Bedwantsen: symptomen, bestrijden & behandelen beet bedwants
Wat zijn bedwantsen, hoe kun je bedwantsen herkennen en op welke manier kun je bedwantsen bestrijden? De symptomen van een beet van een bedwants zijn meestal mild. Wat jeuk en rode bultjes. Bij ernstige jeuk kan de beetplekken behandelen met een zalf of crème. Bedwantsen (voorheen: wandluizen) zijn kleine, bloedzuigende parasieten, die zich voeden met bloed van warmbloedige dieren en de mens. Bedwantsen behoren tot de insectenfamilie Cimicidae. Er zijn verschillende soorten bedwantsen. In gematigde streken is de Cimex lectularius de bekendste soort. Er is vanaf 2010 een opleving in het aantal bedwantsbesmettingen wereldwijd, met name in de ontwikkelde landen, waaronder Nederland. Hoe kun je het beste wantsen bestrijden? Of nog belangrijker: hoe kun je voorkomen dat je last krijgt van bedwantsen?- Wat zijn bedwantsen?
- Vóorkomen
- Bedwants of wandluis?
- Hoe ziet een bedwants eruit?
- Grootte en kleur
- Schuilplaats
- Voeden
- Stinkende geur
- Kenmerken in vogelvlucht
- Kenmerken
- Leefomgeving en gedrag
- Voedselbron
- Indicaties van een bedwantsenplaag
- Symptomen van de beten van bedwantsen
- Verschijnselen
- Een rij bultjes
- Ziekten
- Beet van een bedwants of mug?
- Vóórkomen
- Behandeling van bedwantsenbeet
- Bedwants herkennen
- Levenscyclus
- Doordringende geur
- Voorkómen en preventie
- Bestrijden van bedwantsen
- Complicaties van beet van bedwants
- Casus: Bedwantsen
- Patiënt
- Klachten
- Onderzoek
- Diagnose
- Behandeling
- Advies
- Prognose
Beet van een bedwants op een hand / Bron: KEBman, Wikimedia Commons (Publiek domein)Wat zijn bedwantsen?
Een bedwants (Cimex lectularius) is een kleine, bloedzuigende parasiet die zich voedt met bloed van warmbloedige dieren en de mens. Bedwantsen behoren tot de insectenfamilie Cimicidae. Er zijn verschillende soorten bedwantsen. In gematigde streken is de Cimex lectularius de bekendste soort.Vóorkomen
Er is vanaf 2010 een opleving in het aantal bedwantsbesmettingen wereldwijd, met name in de ontwikkelde landen, waaronder Nederland. Vroeger kwam de bedwants in de bedstee en in soldatenkazernes voor, maar hij is terug van weggeweest. Voor de Tweede Wereldoorlog waren bedwantsbesmettingen aan de orde van de dag, maar na de algemene invoering van het gebruik van het insecticide DDT in het midden van de 20e eeuw, kwamen bedwantsbesmettingen veel minder vaak voor. De recente opleving in besmettingen wereldwijd wordt in verband gebracht met verschillende factoren, waaronder de stijging in het internationale reizigersverkeer en resistentie tegen insecticiden.Bedwants of wandluis?
De bedwants stond vroeger bekend als wandluis. Deze naam is echter onjuist, aangezien de bedwants tot de orde der wantsen behoort. Wantsen behoren tot de onderorde ongelijkvleugeligen (Heteroptera), onderdeel van de orde snaveldragers (Hemiptera), waar ook de bladluizen en cicaden tot behoren.
Volwassen bedwants / Bron: Content Providers(s): CDC Harvard University, Dr. Gary Alpert; Dr. Harold Harlan; Richard Pollack. P, Wikimedia Commons (Publiek domein)Hoe ziet een bedwants eruit?
