vindt plaats door de mest. In de vrije natuur trekken paarden verder waardoor deze besmetting minimaal is, maar in de gedomesticeerde omgeving staan ze langere tijd en meerdere keren op dezelfde weide waardoor er herbesmetting optreedt. Staan paarden veel op dezelfde weides of paddocks, houd dan een goed ontwormschema aan.

De horzellarve

In de loop van de zomer legt de horzel haar eitjes in de vacht van het paard, meestal rond de benen. Dit is duidelijk zichtbaar: die kleine gele bolletjes die zo moelijk weg te halen zijn. Met een poetsblokje kan het meeste verwijderd worden. Na ongeveer een week ontwikkelen de eitjes zich tot larves wat jeuk veroorzaakt. Het paard gaat schuren met zijn neus langs de benen en krijgt zo de larves binnen. De larves hechten zich in het slijmvlies in de mond en trekken zo langzaam verder het lichaam in. Op die manier krijgt het paard honderden larves binnen. De larves voeden zich met het slijm van de maag- en darmwand wat op den duur veel schade aanricht. In het voorjaar laten de larves los en komen met de mest mee naar buiten waar ze binnen enkele dagen veranderen in de horzelvlieg.

De lintworm

Er wordt vermoed dat ongeveer 12% van alle paarden in Nederland een lintworm infectie heeft. Het is bijna onmogelijk een lintworm infectie vast te stellen en de verspreiding vindt plaats via de weide, hooi en stro. Door onderzoek is aangetoond dat lintwormen een grote veroorzaker zijn van koliek. Wat een koliek zonder aanwijsbare oorzaak lijkt, kan dus heel goed door lintwormen veroorzaakt worden.

Dracht en veulens

De dragende merrie geeft een wormbesmetting door aan het ongeboren veulen. Het is daarom belangrijk dat na de geboorte het veulen ontwormt wordt. Het liefst als het een week oud is, en dan na 6 weken nogmaals. Niet elke pasta is geschikt voor jonge of dragende dieren, een pasta op bais van ivermectine wordt meestal aangeraden en is veilig. Wel is het belangrijk de juiste dosering in acht te nemen door vooraf het gewicht te bepalen.

Dosering

Op elk ontwormingsmiddel staat een gewicht. Een Shetlandpony krijgt niet dezelfde dosering als een KWPN-er van 1.65 meter. Vooraf aan de ontworming moet dus het gewicht van het paard bekend zijn. Hier zijn speciale meetlinten voor verkrijgbaar, maar bij speciale rassen geeft dit niet altijd een correct beeld. Men kan zelf uitrekenen hoe zwaar het paard is met de volgende formule: borstomvang x borstomvang x lichaamslengte : 11900.
Voor de juiste meting meten we de lichaamslengte vanaf het midden van de boeg tot onder de zitbeenknobbel (tot midden onder de staart). De borstomvang wordt gemeten door het meetlint net achter de schoft op de rug te leggen en dan over de plek van de singel heen. Let op: de borstomvang gaat om het hele paard heen. Diverse testen hebben uitgewezen dat deze methode tot binnen 10 kg nauwkeurig is.

De werkzame stoffen

Er zijn in basis 4 werkzame stoffen die afdoende zijn om het paard vrij van wormen te houden, mits goed toegepast:

Ivermectine

Beschermt o.a. tegen horzellarves, spoelwormen, maagdarmwormen, veulenwormen, longwormen, aarswormen en haarwormen. Herhalingsfactor voor een ontwormpasta op basis van ivermectine is 8 weken.
Ontwormpasta´s die ivermectine bevatten: Eqvalan, Furexel, Noromectin, Eraquell, Bimectin, Hippomec

Moxidectin

Beschermt o.a. tegen bloedwormen, maagdarmwormen, huidwormen] en horzellarves.
Langdurige bescherming, aangeraden wordt deze pasta elke 12 weken toe te dienen.
Ontwormpasta´s die moxidectine bevatten: Equest, Equest Pramox, Equimax

Fenbendazol

Beschermt o.a. tegen spoelwormen, zweepwormen, haakwormen en aarswormen.
Zeer geschikt gedurende de zomerperiode, herhaling elke 6-8 weken.
Ontwormpasta´s die fenbendazol bevatten: Equiworm F

Praziquantel

De enige werkzame stof die ook tegen lintworm beschermt.
Herhalingsfactor voor deze werkzame stof is 8 weken.
Ontwormpasta´s die praziquantel bevatten: Equest Pramox, Equimax

Met onderstaand schema is het paard goed beschermd tegen worminfecties:

• januari - maart: ivermectine of moxidectine
• april - juni: fenbendazol
• juli - september: praziquantel in combinatie met ivermectine of moxidectine
• oktober - december: ivermectine of moxidectine

Resistentie

Wanneer een goed ontwormingsschema met de juiste stoffen in acht wordt genomen is er nagenoeg geen kans op resistentie. Het grootste risico op resistentie ontstaat door onderdosering. De wormen krijgen iets van de werkzame stof binnen, maar niet genoeg om hen te doden waardoor ze uiteindelijk resistent worden.

De dierenarts

De dierenarts kent het paard en leefomgeving en zal een goed ontwormschema kunnen geven aan de eigenaar. Raadpleeg altijd de dierenarts als u niet zeker weet welk ontwormingsmiddel toe te dienen.

Wetgeving vanaf 2008

De nieuwe wetgeving welke is ingegaan in 2008 bepaalt dat ontwormingsmiddelen alleen nog via de dierenarts op recept verkregen kunnen worden. Dit heeft te maken met het feit dat het paard -helaas- als vleesproducerend vee wordt beschouwd en daarom mogen bepaalde middelen niet zondermeer worden toegediend. Dit heeft tot gevolg dat niet elke paardeneigenaar nog even consequent ontwormt en dat de prijzen van ontwormingsmiddelen gestegen zijn. Ondanks deze ongemakken is het belangrijk het paard op de juiste manier te blijven ontwormen, al zal niet elke dierenarts met het 8-12 weken schema eens zijn. Mocht dit moeilijkheden opleveren, zorg er dan tenminste voor dat het paard bij veelvuldig contact met andere paarden (wedstrijden, verhuizing) of het wisselen van de stalseizoenen toch ontwormd wordt, tenminste 3-4 keer per jaar met de juiste ontwormingsmiddelen.