Zwarte beestjes in huis: Graanklander, kevers in de keuken

Heb je veel kleine zwarte beestjes in huis met een lengte van 3 tot 5 mm. die niet springen zoals vlooien, dan heb je mogelijk last van de graanklander, ook bekend als 'korenworm', een kever die behoort tot de snuitkevers (Curculionoidea). Veel kleine zwarte beestjes in huis zijn geheel onschadelijk en doen weinig kwaad, en dat geldt ook voor de graanklander. Wel vraagt de bestrijding van dit beestje om een goede hygiëne en het verwijderen van aangetaste etensvoorraden waar eitjes in zijn gelegd.

• Graanklander in vogelvlucht
• Kleine zwarte kevertjes in huis: wat is de graanklander?
• Snuitkevers
• Graanopslagplaatsen en keukenvoorraden
• Hoe ziet de graanklander eruit?
• Hoe planten deze zwarte beestjes zich voort?
• Levenscyclus
• Eitjes leggen
• Hoe kun je graanklanders in huis het beste bestrijden?
• Hoe men vroeger de graanklander bestreed

Graanklander in vogelvlucht

• Zwarte graanklanders zijn kleine zwarte keverachtige insecten.
• Ze voeden zich met granen en zetmeelrijke producten.
• Deze insecten kunnen schade veroorzaken aan opgeslagen voedselvoorraden.
• Ze planten zich snel voort en kunnen zich gemakkelijk verspreiden in je huis.
• Preventieve maatregelen bestaan uit goede opslag van voedsel en regelmatig schoonmaken.

Kleine zwarte kevertjes in huis: wat is de graanklander?

Snuitkevers

De graanklander is een kever die behoort tot de snuitkevers, een superfamilie van kleine kevers uit de infraorde Cucujiformia. De larve wordt wel korenworm genoemd. De graanklander is voor landbouwers een gevreesde graanparasiet die alle graansoorten aantast door er eitjes in te leggen. Partijen graan worden hierdoor muffig en vochtig, krijgen last van mijten en schimmels en zijn voor de landbouwer veelal onverkoopbaar. Het nauwkeurig schoonmaken van graanloods, kiepers en combines (tot op de laatste graankorrel) is de beste manier om dit beestje te weren.

Graanopslagplaatsen en keukenvoorraden

Dit insect kan zich ook nestelen in je huis. Ze komen hier te lande niet alleen voor in graanopslagplaatsen, maar ook in keukenvoorraden. Zijn voedsel bestaat uit graan. Hij eet niet alleen tarwe en gerst, maar zetmeelhoudende waren als droog hondenvoer, vogelzaad (vogelvoer bevat niet alleen zaden maar ook vele soorten granen), erwten, macaroni, spaghetti en vermicelli, staan ook op zijn menu. De graanklander behoort oorspronkelijk niet tot onze fauna, maar in lang vervlogen tijden is deze lastpak met de graanhandel in onze streken ingevoerd, en nooit meer weggegaan.

Hoe ziet de graanklander eruit?

De graanklander is 3-5 mm groot. De graanklander verschilt van zijn familieleden de rijstklander en maisklander, doordat bij de graanklander de vleugels ontbreken en beide dekschilden aan elkaar zijn gegroeid. De graanklander kan dus niet vliegen. Ze hebben een cilindrisch hard lichaam, dat rood-bruin tot zwart van kleur is. Het borststuk van de kever is bijna net zo groot als het achterlijf, dat in de lengte is gegroefd en vier lichte vlekken heeft. Het voorstuk van de kop loopt uit in een soort slurf of eigenlijk verharde snuitpunt, met op het einde een mondje. Aan weerszijden van de trompetsnuit zitten twee geknikte antennen.

Hoe planten deze zwarte beestjes zich voort?

Levenscyclus

De levenscyclus en de ontwikkeling van ei tot volwassen graanklander hangt af van temperatuur en relatieve luchtvochtigheid, dat is de verhouding tussen wat er aan waterdamp in lucht aanwezig is en wat er maximaal in zou kunnen. In een warm en vochtig jaar ontwikkelt het beestje zich het best. De gemiddelde levensduur is circa 1 jaar. Het eitje van de graanklander ontwikkelt zich tussen 11 en 30 ºC. Tegen de 30ºC is optimaal. Er is voorts een relatieve luchtvochtigheid nodig van tussen de 70% en 86%. Gemiddeld duurt de ontwikkeling ongeveer twee maanden.

