Vlinder – Landkaartje

Het landkaartje is een algemeen voorkomende dagvlinder in Nederland. De vlinder heeft een landkaartpatroon aan de onderkant van zijn vleugels. Hij komt algemeen voor in Nederland, maar wordt niet zo veel op de Waddeneilanden gezien. Op Schiermonnikoog werd hij al eens gesignaleerd, Ameland kende voor 2013 geen waarneming van het landkaartje. In augustus 2013 werd hij voor de eerste keer op Ameland geregistreerd en gefotografeerd.

Aurelia met landkaart op de vleugels

• Landkaartje
• Kenmerken
• Dagvlinder in Nederland
• Waardplant
• Levenscyclus
• Landkaartje op Ameland

Landkaartje

Het landkaartje is een dagvlinder. De officiële benaming is Araschnia levana. De vlinder ziet er in de lente anders uit dan in de zomer: de vlinder heeft een voorjaarsvorm en een zomervorm. Hij hoort tot de familie van de aurelia’s.

Kenmerken

Een van de kernmerken van het landkaartje is het landkaartpatroon aan de onderkant van de vleugels. De voorjaarsgeneratie heeft oranjebruine vleugels met zwarte vlekken. Ze lijken daardoor een beetje op de parelmoervlinders. De generatie die in de zomer vliegt heeft zwarte bovenvleugels met een oranjerode gevlekte band langs de achterrand van de bovenvleugels. De lentegeneratie is iets kleiner dan de zomergeneratie. In het voorjaar zijn de vleugels 16-18 mm groot en van de zomergeneratie zijn ze 17-21 mm.

Dagvlinder in Nederland

Het landkaartje is een algemeen voorkomende dagvlinder in Nederland. Hij vliegt soms ook op de Waddeneilanden, maar daar worden niet veel waarnemingen gemeld. De vlinder heeft zich in de laatste helft van de vorige eeuw langzaam over het hele land verspreid, vanuit het oosten en zuiden naar het noorden en westen. De vlinder houdt van ruigten en graslanden die in de buurt liggen van bossen en bomen. Ze zitten ook wel in parken en tuinen.

Waardplant

De grote brandnetel is de waardplant van het landkaartje. De grote brandnetel komt algemeen in heel Europa voor. De plant kan 30 cm. tot 1.3 meter hoog worden en bloeit van juni tot en met oktober. De plant groeit in grote groepen en heeft brandharen op de stengels. De grote brandnetel is een tweehuizige plant, met zowel vrouwelijke als mannelijke bloemen. De bloemen zijn groenachtig en de mannelijke bloemen lijken op katjes. De vrouwelijke bloemen lijken meer op kleine kluwens die later ook gaan hangen.
De vlinder zet eitjes in de vorm van korte kettinkjes, met ongeveer tien eitjes per streng, af onder brandnetelbladeren.

Vliegtijd
Het landkaartje is van half april tot eind juni in de lucht en de zomergeneratie vliegt van juli tot half september. De vlinders zoeken in de ochtend en in de namiddag naar nectar. De mannetjes maken patrouillevluchten langs de bossen en ze verdedigen hun territorium. In de namiddag kun je vaak een samenscholing zien van mannetjes bij een opvallende struik.

Levenscyclus

De rupsen kruipen van eind mei tot begin juni en de tweede generatie van begin augustus tot half september. Jonge rupsen groeperen in rupsennesten. Als de rupsen eenmaal volwassen zijn kruipen ze in hun uppie. Overwinteren doet de soort als pop, die aan een stengel in de kruidlaag hangt.

Landkaartje op Ameland

De vlinder werd op Ameland voor het eerst waargenomen op 3 augustus 2013. Een eerdere waarneming is in ieder geval nooit gemeld op de website van Waarnemingen. Vlinderliefhebber Theo Kiewiet uit Nes ontdekte de nieuwe dagvlindersoort. Het landkaartje was al wel bekend op Schiermonnikoog. De dagvlinder is op de warme zuidelijk stroming van begin augustus meegelift en stak de Waddenzee over. Meer vlinder- en libelsoorten maakten gebruik van die warme luchtstroom, weet Kiewiet.
In het Lauwersmeergebied komt het landkaartje algemeen voor. Heel soms durft dan een aantal vlinders de oversteek naar Ameland aan, waar hij door vlinderliefhebbers in de lens gevangen kan worden.

Lees verder

• Vlinder – Eikenpage op Ameland
• Vlinder – Standvlinder het hooibeestje
• Vlinder – Klein geaderd witje
• Vlinder – Bruine eenstaart op Ameland
• Vlinder – Kommavlinder op Ameland