Meeuwen en meeuwenoverlast - afval etende zeemeeuwen

Meeuwen zijn prachtige zeevogels. Diverse soorten komen langs de hele kust van Nederland en België voor en broeden op de Waddeneilanden en in de duinen. Zeemeeuwen kunnen, net als duiven, overlast veroorzaken. Het zijn harde schreeuwers die onze afvalzakken openscheuren en van onze patatjes willen snoepen. Ze zijn luid, lastig, maken enge duikvluchten en ze maken er soms een bende van. Ze worden ook wel weinig lovend de 'ratten van de Noordzee' genoemd. Over welke meeuw hebben we het dan? Zeemeeuw is immers geen soort. Dat is een verzamelnaam voor verschillende soorten. En hoe pakken beide Noordzeelanden dit probleem aan?

Meeuwen die overlast veroorzaken

• Zeemeeuwen
• Cultuurvolgers
• Soorten meeuwen
• Meeuwenoverlast
• Steden
• Asociale meeuwen die afval eten
• Vogelbescherming
• Vlaanderen
• Waddeneilanden

Zeemeeuwen

Een zeemeeuw is geen soort, een zeemeeuw is een verzamelnaam voor verschillende soorten meeuwen die langs de kust en op zee voorkomen.

De trek naar de stad

Veel mensen vinden meeuwen vervelend omdat ze steeds meer naar de stad trekken. Ze zoeken er broedgelegenheid en ze vinden er volop voedsel in al het eten dat de mensen argeloos weggooien.

Cultuurvolgers

Sommige meeuwen passen hun eetpatroon helemaal aan het afval van mensen aan of aan de restjes voedsel die worden achtergelaten. Bij een strandtent pikken ze patat van het bordje, dat half leeg op het terrastafeltje is blijven staan. Dat een meter verderop een gezin zit te eten deert de meeuw niet.

Vreetkans

Mensen zorgen er met hun onzorgvuldigheid voor dat de meeuw een vreetkans krijgt. Door het bordje op tafel te laten staan in plaats van het leeg te eten of anders in een afvalbak met deksel te gooien, stimuleert de mens het dier tot snaaien. Sinds mensen patat eten en hun afval niet goed weggooien houdt de meeuw van patat. Sommige meeuwensoorten zijn cultuurvolgers, zoals de kokmeeuw en de zilvermeeuw.

Soorten meeuwen

Niet alle soorten meeuwen zijn even hinderlijk.
De meest voorkomende soorten in Nederland zijn:

• kokmeeuw
• zilvermeeuw
• stormmeeuw
• kleine mantelmeeuw

Kokmeeuw
De kokmeeuw is een cultuurvolger. Deze meeuw cirkelt graag rond de veerboot, omdat er, ondanks de verbiedende waarschuwingen, mensen zijn die brood gooien en de meeuwen voeren. Meeuwen leren waar ze moeten zijn voor dat soort hapjes. Je ziet ze op afvalstortplaatsen, in havens en boven industrieterreinen. De kokmeeuw heeft een donkerbruine kop. Hij wordt ook wel kapmeeuw genoemd, naar het kapje op zijn kopje.
Hij komt langs de kust voor en op de Waddeneilanden. Daar broedt hij in kolonies. Een van de plekken is de Feugelpôlle bij Ameland.
De kokmeeuwenpopulatie groeide in de jaren negentig tot zo’n 135.000 broedparen. Daar zijn 25 jaar later nog zo’n 100.000 paren van over. De Vogelbescherming zette de kokmeeuw daarom op de oranje lijst van bedreigde vogelsoorten.

Zilvermeeuw

De zilvermeeuw is een algemeen voorkomende vogel die langs de kust en ook in het binnenland voorkomt. Het is een alleseter en cultuurvolger. Hij lust krabbetjes en visjes, maar ook regenwormen, emelten, insecten en jonge vogels. Hij is verzot op brood en patat. Het lijkt alsof er steeds meer zilvermeeuwen komen maar schijn bedriegt. In de eerste 14 jaar van de eenentwintigste eeuw kelderde het aantal van 65.000 naar 45.000 broedparen. Vossen in de duinen decimeerden de soort. Daarom trekt de zilvermeeuw naar veilige platte daken binnen de bebouwde kom. Dat is tevens dichtbij het afval dat de mensen laten slingeren.

Stormmeeuw
De stormmeeuw lijkt op de zilvermeeuw, maar doet wat minder agressief aan. Dat komt door zijn ogen die vriendelijker in de kop staan. Bij de zilvermeeuw prikken de knalgele oogjes fel, die van de stormmeeuw zijn zwart. De stormmeeuw komt algemeen langs de kust voor en broedt ook in kolonies. Deze meeuw eet het liefst schelpdieren, vissen en zeepieren. Hij trekt zijn neus op voor brood en patat en daarom hebben mensen veel minder last van deze stormmeeuw. In de jaren tachtig van de vorige eeuw ging het goed met de soort, maar in de eenentwintigste eeuw halveerde het aantal broedparen tot slechts drieduizend. De stormmeeuw is door Vogelbescherming Nederland daarom op de oranje lijst van bedreigde vogelsoorten geplaatst.