Grootte en kleur
De bedwants is een klein, plat en ovaal vleugelloos insect van ongeveer 4-5 mm groot (zie beide afbeeldingen). Vanwege hun vorm kunnen ze gemakkelijk in smalle spleten en kieren wegkruipen. De kleur is roodbruin tot bruin en hoe meer ze hebben gegeten, hoe donkerder ze worden. Onvolwassen bedwantsen (nimfen) kunnen doorschijnend of licht geelbruin van kleur zijn. Bedwantsen zijn vaak rood van kleur na de voeding. Bedwantsen worden aangetrokken door warmte. Over het algemeen voeden zij zich 's nachts, bij voorkeur net voor zonsopgang.Schuilplaats
Na de bloedmaaltijd trekt het beruchte beestje zich weer ijlings terug in zijn schuilplaats. Hier dankt hij de naam bedwants aan. De bedwants verstopt zich bij voorkeur in de naden en kieren van bedden, bij metalen ledikanten in de holle delen, in zomen van beddengoed, in de ombouw van opklapbedden, maar ook achter schilderijen, plinten, loszittend behang en kieren en gaten. Ze laten zich overdag niet zien.Voeden
Bedwantsen hebben de neiging om zich om de vijf tot 10 dagen te voeden. Ze kunnen echter maandenlang overleven zonder voeding. Het beestje kan in principe overal prikken, maar de benen lijken favoriet. De bedwants prikt door de huid, zuigt bloed en tegelijk injecteert hij verdovende en antistollende stoffen. Dat leidt tot een rode, (hevig) jeukende vlek of jeukbulten, zoals een muggenbeet. De wondjes genezen gewoonlijk vrij snel, maar soms komen huidinfecties voor of worden de bultjes opengekrabd vanwege hevige jeuk waardoor littekens kunnen ontstaan. De rode vlekjes kunnen langere tijd zichtbaar zijn. Hoewel de bedwants theoretisch ziekten kan overdragen aan de mens, is het nog niet bewezen dat het ook daadwerkelijk gebeurd.
Bedwantsen op een matras / Bron: Charlysays, Wikimedia Commons (Publiek domein)Stinkende geur
Bedwantsen hebben speciale stinkklieren die een karakteristieke geur produceren: een een olieachtige, zoetige geur. Deze geur is enkel aanwezig indien er voldoende bedwantsen aanwezig zijn.Kenmerken in vogelvlucht
Dit zijn de belangrijkste kenmerken van bedwantsen:Kenmerken
- Uiterlijk: Bedwantsen hebben een plat, ovaal lichaam met zes poten. De kleur van deze lastpakken varieert van wit (voor jonge nimfen) tot roodbruin (voor volwassen exemplaren).
- Grootte: Een volwassen bedwants is ongeveer 6 mm groot, maar kan variëren van 4,5 tot 9 mm.
- Kleurverandering: Hun kleur kan veranderen afhankelijk van hun voedingsstatus, ze worden donkerder na het voeden met bloed.
Leefomgeving en gedrag
- Voorkeur voor duisternis: Bedwantsen vermijden licht en komen vooral 's avonds en 's nachts tevoorschijn.
- Locatie: Ze leven in en rond bedden, zoals in matrassen, bedframes, en scheuren in de muur. Ze houden van warmte en de kooldioxide die wordt uitgeademd door mensen.
- Activiteit: Bedwantsen zijn vooral actief in de nacht wanneer mensen slapen.
Voedselbron
Bedwantsen voeden zich met het bloed van mensen en huisdieren. Hun beten kunnen jeuk en irritatie veroorzaken, maar ze staan er niet om bekend ziekten over te dragen.Indicaties van een bedwantsenplaag
- Donkere of zwarte vlekken: Dit zijn uitwerpselen van bedwantsen en kunnen worden gezien aan de zoom van de matras of op ander beddengoed.
- Geur: Bedwantsen hebben een karakteristieke geur die kan worden omschreven als zoete amandel, koriander, of zelfs vuile was.
- Fysieke bedwantsen: Het zien van de bedwantsen zelf, vooral rond slaapplaatsen, is een duidelijke aanwijzing.
Symptomen van de beten van bedwantsen
Verschijnselen
De symptomen van een beet van bedwantsen zijn meestal mild. In veel gevallen zal een persoon die gebeten is door een bedwants in het geheel geen symptomen hebben. Een beet van een bedwants kan op elke blootgesteld deel van het lichaam plaatsvinden, zoals het gezicht, hals, armen en handen en benen. Vooral de benen lijken favoriet. De tekenen en symptomen kunnen binnen enkele minuten tot enkele dagen na de beet verschijnen. Getroffen personen klagen meestal over gelokaliseerde (plaatselijke) jeuk en roodgekleurde vlekken (bultjes) op de huid. Doorgaans trekken deze plekken na één tot twee weken weg.
