Vlinders in het echt en namaak van vlinders als decoratie

Er bestaan ongeveer 160.000 soorten vlinders. Ze leven zowel in koude toendra’s als in woestijnachtige gebieden maar de meeste vlinders komen voor in tropische en subtropische gebieden. Bepaalde soorten komen uiteraard ook voor in onze streken. Vlinders zijn geliefd bij mensen vanwege hun prachtige kleuren. Maar ze zijn niet alleen in het echt in de natuur te bewonderen. Vlinders komen ook heel veel voor als decoratie van talrijke voorwerpen en in interieurs bijvoorbeeld als wandversiering.

Vleugels, kleuren, spanwijdte en schubben

Hoewel alle vlinders nagenoeg dezelfde lichaamsbouw hebben is er een grote variëteit aan vormen en grootte van de vleugels met vooral heel verschillende kleuren en patronen op de vleugels. De spanwijdte van de vleugels van de kleinste soort is slechts een paar millimeter maar de grootste vlindervleugels halen een wijdte van meer dan vijfentwintig centimeter. Die vleugels zijn bedekt met schubben. De schubben bevatten pigmenten (kleurstoffen) en zijn dakpansgewijs (gedeeltelijk overlappend) gerangschikt. Een enkele soort heeft enigszins licht doorlatende gedeelten. Schubben zijn heel kwetsbaar waardoor de vleugels van oudere vlinders soms beschadigd zijn.

Effect van schubben

Schubben kunnen verschillend van vorm zijn zoals ovaal, rond, bloemvormig, speervormig, of ruitvormig. Bij de overlappende gedeelten van de schubben wordt de kleur mede bepaald door de combinatie van de kleuren van de schubben. Ook lichtval en weerkaatsing van het licht kan het kleureffect beïnvloeden. Dit is het geval bij de weerschijnvlinders en de parelmoervlinders. Een bijzonder lichteffect treedt op bij schubben in honinggraatvorm waarbij het licht gevangen blijft in de schubben die daardoor diep zwart zijn en waardoor de andere kleuren meer afsteken.

Benaming en camouflage

Sommige vlindersoorten zijn vernoemd naar de kleur die ze hebben (blauwtjes) of naar het lichteffect (vuurvlinder). De vleugelkleuren hebben meestal een camouflagefunctie. Soms is dat juist geen opvallende tint en bij anders soorten is het een veelkleurigheid. Ook de combinatie van wel en niet opvallen komt voor waarbij de bovenzijde van de vleugels veel kleuren heeft en de onderzijde niet.

Drie groepen naar manier van vliegen

Naar de manier waarop vlinders vliegen kunnen ze worden ingedeeld in drie groepen.

Fladdervlucht

Bijna alle vlinders vliegen met fladderende bewegingen en klappen daarbij snel met de vleugels. Hun zigzaggende vlucht gaat niet zo snel.

Parachutevlucht

Vlinders met een klein vleugeloppervlak maken vooral gebruik van de verplaatsing van de lucht.

Snelle vlucht

Door de vleugelvorm kunnen bijvoorbeeld de kolibrievlinders en pijlstaartvlinders zeer snel vliegen en ook stil in de lucht blijven hangen. Pijlstaartvlinders kunnen een snelheid bereiken van honderd kilometer per uur.

Vier stadia van ei tot vlinder

Voordat een vlinder zijn fladdervlucht, parachutevlucht of snelle vlucht kan aanvangen heeft hij een aantal stadia doorgemaakt van ei tot uiteindelijk vlinder.

1. Ei: Het eerste stadium is het ei.
2. Larve: Het tweede stadium is de larve of rups die na een tijdje uit het ei tevoorschijn komt.
3. Pop: Tijdens het derde stadium vormt de larve een cocon en verandert daarin van gedaante.
4. Vlinder: Die gedaanteverandering levert uiteindelijke in het vierde stadium een vlinder op.

Weinig overlevingskans voor rups

De hoofdtaak van de vlinders is om voor de voortplanting te zorgen door zeer veel eieren te produceren. In het stadium als rups heeft de vlinder namelijk een groot aantal vijanden als vogels, reptielen, muizen, amfibieën en insecten en er zijn zelfs soortgenoten die elkaar opeten. Een ander gevaar is de sluipwesp die de rups verlamt en daarna zijn eitjes afzet in de rups. Als de larven van de sluipwesp zijn uitgekomen eten ze de rups levend en van binnenuit op. Ook worden veel rupsen door vogels meegenomen naar hun nesten om hun jongen mee te voeren. Slechts een tot vijf procent van de rupsen slaagt er in het volwassen stadium te bereiken.

Ook vijanden als vlinder

Eenmaal vlinder blijft het aantal vijanden groot zoals vleermuizen, vogels, zoogdieren, reptielen, spinnen en bidsprinkhanen. De levensduur van de vlinder is sowieso bij veel soorten niet zo lang en bereikt bij sommige soorten slechts een fractie van het stadium van de larve. Andere soorten leven tussen enkele dagen tot weken. Vlinders van slechts een paar soorten worden ouder omdat die ander voedsel eten. De fruit etende Euphaedra medon kan als uitschieter zelfs tien maanden oud worden.

Vlinders als decoratie

Het is niet zo verwonderlijk dat prachtige en kleurrijke vlinderexemplaren de mens inspireren tot het maken van producten die gebaseerd zijn op de vorm en kleuren van vlinders. Daarbij wordt zoveel mogelijk getracht de werkelijkheid te benaderen. Diverse technieken worden daarbij gebruikt zoals onder meer vlinderschilderingen op aardewerk met een glazuurlaag daar overheen wat dikwijls een bijzonder fraai resultaat geeft. Ook versieringen van keramiek bestaan soms uit vlinders. Modellen van gestileerde vlinders worden ook op behang of andere afwerkmaterialen verwerkt om daarmee wanden van woonkamers of andere vertrekken te verfraaien. Ook bestaan er technieken om vlindermodellen op andere materialen over te brengen zoals hout, glas, leer, metaal, plastic, porselein en diverse stofsoorten.

Voorwerpen en materialen met vlinders

Een greep uit de talrijke mogelijkheden om vlinders op voorwerpen of materialen te verwerken levert zeer uiteenlopende producten op.

• Armbandjes
• Behang, borduurpakketten, broches, bijou
• Dekbedovertrekken, douchegordijnen
• Gsm hoesjes
• fotolijstjes
• Hangdecoraties, hangertjes
• Kettinkjes, kinderschoendecoratie
• Laptophoesjes
• Magneetvlinders, muurstickers
• Navelpiercings
• Oorbellen
• Portemonnees
• Raamstickers, ringen
• Sfeerlichtjes, sloophoutschilderijtjes
• Tegelstickers, tuindecoraties
• Venetiaanse maskers, vlinderspeldjes, vlinderstrikjes
• Wanddecoraties, windgongen
• Zakspiegeltjes

Lees verder

• Vlinders met mooie kleuren maar met veel vijanden
• Milieuvriendelijk tuinieren voor meer vogels en vlinders