Kleine mantelmeeuw

De kleine mantelmeeuw heeft een mooi donkergrijs verenkleed op de vleugels en gele poten. De soort is aan de kust gebonden en is de laatste jaren een algemene broedvogel geworden. Hij broedt in grote kolonies, vooral op de Waddeneilanden. Hij verplaatste naar platte daken om te broeden, vanwege de intrede van de vos in de duinen. Hun nesten werden leeggeroofd en de kleine mantelmeeuw paste zijn broedgebied in de duinenstreek waar de vos loopt, aan. Op de eilanden heeft hij geen last van de rover, de vos komt er niet voor. De kleine mantelmeeuw houdt van vis. Hij heeft in de loop van de tijd de vissersboten ontdekt die afval, ondermaatse vis of vis waarvan het quotum al vol gevist is overboord zetten. Bij voorkeur vist hij op zee en langs de kust. Hij houdt niet van patat. De kleine mantelmeeuw doet het goed in Nederland, er werden 92.000 broedparen geteld.

Meeuwenoverlast

Er wordt veel geklaagd over de overlast door meeuwen. VVD-Kamerlid Rudmer Heerema is die overlast in augustus 2014 helemaal zat. Hij stelt voor om maatregelen te nemen en om kustgemeenten meeuwen te laten afschieten. Hij noemt de meeuwenoverlast een groot probleem in vele kuststeden, van Den Helder tot diep in Zeeland. Voor de wekelijkse Kaasmarkt in Alkmaar zijn de meeuwen een ware terreur. De kazen moeten met hand en tand verdedigd worden tegen aanvallen vanuit de lucht. De VVD pleit ervoor om de meeuw zijn beschermde status af te nemen zodat de schreeuwende en pikkende vogels kunnen worden aangepakt.

Heerema-amendement

Heerema is de natuurwoordvoerder van de VVD en aan hem de eer dit plan aan Nederland voor te leggen. Dat doet hij eind augustus 2014. De Wet Natuurbescherming wordt aangepast en geeft provincies en gemeenten meer armslag om overlastgevende dieren te bestrijden. Door het Heerema-amendement is het gemakkelijker om ontheffing te krijgen van regels die dieren beschermen ’die niet in hun voortbestaan worden bedreigd’. Het amendement werd met ruime steun door de Tweede Kamer aangenomen.

Steden

‘Meeuwen op het land, onweer aan het strand.’ Het spreekwoord gaat al lang niet meer op want de meeuwen cirkelen ook zonder storm op komst boven de dorpen en steden aan de kust. Ze vliegen meer landinwaarts omdat daar het eten voor het oprapen ligt en omdat daar genoeg platte daken zijn waar ze veilig kunnen nestelen. Meeuwen volgen de mens en dat geeft overlast. De vogels scheuren vuilniszakken open en maken er in de binnensteden een bende van. Ze beschadigen auto’s, vervuilen de buurt, zorgen voor ongedierte en houden vele mensen uit hun slaap met hun gekrijs. Verschillende gemeenten nemen maatregelen door inwoners voor te lichten en subsidie beschikbaar te stellen voor bijvoorbeeld netten die het broeden op ongewenste plekken onmogelijk maken.

Asociale meeuwen die afval eten

Het probleem is in de 21ste eeuw groter geworden. Vroeger bleef de meeuw op afstand en nu komt hij op je af en pikt het patatje uit je zakje. Niet dat er nu meer meeuwen zijn dan vroeger, maar ze veroorzaken wel meer overlast. Het zijn asociale meeuwen geworden, die misschien wel van elkaar het brutale gedrag leren.

Angstaanjagend

Veel mensen krijgen ‘Birds’ visioenen bij de aanblik van meeuwen in de lucht. In die enge Hitchcock film worden mensen aangevallen door dolgedraaide massa’s vogels. Meeuwen zijn eigenlijk alleen agressief in hun broedkolonie. Als vogels broeden moet je daar ook niet komen, dan heeft de mens daar niets te zoeken.

Vogelbescherming

Vogelbescherming Nederland ziet niets in het VVD-plan om meeuwen af te schieten. Dat is een zinloze exercitie. Volgens de Vogelbescherming moeten onderliggende problemen worden aangepakt. Mensen moeten minder rommel laten slingeren en het aanbod van natuurlijk voedsel moet verbeteren.

Vlaanderen

De meeuw is de meest gehate vogel van Vlaanderen geworden. De Belgische kustgemeenten grijpen diverse methodes aan om de krijsende, schijtende en afval-, ijsco- en frietpikkende vogels te verjagen. Drones zoeken waar de nesten liggen, eieren wordt kapot geprikt en er wordt hier en daar zelfs anticonceptiemiddel in voer gestopt, om maar van de overlast af te komen. Begin 2018 lijken de Vlaamse kustgebieden resultaten te boeken. Er zijn minder overlast gevende meeuwen. Een deel migreerde naar Nederland.

Waddeneilanden

Broedplekken op ongewenste locaties moeten ongeschikt worden gemaakt om te broeden en er kunnen gebiedjes worden gecreëerd waar roofdieren niet bij kunnen. De Waddeneilanden zijn voorbeelden dat deze aanpak de beste is. Daar is voldoende aanbod van natuurlijk voedsel en daar zijn veilige broedgebieden voor de kolonies. De dorpen op de eilanden hebben daarom nauwelijks last van schreeuwende en plunderende meeuwen. Als daar de meeuw boven de huizen cirkelt is er inderdaad onweer op komst.