Beten van een bedwants / Bron: Andybrookestar, Wikimedia Commons (Publiek domein)Een rij bultjes
Als een bedwants gestoord wordt tijdens zijn voeding, kan hij kort na elkaar meerdere keren prikken waardoor soms een rij bultjes ontstaat. Als de bultjes worden opengekrabd doordat de persoon last heeft van soms heftige jeuk, kunnen er littekens ontstaan. De persoon kan ook last hebben van slapeloze nachten als gevolg van de snel optredende jeuk tijdens het bijten.Ziekten
Voor zover bekend kan de bedwants geen ziektes overbrengen, zoals de mug en andere insecten dat wel kunnen.Beet van een bedwants of mug?
Op de plek waar een bedwants gebeten heeft kan er een lichte zwelling ontstaan, met een jeukende, irriterende rode kern. Wanneer dit gebeurt, lijken ze qua verschijningsvorm lijken op muggenbeten of vlooienbeten in hun vroegste stadium. Bedwantsbeten kunnen echter voorkomen in kleine groepen of in een rechte lijn. Muggenbeten zijn meer sporadisch (één bult of her en der een bult). Vlooienbeten blijven erg klein en bevinden zich meestal op je benen of enkels.Vóórkomen
Bedwantsen zijn wereldwijd een probleem, maar de verspreiding en prevalentie kunnen per land verschillen. Allerlei factoren spelen daarbij een rol, zoals bevolkingsdichtheid, toerisme, en algemene hygiënische omstandigheden. Hier is een overzicht van de landen waar bedwantsen vaak als probleem voorkomen, gebaseerd op meldingen van infestaties, de mate van toerisme en rapporten van ongediertebestrijding:- Verenigde Staten
- Canada
- Verenigd Koninkrijk
- Frankrijk
- Duitsland
- Italië
- Spanje
- Australië
- India
- China
- Japan
- Zuid-Korea
- Mexico
- Brazilië
- Rusland
- Zuid-Afrika
- Nederland
- België
- Zweden
- Denemarken
- Zwitserland
- Argentinië
- Nieuw-Zeeland
- Thailand
- Singapore
Behandeling van bedwantsenbeet
Er zijn relatief weinig behandelingsopties als het gaat om een ongecompliceerde beet van een bedwants. Het is allereerst belangrijk om de beetwondjes te reiniger met water en zeep. Voor jeukende beten kunnen de volgende middelen helpen:- hydrocortiso: remt ontstekingen en vermindert schilfering, jeuk en zwelling
- anti-jeuk crèmes
- antihistaminica
De meeste wondjes genezen vanzelf binnen een week, soms twee weken. Als ernstige zwelling, ontsteking of jeuk optreedt of als de klachten aanhouden, is het verstandig om een afspraak te maken met je huisarts.
Als een infectie optreedt, kunnen (lokale) antibiotica worden voorgeschreven.
Ernstige jeuk kan leiden tot verdere complicaties, zoals infectie of littekens (door ernstig krabben). Als je last hebt van extreme jeuk, kun je corticosteroïdencrèmes en antihistaminepillen of -vloeistof voorgeschreven krijgen.
Bedwants herkennen
Levenscyclus
De bedwants begint zijn levenscyclus als eitje, die wit van kleur zijn en ongeveer 1 mm lang. Na 10 dagen komt het eitje uit, waarna de bedwants in de daaropvolgende 6 weken 5 verschillende stadia doormaakt. In alle stadia voeden ze zich met bloed dat door een steekmond uit de mensenhuid wordt gezogen. Bedwants beten zien eruit als muggen beten, waardoor ze zo moeilijk te herkennen zijn. Het belangrijkste onderscheid tussen een muggenbeet en de bedwantsbeet, is dat bedwantsbeten vaak in een patroon plaatsvinden terwijl muggenbeten willekeurig zijn. Bedwantsbeten komen vaak voor in een uniek bijtpatroon van drie of vier in een rechte lijn achter elkaar. Muggenbeten niet.Doordringende geur
Bedwantsen produceren een zeer kenmerkende doordringende geur. Reeds bij binnenkomst van een kamer met grote aantallen bedwantsen, kan deze geur gesignaleerd worden als men hier bekend mee is. De karakteristieke geur van de bedwants wordt geproduceerd door speciale stinkklieren, die een olieachtige, zoetige geur achterlaten.Voorkómen en preventie
Een bedwantsenplaag in een huis of hotel kan worden verspreid door kleding, koffers of meubilair mee te nemen naar een andere locatie. Wat vaak gebeurd is dat reizigers vanuit een 'besmet' hotel of ander verblijf in warme gebieden, bedwantsen in hun bagage meenemen naar huis.Bedwantsen kunnen vrij eenvoudig door holtes in de muren of vloeren of via doorvoeropeningen van leidingen overspringen naar naastgelegen woningen. Een persoon die vermoed dat hij bedwantsen in huis heeft, doet er verstandig aan direct te reageren en een bedrijf in te huren die deze diertjes effectief kan bestrijden om een plaag te voorkomen.
