De kleine vos, een dagvlinder met maanvlekken

Een prachtig, meest oranje gekleurde vlinder met opvallend fel-blauwe maanvormige vlekken aan de rand van de vleugels. De maanvlekken zitten aan de achterrand van de vleugels en zijn een opvallend kenmerk voor de kleine vos. De kleine vos kunnen we overdag zien vliegen of zonnebadend met de vleugels wijd en nectar zien peuren van verschillende bloeiende planten. Vooral bij zonnig weer want dagvlinders houden van de zon.

• Uiterlijk
• Overwintereraar
• Nageslacht
• Familie

Uiterlijk

De bovenkant van de vleugels van de kleine vos zijn roodbruin tot oranje-achtig. Vooraan de rand van de vleugels, zitten afwisselend zwarte met geelachtige vlekken en aan het eind van de vleugelpunt wordt de rij afgesloten met een witte vlek. De lengte van de vleugels is 22 tot 25 mm. Aan de buitenrand van de voor- en achtervleugels bevinden zich een rij blauwe maanvormige vlekken, die zwart omrand zijn. In het midden van de beide voorvleugels liggen drie zwarte vlekken en een geelachtige vlek. De onderkant van de vleugelbasis is donkerbruin tot zwart. Naar de uiteinden toe is de kleur licht wazig oranje met witte stippen en een heel dun wit lijntje. De mooi gegolfde vleugelpunten worden door de witte dunne lijntjes geaccentueerd. De kleine vos is te zien op plaatsen waar voldoende nectar te vinden is, zoals tuinen, parken, bosranden, ruigten (met de aanwezigheid van de grote brandnetel), dijken en bermen. De kleine vos is een algemeen voorkomende vlinder in ons land.

Maanvlekken

Langs de vleugelranden lopen in een zwarte band bij de kleine vos, blauwe vlekken in de vorm van de halve maan. Zowel de voorvleugels als de achtervleugels hebben kleine blauwe maantjes met bij iedere vleugel een uitstulping.

Overwintereraar

De kleine vos overwintert als vlinder. Op zolders van huizen, in hoekjes van schuren, een veestal of in een holle boom. Zo gauw het in het voorjaar warmer wordt willen de vlinders naar buiten. De zon moet enige kracht hebben want eerst moeten de vleugels opgewarmd worden om vervolgens op zoek te gaan naar voedsel. Op luwe, windstille plekjes loopt de temperatuur dan algauw op tot 18 á 20 graden en kunnen we in het vroege voorjaar de vroege vlinders, zoals de kleine vos zien. Bij een winter die niet streng was maar zacht worden in januari de overwinteraars al actief op zolders of schuurtjes. Te vroeg. De kracht van de zon buiten, is dan niet genoeg en de kans op (nacht) vorst is groot. De vlinder zal het zeker niet overleven.

Actief in januari

Maar wat te doen wanneer een kleine vos actief is op zolder? Ontwaakt uit de winterslaap en onrustig op het raam heen en weer beweegt? Op die manier de toch al zo spaarzame energie verbruikend? Het advies van Natuurkalender.nl is: zet de vlinder voorzichtig in een niet verwarmde schuur en hoop dat de winterslaap hervat wordt. Buiten overleven ze nog niet in januari.

Nageslacht

De eieren worden door de kleine vos afgezet op de onderkant van de grote brandnetel. De overwinterende kleine vos legt begin mei de eitjes. Na 6 tot 10 dagen verschijnen de donkergrijze en felgeel getekende rupsen. De rupsen leven eerst gezamenlijk in spinselnesten en pas later solitair. Na 14 tot 33 dagen gaan de rupsen zich verpoppen om na 8 tot 12 dagen te voorschijn te komen als een prachtige dagvlinder, de kleine vos! Deze generatie vlinders leggen ook in hetzelfde jaar nog eieren.

Tweede generatie

Eind september worden de eieren gelegd en de vlinders hieruit, worden de overwinteraars. De volwassen vlinders van de overwinterende kleine vos, waar de eitjes in mei zijn gelegd, worden 25 tot 60 dagen oud (de eerste generatie). De vlinders waarvan de eitjes in september worden gelegd (de tweede generatie) zijn de overwinteraars en worden gemiddeld 280 dagen tot een jaar oud!

Familie

De kleine vos hoort bij de familie van de aurelia's (nymphalidae)
Andere dagvlinders behorend bij dezelfde familie zijn:

• duinparelmoervlinder;
• kleine parelmoervlinder;
• zilveren maan;
• atalanta;
• distelvlinder;
• dagpauwoog;
• gehakkelde aurelia;
• landkaartje;
• kleine ijsvogelvlinder;
• bont zandoogje;
• bruin zandoogje;
• koevinkje;
• oranje zandoogje.

Gelijkende soorten

Naast de kleine vos is er ook een grote vos. De grote vos heeft langs de voorste vleugels, geen blauwe maanvlekken. Alleen langs de achterste vleugelranden zijn blauwe maanvlekken te zien. De drie zwarte vlekken op de middenvleugels bij de kleine vos zijn er vier bij de grote vos.