Parasieten bij koi, wat zijn de symptomen?

Het zal bijna geen enkele hobbyist of bezitter van koi lukken om te allen tijde parasieten te ontlopen. Ook de meest serieuze hobbyisten maken het mee: springende of schurende vissen in de vijver, minder inname van voeding en vaak duidelijk zichtbare rode aders en stress op de aanwezige koi. Alles duidt in deze gevallen op parasieten, maar wat nu?

Geen direct probleem, slijm als eerste beschermlaag

Gelukkig hoeft dit in eerste instantie niet een groot of direct probleem te zijn. Alle vissen hebben enkele parasieten in de slijmlaag, deze kan de vis bij goede omstandigheden en een goede conditie prima in bedwang houden. De slijmlaag is de eerste laag van bescherming voor koi. Dit is de buitenste laag van bescherming tegen onder andere bacteriën en parasieten.

Wanneer de vis verzwakt is, is de barrière voor parasieten kleiner om zich snel te kunnen ontwikkelen. Vaak heeft dit als hoofdreden een slechte waterkwaliteit, of doordat de waterkwaliteit een slechte conditie heeft gehad in de voorgaande periode, waarbij enkele dagen tot weken al voldoende kunnen zijn.

Reden waarom een parasitaire uitbraak optreedt

Vaak treden parasieten op bij het overplaatsen van vijvervissen, of de aankoop van nieuwe vissen. De reden is vrij simpel uit te leggen, namelijk: stress. Het transport, verandering van waterwaardes en een nieuwe omgeving zorgen voor een grote hoeveelheid stress die de vis te verduren krijgt. Dit zorgt voor verzwakking, waardoor parasieten de kans weten de grijpen. Andere primaire reden waardoor een parasitaire uitbraak optreedt zijn slechte, onvoldoende of incomplete voeding. Hierdoor kunnen vissen onvoldoende weerstand opbouwen met als gevolgg een verhoogde vatbaarheid voor parasieten of andere problemen.

Parasieten ontstaan niet zonder reden, over het algemeen heeft het te maken met de volgende factoren:

• Ongunstige leefomgeving, zoals een slechte waterkwaliteit (slechte waterwaarden, zuurgraad niet in orde, te veel afvalstoffen zoals het giftige ammoniak en nitriet).
• Voeding die niet toereikend is om de koi voldoende bouwstoffen en vitaminen te geven zodat weerstand opgebouwd kan worden.
• Aantasting van de slijmlaag, bijvoorbeeld door het vangen van de vissen.
• Stress, door het vangen van de vissen, transport, overplaatsing of introduceren van nieuwe vissen in de vijver.

Symptomen van parasieten

Parasieten zijn niet zichtbaar met het blote oog, voor een diagnose is een microscoop benodigd. De eerste stap die genomen dient te worden om parasieten waar te nemen is het observeren van het gedrag van de vissen. Wanneer koi of andere vijvervissen last hebben van parasieten is dit in de meeste gevallen duidelijk waar te nemen. Vissen springen, schuren, flitsen, hangen er lusteloos bij of eten zelfs niet meer. Onderstaande punten geven een duidelijk overzicht van aspecten waarop gelet dient te worden.

Springende vissen

Iets wat iedere vijverbezitter gezien zal hebben, is dat vissen boven het water uitspringen. Vaak niet één keer, maar wel twee, drie of zelfs viermaal achtereenvolgend. Als een dolfijn springt de koi recht omhoog het water uit. Koi en andere vijvervissen springen niet zomaar, dit duidt op jeuk en parasieten. In veel gevallen gaat het hierbij om huidwormen. Stel deze diagnose echter niet zonder een daadwerkelijk controle te hebben uitgevoerd met een afstrijkje en microscoop.

Schuren en flitsende vissen

Parasieten zorgen voor jeuk, waardoor vissen vreemd gedrag kunnen vertonen. Vaak wordt dit schuren of flitsen genoemd. De vissen draaien met de zijkant langs de wanden of langs objecten in het water, zoals de vijverpomp. Ze proberen zichzelf te schuren en zich op deze manier te ontdoen van de parasieten.

Geen eetlust

Vissen, en dan vooral koi, hebben altijd honger. Onder goede en normale omstandigheden komen ze direct naar het wateroppervlak wanneer je in de buurt bent, met uitzondering van de koudere perioden van het jaar. Wanneer koi niet naar het oppervlak komen is dit een teken dat er iets niet kloppend is. Vaak duidt het op parasieten en zijn er meer symptomen uit deze lijst waar te nemen.

Aanwezigheid aan oppervlak

Vissen worden lusteloos en hangen met de vinnen geknepen tegen het lichaam, of juist wijd open, aan het oppervlak. Ze reageren niet erg op acties rondom te vijver. Vaak zoeken ze een plek op in de buurt van zuurstof. In dit geval dien je onmiddellijk actie te ondernemen. Controleer de waterkwaliteit en controleer op parasieten. De vissen zijn in dit geval er vaak zeer slecht aan toe, vaak zijn de problemen al langer onopgemerkt aanwezig.

Koi blijft op de bodem liggen

Hetzelfde symptoom als wanneer koi lusteloos aan het wateroppervlak hangen. In dit geval blijft de vis op de bodem liggen. Het hoeven niet altijd alle vissen te zijn, soms gaat het om enkele exemplaren die achterblijven.

Stress en rode aderen over de rug en vinnen

Stress is makkelijk waar te nemen op koi. Dit is goed te observeren bij vissen met witte gedeelten. Fel rood gekleurde aderen zijn duidelijk waarneembaar, niet alleen op de rug, maar ook op de borstvinnen en soms zelfs in de rugvin. Stress is vaak een reden waarom parasieten kunnen uitbreken. Daarnaast ervaart een vis veel stress wanneer een uitbraak gaande is.

Vinnen gedrukt tegen het lichaam aan

Het is reeds genoemd wanneer de vissen aan het oppervlak of op de bodem blijven liggen, ze vaak de vinnen tegen het lijf gedrukt houden. Het is echter het extra vermelden waard. Vinnen horen vrij te bewegen, wanneer een koi haar vinnen tegen het lichaam aan drukt is er duidelijk iets gaande. Het komt geregeld voor dat één van de twee borstvinnen constant tegen het lijf gedrukt wordt, ook in dit geval dient er actie ondernomen te worden.

Welke actie onderneem ik wanneer mijn vissen waarschijnlijk parasieten hebben?

Wanneer je één of meerdere van de symptomen kunt vaststellen is de kans groot dat er parasieten aanwezig zijn op de vissen. Sterker nog, zeker wanneer er meerdere symptomen vastgesteld kunnen worden duidt dit op een uitbraak van parasieten. Parasieten zijn niet zichtbaar met het blote oog, er dient een afstrijkje gemaakt te worden dat onder een microscoop geanalyseerd moet worden. Alleen hiermee kan met zekerheid vastgesteld worden welke parasieten er aanwezig zijn, zodat er doeltreffend behandeld kan worden. De behandeling verschilt per parasiet namelijk enorm, een middel tegen huidworm helpt bijvoorbeeld niet tegen costia of witte stip.

De beste actie die je kunt ondernemen is vanzelfsprekend het raadplegen van een koidokter. Andere opties zijn een koidealer met ervaring en kennis, of kennissen met een eigen microscoop en ervaring om parasieten vast te stellen.

Lees verder

• Huidwormen en kieuwwormen bij koi