Bestrijden van bedwantsen
Bedwantsen kunnen met insecticiden worden bestreden. Dit kan het beste overgelaten worden aan een gespecialiseerde firma in ongediertebestrijding, aangezien ze zich snel verspreiden en moeilijk zijn te bestrijden. Het zijn taaie beestjes die zich dankzij hun platte lichaam gemakkelijk kunnen verstoppen in de kleinste spleten van het huis en maanden zonder voedsel kunnen overleven.Complicaties van beet van bedwants
De volgende complicaties kunnen optreden nadat je gebeten bent door een bedwants:- Verhoogde kans op een secundaire bacteriële infectie: doordat het huidoppervlak wordt aangetast.
- Slaaptekort: het idee dat er sprake is van een bedwantsenplaag en deze beestjes zich 's nachts aan jou tegoed doen, kan extreem stressvol zijn. Aangezien de beestjes alleen 's nachts eten, kunnen sommige mensen de slaap niet vatten of zeer oppervlakkig en rusteloos slapen.
- Verminderd gevoel van welzijn: een voortdurend gebrek aan slaap is gekoppeld aan gevoelens van depressie, gevoelens van angst, algehele vermoeidheid en verminderde immuunfunctie. De misvattingen rond bedwantsen, vooral de verkeerde associatie met gebrek aan hygiëne, kan bijdragen aan gevoelens van depressie en een laag zelfbeeld.
Casus: Bedwantsen
Patiënt
Emma, 33 jaar, hotelmanager.Klachten
Emma heeft sinds een week last van jeukende, rode bultjes op haar armen, benen en rug. Ze merkt dat de bultjes vooral 's ochtends erger lijken en in groepjes of een rechte lijn op haar huid verschijnen. Emma heeft moeite met slapen door de jeuk.Onderzoek
- Anamnese: Emma heeft geen bekende allergieën of eerdere huidproblemen. Ze heeft recent op vakantie overnacht in verschillende hotels en de klachten begonnen kort na haar terugkeer. Geen nieuwe medicatie of veranderingen in dieet.
- Fysiek onderzoek: Jeukende, rode bultjes zichtbaar op Emma's armen, benen en rug, sommige bultjes vormen een lineair patroon. Geen tekenen van infectie of systemische symptomen zoals koorts.
- Laboratoriumonderzoek: Niet noodzakelijk bij deze symptomen. Visuele inspectie van haar slaapkamer kan bedwantsen bevestigen.
Diagnose
Bedwantsenbeten, waarschijnlijk opgelopen tijdens een recente vakantie.Behandeling
- Antihistaminica: Emma krijgt een antihistaminicum voorgeschreven om de jeuk te verminderen.
- Topische corticosteroïden: Aanbrengen van een milde corticosteroïde crème om de ontsteking en jeuk te verminderen.
- Behandeling van de omgeving: Advies om haar huis grondig te reinigen en beddengoed op hoge temperatuur te wassen om de bedwantsen te elimineren. Het inschakelen van een professionele ongediertebestrijder wordt aanbevolen.
Advies
- Hygiëne: Bed, matrassen en kussens regelmatig inspecteren en schoonmaken om bedwantsen te voorkomen.
- Voorkomen van verdere beten: Gebruik van een bedwantsenbeschermhoes en vermijden van het direct plaatsen van bagage op bedden tijdens reizen.
- Medische follow-up: Emma moet terugkomen als de bultjes niet verbeteren binnen een week of verergeren, of als er tekenen van infectie ontstaan, zoals pus of uitgebreide roodheid.
