Gevlekte gladde haai in Noordzee en Waddenzee

In de Noordzee zwemmen verschillende soorten haaien, al zijn dit niet de haaien die we kennen van de film ‘Jaws’. Die witte haai of mensenhaai, die nog wel eens in een ledemaat van een zwemmer of surfer wil happen, komt in warme wateren voor. Familielid de reuzenhaai zwemt wel in de Noordzee, maar deze lobbes van 12 meter lang is niet gevaarlijk voor mensen. Weer een ander lid van de haaienfamilie, de gevlekte gladde haai, wordt regelmatig gespot in de Noordzee, maar nauwelijks in de Waddenzee. Als dát gebeurt is het meteen voorpaginanieuws. De gevlekte gladde haai komt het meest voor in de Noordoost-Atlantische Oceaan en in de Noordzee, maar zelden langs de kust.

Bijzondere vissen in de wateren rondom Nederland

• Gevlekte gladde haai - familie van de toonhaai
• Eierlevendbarend
• Dooierzak
• Kreeft en krab op het menu
• Atlantische Oceaan
• Gladde haaisoorten
• Vismeel
• Lauwersoog en Wad

Gevlekte gladde haai - familie van de toonhaai

De gevlekte gladde haai is door Linnaeus in 1758 Mustelus asterias genoemd. De haai is ongeveer dertig centimeter lang als hij geboren wordt en een volwassen dier kan een lengte van 140 centimeter bereiken. De gevlekte gladde haai wordt vaak verwisseld met zijn familielid de toonhaai of gladde haai.

Eierlevendbarend

De gevlekte gladde haai is eierlevendbarend (ovovivipaar) en een worp bestaat doorgaans uit 4 tot 15 jongen, die na een draagtijd van 10 tot 11 maanden geboren worden. De eieren worden als het ware in het lichaam uitgebroed. De jongen zijn bij de geboorte ongeveer 30 cm lang zijn. De gevlekte gladde haai is er een uit de familie van gladde haaien. Ze behoren tot de orde van de grondhaaien.

Dooierzak

Kleine gevlekte gladde haaitjes worden levend gebaard met een dooierzak, een vliezige zak die aan de haaienembryo vastzit. Het is een voedselvoorraadje voor het haaitje, dat gebruikt kan worden nadat de bloedsomloop van het haaienembryo tot ontwikkeling is gekomen. Beenvissen, reptielen, vogels en primitieve zoogdieren hebben zo’n dooierzak aan het begin van hun leven. Haaien hebben dat ook, net als roggen. De eerste voedingsvoorraad zit er in besloten. De jongen voeden zich dus in de moeder met voedingsstoffen uit de dooierzak en na de worp ook nog even buiten de moeder. Als de dooierzak helemaal leeg is gaat het haaitje op zoek naar ander voedsel.

Kreeft en krab op het menu

De haai heeft diertjes op het menu in de vorm van bodembewonende kreeftachtigen. Zeg maar krabben en kreeften, maar hij eet ook inktvissen en andere vissen. Hij zuigt zijn voer naar binnen. De vis zelf staat hier en daar ook op het menu van mensen. Hij wordt gegeten in Duitsland en Frankrijk, maar in Nederland kom je hem niet vaak op een bordje tegen.

Grijs met vlekken

De gevlekte gladde haai is aan de rugzijde grijs tot grijs-bruin, met soms donkere vlekken waar hij zijn naam aan dankt. Hij heeft een grote rugvin en een kleinere anaalvin.

Atlantische Oceaan

De gevlekte gladde haai leeft doorgaans op of in de buurt van de bodem, op een diepte van zo’n 100 meter. Af en toe zwemt hij in het oppervlaktewater. Het is een kwetsbare soort in de Europese wateren. In de Atlantische Oceaan komt hij wijdverbreid voor, maar niet in grote aantallen. Daarom is het ook daar een kwetsbare soort. De gevlekte gladde haai wordt zelden aan de kust van Nederland gezien. Sporadisch strandt er een dier.

Gladde haaisoorten

• Gladde haai
• Gevlekte gladde haai
• Zwartvlektoonhaai
• Ruwe haai
• Doornhaai

Vismeel

Er wordt wel gevist op de gevlekte gladde haai. Trawlers met netten en lijnen vangen de vis voor zijn vlees, olie en om er vismeel van te maken. Deze haai heeft niet de status van bedreigde soort, maar op basis van vangstgegevens wordt verondersteld dat vissen op deze haai niet meer als duurzaam kan worden gezien. De wereldwijde populatie is daarvoor te klein geworden. In Nederland heeft de gevlekte gladde haai de status van kwetsbare soort.

Lauwersoog en Wad

25 mei 2016

Een gevlekte gladde haai haalt de voorpagina’s van de landelijke media nadat er bij Lauwersoog een wordt aangetroffen. Medewerkers van Zeehondencentrum Pieterburen hebben het dier weer terug naar zee geholpen. Zorgcoördinator Michael Bakker Paiva van Zeehondencentrum Pieterburen en bioloog Sander van Dijk van de zeehondenopvang hebben in overleg met Mark de Boer van Rotterdam Zoo de haai in een bak water geholpen en hem daarna in de buurt van de haven in iets dieper water weer uitgezet. Een gevlekte gladde haai in de Waddenzee is een zeldzaamheid.

Gezond teken

Biologen beschouwen de vondst van de gevlekte gladde haai bij Lauwersoog als een positief teken. Het lijkt een signaal dat de haaiensoort terugkeert in de Waddenzee. Voor mensen zijn deze predatoren ongevaarlijk. In de jaren zeventig zwommen er veel meer haaien in de Waddenzee dan in het tweede decennium van de twintigste eeuw. Het lijkt alsof hij weer terugkomt. Een verklaring zou kunnen zijn dat de langeafstandzwemmers, en haaien zijn dat, hun route hebben verlegd. Voorlopig is het gissen waarom de dieren terugkeren naar de Waddenzee. De haai staat bovenaan de voedselketen en daarom is terugkeer in het ecosysteem van de wadden een gezond teken.

Lees verder

• Diepzeehengelvis – monster met een lampje
• Reuzenkwal in Nederland - fenomeen na een zachte winter
• Zeeprik – rondbek negenoog met monsterlijke zuigmond
• Zeegras in de Waddenzee - indicator voor kwaliteit
• Zeeboek - Determinatietabellen voor kustflora en -fauna