Jacobskruiskruid, een sluipmoordenaar voor paarden

Jacobskruiskruid, een sluipmoordenaar voor paarden Jakobskruiskruid is voor paarden een sluipmoordenaar. Jakobskruiskruid is giftig voor alle zoogdieren en ook voor de mens. Het is echter niet zo dat een enkel hapje Jakobskruiskruid een mens of dier laat sterven. De laatste 30 jaar is Jakobskruiskruid steeds gewoner geworden in Nederland, wat wel voor een gezondheidsrisico voor weidedieren kan zorgen. De plant is echter ook een belangrijke bron van voedsel voor vele insecten, zoals vlinders, bijen en zweefvliegen. Daarom is de plant juist in wegbermen gezaaid.

Wat is Jacobskruiskruid (Jacobaea vulgaris)?

De Latijnse naam voor Jacobskruiskruid is Jacobaea vulgaris. Het is een wilde tweejarige plant. In het eerste jaar zijn alleen de rozetten te zien, in het tweede jaar verschijnen van juni tot oktober de gele bloempjes die in vele bloemhoofdjes zijn geplaatst. In het tweede jaar, nadat de plant zaden heeft gevormd, sterft hij af.

Het gif in Jacobskruiskruid: pyrrolizidine alkaloïden (PA’s)

Het Jacobskruiskruid bevat stoffen die giftig zijn voor zoogdieren. Deze gifstoffen worden pyrrolizidine alkaloïden (PA’s) genoemd. Omdat Jacobskruiskruid een vieze smaak en geur heeft, zal de plant normaal gesproken niet gegeten worden. Wanneer er niets anders te eten is in de wei, bijvoorbeeld door overbegrazing, zal het paard het kruid wel eten. Jacobskruiskruid in hooi of in kuilgras is ook een probleem omdat de plant in gedroogde vorm een veel mindere vieze smaak en geur heeft. Het zal daardoor niet herkend worden als giftige plant en het paard zal dan ook het hooi, samen met het Jacobskruiskruid gewoon opeten.

De symptomen van PA-vergiftiging

Wanneer een paard ongeveer 1 tot 10% van zijn lichaamsgewicht aan Jacobskruiskruid heeft gegeten zal het paard acute verschijnselen van PA-vergiftiging vertonen. Meestal eet het paard over een langere periode kleine hoeveelheden van het kruid. Dit wordt dan chronische PA-vergiftiging genoemd.

Symptomen die horen bij een Jacobskruiskruid-vergiftiging zijn onder andere:
  • Vermagering
  • Slechte eetlust
  • Sloomheid
  • Slechte vacht
  • Korsten, met name op de kroonrand
  • Gele slijmvliezen
  • Zenuwverschijnselen (wankele gang, cirkelbewegingen, bewustzijnsvermindering, opgewonden/paniekerig gedrag)

Veel van deze symptomen horen ook bij andere ziektes zoals ontstekingen die door bacteriën en virussen veroorzaakt zijn en parasieten. Het is moeilijk om aan te tonen dat de symptomen bij een PA-vergiftiging horen omdat PA’s meestal binnen 1 tot 2 dagen het lichaam weer verlaten hebben. Een simpel bloedonderzoek is dus niet toereikend.

Jacobskruiskruid in de paardenwei

Het beste is om te zorgen dat Jacobskruiskruid zich niet kan wortelen in de wei. Wanneer eenmaal Jacobskruiskruid in de wei aanwezig is, is het moeilijk om het onkruid weer weg te krijgen. Voorkomen is in dit geval dus zeker beter dan genezen.

De plant groeit echter juist graag in paardenweides. Dit omdat paardenweides vaak schraal worden door overbegrazing van paarden. Ook houdt de plant van open verstoorde plaatsen. Door spelende en rennende paarden wordt de graszode vaak opengetrapt, waardoor het Jacobskruiskruid vrij spel krijgt.

Goede weidemanagement is daarom van belang:
  • Zorg ervoor dat de graszode dichtbegroeid blijft. Bemest de weide dus op de juiste manier, het is mogelijk om bij een gespecialiseerd bedrijf bemestingsadvies te krijgen.
  • Neem voor in een paardenweide geschikt (paarden)gras. Er zijn speciale graszaad mengsels te koop voor paarden. Verschillende grassoorten hebben verschillende eigenschappen. Het is belangrijk een goede combinatie van grassoorten te zaaien.
  • Doe aan graasrotatie. Hierdoor ontstaat geen overbegrazing en kan de graszode herstellen.