Eitjes leggen

Het vrouwtje boort een gat in een graankorrel of een ander product in de keuken van je huis zoals droog hondenvoer, zangzaad, erwten, macaroni of vermicelli en legt er een eitje in. Daarna smeert het vrouwtje het gat behendig dicht met een afscheidingsproduct met de kleur van graan. Twee tot drie eieren per dag kan het vrouwtje op deze manier leggen. Uit het eitje komt afhankelijk van de omstandigheden na ± 2 maanden een larve, die de korrel van binnenuit opeet en zich zo een weg boort naar buiten. De graanklander is vanaf dat moment geslachtsrijp. Na ongeveer twee weken begint het wijfje met het leggen van eieren. Er zijn ongeveer drie generaties per jaar.

Hoe kun je graanklanders in huis het beste bestrijden?

Bestrijdingsmiddelen zijn niet nodig om het hoofd te bieden aan de graanklanders. Bovendien is het gebruik van bestrijdingsmiddelen in de keuken niet aan te bevelen. Je moet allereerst de bron opzoeken waar de graanklanders hun eitjes leggen. Heb je de aangetaste voorraden opgespoord, dan moet je deze in een vuilniszak stoppen en direct aan de weg zetten. Daarna kasten en planken goed stofzuigen en grondig schoonmaken en vergeet daarbij de kieren en naden niet. Insecten kunnen langdurig overleven in voedselresten die daar zijn achtergebleven. Berg voedselvoorraden in het vervolg goed op in afsluitende blikken, potten of plastic bakjes, zodat een nieuwe aantasting door deze lastpak niet meer mogelijk is. Indien al deze maatregelen geen soelaas bieden, dan kun je het beste contact opnemen met een ongediertebestrijder.

Hoe men vroeger de graanklander bestreed

Uit het Algemeen Handelsblad d.d. 30 augustus 1898:

"Naar aanleiding van hetgeen de laatste dagen over de graanklander geschreven werd meldt een graanhandelaar onder meer het volgende aan de NRC:
ledere graanhandelaar kent die zwarte harde beestjes, want ik geloof niet, dat er een graanpakhuis op de geheele wereld is, (het meest noordelijke gedeelte van Europa wil ik daarbuiten laten) of die diertjes hebben er zich genesteld.
De klander leeft van het binnenste der graankorrel, ze boort daarin een klein gaatje en holt dan langzamerhand de geheele korrel uit. Door dat boren ontstaat een witte korrelachtige stof en wanneer een eenigszins ervaren graanhandelaar dat stof in een monster ziet, dan weet hij bij ondervinding dat de partij waarvan het monster is, klander bevat al ziet hij ook geen diertjes of uitgeholde korrels.
Om van die dieren af te komen, bestaan vele middelen, die echter voor het meerendeel niet afdoende zijn. Wordt mij de plaag te groot, dan zorg ik er voor mijne zolders in 't voorjaar (tegen dat de dieren beginnen te vliegen) geheel leeg te hebben; dan maak
ik alle luiken en gaten dicht en zet de pijp van mijn kachel door den ondersten zolder en brand dan eenige uren achter elkander van de slechtste tabak daarin.
Zijn de zolders dan dik, erg dik vol rook dan laat ik het pakhuis zoo een of twee dagen staan en worden de zolders aangeveegd. Die dan nog niet dood zijn liggen flauw en men is weder voor langer of korter tijd eens zonder die beestjes."[1]

Noten

1. ALLERLEI.. "Algemeen Handelsblad". Amsterdam, 30-08-1898, p. 2. Geraadpleegd op Delpher op 20-08-2023, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010162105:mpeg21:p002

Lees verder

• Vlooienbeet bij mensen: herkennen, symptomen en behandeling
• Tekenbeet: symptomen en tekenbeet herkennen bij mensen
• Strophulus: symptomen jeukende bultjes door insectenbeten
• Bedwantsen: symptomen, bestrijden & behandelen beet bedwants
• Mieren: bestrijden in huis en mieren verjagen uit de tuin