Warmblood Fragile Foal Syndrome (WFFS) onder paarden

Warmblood Fragile Foal Syndrome of WFFS is een ernstige genetische afwijking die kan voorkomen onder paarden. Wordt een veulen geboren uit een hengst en merrie die beide drager zijn van het gemuteerde gen dat WFFS veroorzaakt dan is de kans 25% dat het veulen met de aandoening ter wereld komt. Warmblood Fragile Foal Syndrome zorgt ervoor dat de huid erg kwetsbaar is en makkelijk scheurt en de gewrichten erg instabiel en hyperflexibel kunnen zijn. De kans op infecties bij deze veulens is erg groot waardoor ze vaak slechts enkele dagen oud worden. Vaak wordt ervoor gekozen veulens met WFFS te laten inslapen.

Warmblood Fragile Foal Syndrome (WFFS)

• Wat is het Warmblood Fragile Foal Syndrome?
• Wat gebeurt er met een veulen met WFFS?
• Hoe groot is de kans dat een veulen WFFS heeft?
• WFFS onder paarden in Nederland
• Consequenties voor de fokkerij

Wat is het Warmblood Fragile Foal Syndrome?

Warmblood Fragile Foal Syndrome - vaak afgekort tot WFFS - is een ernstige genetische afwijking die voorkomt onder paarden. De aandoening wordt veroorzaakt door een mutatie in lysyl hydroxylase 1 (LHl). Mutaties in LHI kunnen bij mensen onder meer de aandoening Ehlers-Danlos type VI veroorzaken. Onder paarden is de afwijking aangetroffen in een populatie die ook wel bekend staat als warmbloed of warmbloods. In Nederland kent men onder meer het Koninklijk Warmbloed Paard Nederland of KWPN-paard. Dit type paard is in Nederland met veel succes gefokt en heeft diverse toppaarden in de hippische sport voorgebracht. Onder meer de succespaarden Totilas en Valergo behoren tot dit ras.

Een veulen dat geboren wordt met WFFS heeft twee kopieën van het gemuteerde LHI-gen; één van elke ouder. Als gevolg daarvan vertoont het veulen een extreme kwetsbaarheid van de huid. De huid scheurt hierdoor snel en er ontstaan snel zweren op de huid. Het langs een muur, paal of ander object schaven met de huid kan al voor vreselijke wonden zorgen. Op drukpunten over het hele lichaam scheurt de huid vaak zonder dat sprake is geweest van enig trauma. Laesies kunnen daarnaast ook optreden op het tandvlees en in de mondholte. De gewrichten van het veulen kunnen daarnaast ernstige instabiliteit en hyperflexibiliteit vertonen. Het kogelgewricht - tussen het pijpbeen en het kootbeen - wordt vaak zo erg aangedaan dan een veulen niet eens in staat is om op zijn benen te staan.

Wat gebeurt er met een veulen met WFFS?

Helaas is er geen medicijn tegen WFFS. De symptomen van de afwijking kunnen snel erger worden waardoor ernstige infecties kunnen ontstaan. Als een veulen niet aan een van deze infecties overlijdt wordt er meestal voor gekozen om het dier binnen acht dagen na de geboorte te laten inslapen.

Hoe groot is de kans dat een veulen WFFS heeft?

WFFS is autosomaal recessief overerfelijk, wat inhoudt dat een veulen er alleen door aangedaan kan worden als beide ouders drager zijn van het gemuteerde gen. Ouders die enkel drager zijn vertonen zelf geen symptomen van de aandoening. Als een ouder drager is van het gen dan is de kans dat dit gen wordt doorgegeven aan het veulen 50%. Wanneer met twee dragers van het gemuteerde gen gefokt wordt is de kans dus 25% dat het veulen door WFFS wordt aangedaan en 50% dat het slechts drager wordt.

In de Verenigde Staten - waar men al langer onderzoek doet naar de afwijking - is becijferd dat circa 11% van de hengsten drager is van het gemuteerde gen dat WFFS veroorzaakt. In Duitsland gaat het om 9%. Als deze analogie kan worden doorgetrokken naar Nederland dan zouden hier ook diverse hengsten drager moeten zijn. Goede dekhengsten brengen wel honderden veulens voort waardoor het probleem zeer wijdverspreid kan zijn.

WFFS onder paarden in Nederland

Eind april 2018 ging er een schokgolf door de Nederlandse paardenwereld toen bekend werd dat de van oorsprong Nederlandse dekhengst Everdale drager bleek te zijn van het Warmblood Fragile Foal Syndrome. De Hilltop Farm in de Verenigde Staten - die het sperma van Everdale verdeelt - trok al eerder de dekhengst Sternlicht uit de fokkerij terug om dezelfde reden. Everdale is afkomstig uit de stal Van Olst Horses uit Den Hout in Noord-Brabant. Deze Nederlandse topstal bracht al meerdere Olympische kampioenspaarden voort. Dekhengst Everdale heeft al meer dan duizend veulens voortgebracht. Bij twee van zijn nakomelingen is het dragerschap van het gemuteerde gen vastgesteld. Het gaat om Inclusive en Inspire.

In mei 2018 kwam een verhaal aan het licht van een fokster die een van haar merrie's heeft laten insemineren met sperma van Inclusive. Ongerust door de berichtgeving rondom WFFS heeft zij haar merrie genetisch laten testen, waaruit bleek dat de merrie ook drager van het gemuteerde gen is.

Consequenties voor de fokkerij

Het is belangrijk om te weten of een hengst drager is van het gemuteerde gen. Als dit het geval blijkt te zijn hoeft dit echter niet te betekenen dat met de hengst niet meer gefokt kan worden. Het is echter wel essentieel dat de merrie ook getest wordt. Voorkomen dient immers te worden dat het gemuteerde gen van een hengst en merrie samenkomen. Wordt een hengst gekruist met een merrie die geen drager is dan wordt het veulen niet aangedaan door WFFS en is de kans zelfs 50% dat het überhaupt geen drager is. Het veulen zou dan prima uit kunnen groeien tot een geweldig springpaard. Desondanks is de vrees natuurlijk terecht dat paarden die drager van de genmutatie zijn slechter in de markt komen te liggen.