Mocht het kruid zich toch in de wei gevestigd hebben, dan is het van belang om het kruid zo min mogelijk de kans te geven zich verder te zaaien. Onkruidbestrijdingsmiddelen hebben vaak weinig effect op de volwassen plant. De plant is vaak te groot om alle wortels te kunnen vergiftigen. Probeer daarom zo spoedig mogelijk in het eerste jaar de rozetten te spuiten. Het is ook mogelijk om de plant handmatig te verwijderen. Ook hiervoor geldt dat dit voornamelijk effect heeft bij zaailingen en rozetten. Van belang is dat de gehele plant, ook alle wortels verwijderd worden. Uit een klein stukje overgebleven wortel kan weer een hele nieuwe plant groeien. Het maaien van Jacobskruiskruid moet worden vermeden. Het kruid groeit na het maaien snel terug, al vaak binnen enkele weken. Vaak verschijnen er dan ook meerdere planten voor terug.

Leverschade

De acute vergiftiging en de chronische vergiftiging hebben een verschillend effect op de lever.

Acute vergiftiging

Bij een acute vergiftiging van de lever sterven er grote aantallen levercellen af. Er ontstaat, door het afsterven van de levercellen door een hoge concentratie PA, veel dood weefsel in de lever. Dit veroorzaakt een infectie en het paard wordt erg ziek. De ziekte is dus tweeledig: het paard wordt ziek omdat de lever niet meer goed werkt en omdat de lever ontstoken is. Afhankelijk van de grootte van de leverbeschadiging kan het paard herstellen of sterven.

Chronische vergiftiging

Ook in het geval van chronische vergiftiging zullen er levercellen afsterven. Alleen zullen het er niet zoveel in een keer zijn. Afhankelijk van het hoeveelheid gif wat het paard heeft binnengekregen. Hierdoor zal bij chronische vergiftiging het paard meestal geen leverontsteking krijgen. De cellen sterven wel af, maar in tegenstelling tot bij de acute vorm, kunnen de cellen andere cellen laten weten dat zij afsterven. Het risico hiervan is echter dat de nog gezonde cellen hierdoor kunnen veranderen in tumor cellen. Dit is aangetoond bij onderzoek bij muizen en ratten. De afgestorven levercellen kunnen herstellen of vervangen worden door nieuw aangemaakte levercellen. Over het algemeen kan dus gezegd worden dat een ziek dier kan herstellen van een vergiftiging wanneer er niet teveel gif is binnen gekomen.
© 2015 - 2024 4chevaux, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Per 2021 gaat InfoNu verder als archief, artikelen worden nog maar beperkt geactualiseerd.
Gerelateerde artikelen
Vergiftiging door Jakobskruiskruid bij paardenJakobskruiskruid is een plantensoort die in Nederland voor vergiftigingen bij paarden kan zorgen. Paarden herkennen het…
Paarden scheren: goed of niet?Paarden scheren: goed of niet?Wat is het nut van scheren van paarden? Hoor je je paard te scheren of niet? Wat zijn de voor- en nadelen van het schere…
Zintuigen van het paard - De smaakzinZintuigen van het paard - De smaakzinMet betrekking tot de smaak zijn paarden net mensen: het ene paard is kieskeuriger dan het andere. Ook hebben paarden ie…
Equine Infectious Anaemia: Moeraskoorts, paardenziekteMoeraskoorts of Equine Infectious Anaemia is een paardenziekte die veroorzaakt wordt door een retrovirus, de besmetting…

Huidproblemen bij de hond: PyodermaHuidproblemen bij de hond: PyodermaHuidziektes komen zeer regelmatig voor bij alle hondenrassen. Huidziektes zijn er in veel verschillende soorten. Er zijn…
Meest voorkomende ziektes bij een caviaElke cavia is net zo als ieder mens wel eens een dag wat minder fit. Er zijn enkele ziektes die vrij vaak voor komen bij…
Bronnen en referenties
  • Inleidingsfoto: Hans, Pixabay
  • http://www.jakobskruiskruid.com/index.php
4chevaux (102 artikelen)
Laatste update: 01-07-2015
Rubriek: Dier en Natuur
Subrubriek: Zieke dieren
Bronnen en referenties: 2
Per 2021 gaat InfoNu verder als archief. Het grote aanbod van artikelen blijft beschikbaar maar er worden geen nieuwe artikelen meer gepubliceerd en nog maar beperkt geactualiseerd, daardoor kunnen artikelen op bepaalde punten verouderd zijn. Reacties plaatsen bij artikelen is niet meer mogelijk.