Alles over haaien

Haaien, de bekendste en misschien wel meest succesvolle vissensoort. De eerste haaien leefden 400 miljoen jaar geleden en sindsdien zijn haaien niet veel veranderd. Daarmee is de haai ouder dan de zoogdieren, vogels, dinosauriërs of salamanders. De haai wordt vaak als gevaarlijk beschouwd, maar van de 350 soorten zijn er maar 5 als gevaarlijk te beschouwen.

Leefomgeving

Haaien leven in open zee of op de bodem langs de kust. De meeste soorten leven in de zeeën in de tropen. In de warmste tijd van het jaar trekken ze echter naar de zeeën in de subtropen of gematigde streken.

Soorten

• Bakerhaaien (Orectolobiformes)
• Doornhaaiachtigen (Squaliformes)
• Grauwe haaien (Hexanchiformes)
• Makreelhaaien (Lamniformes)
• Grondhaaien (Carcharhiniformes)
• Zee-engels (ook wel zee-engelen of schoorhaaien - Squatiniformes)
• Varkenshaaien (Heterodontiformes)
• Zaaghaaien (Pristiophoriformes)

Anatomie

Een haai heeft een lang, wendbaar en torpedovormig lichaam. Vooraan zit zijn bek, achteraan zijn staartvin. Zijn kop is groot en kegelvormig. De ogen zijn klein en bevinden zich aan de zijkant.

In de boven- en onderkaak van de bek van de haai zitten tientallen driehoekige tanden. Deze breken nogal eens los, maar haaien krijgen binnen een paar dagen weer een nieuwe tand. Dit gaat snel omdat er aan de binnenkant van de kaak rijen met reservetanden zitten. Oude haaien hebben soms wel 3000 tanden versleten. Sommige haaien hebben tanden met een vlijmscherpe zaag rand. Daarmee kunnen zij happen vlees uit een prooi scheuren.

Opzij in de nek, achter de bek zitten meestal 5 kieuwspleten, soms zijn dit er 6 of 7. Hierdoor stroomt het water naar buiten dat door de bek naar binnen is gekomen. Uit dit water haalt de haai zijn zuurstof.

Met de staartvin stuwt een haai zich door het water. Twee stevige borstvinnen houden de haai bij het zwemmen omhoog. De twee buikvinnen, de twee aarsvinnen, de driehoekige eerste rugvin en de veel kleinere tweede rugvin voorkomen dat de haai omrolt.

De huid van de haai lijkt op schuurpapier, dit komt doordat de huid bestaat uit een soort huidtanden, die naar achteren gekanteld liggen.

Voedsel

Haaien zijn heel voorzichtig met wat ze eten. Haaien zijn vleeseters, maar elke soort eet andere dieren. Soms hangt het voedsel af van hoe groot ze worden. Een kleine Atlantische mensenhaai eet alleen vis. Maar als een haai 6 meter lang wordt, nuttigt hij ook zeeschildpadden, dolfijnen, zeeleeuwen en zelfs kleinere walvissen.
Grotere haaien eten niet altijd grotere dieren. De reuzenhaai, die 14 meter lang kan worden, eet alleen kleine diertjes die in plankton leven, zoals kreeftjes, garnalen of visjes. De haai zet zijn grote bek open en neemt een grote hap water met plankton. Het water stroomt door vijf extra grote kieuwspleten weer weg, maar de diertjes blijven in zijn bek achter. Die slikt hij door.

Gedrag en Levenswijze

Haaien zijn zwaarder dan water. Haaien in open zee moeten voortdurend zwemmen om niet naar de bodem te zakken. Meestal zwemmen ze een minuut, en laten ze zich daarna 10 minuten uitdrijven. Zo belasten ze hun spieren niet te veel.
Toch hebben haaien ook een zeker drijfvermogen, dit berust op de olieachtige stoffen die in de lever zitten. Deze stof is lichter dan water.

Voortplanting

Haaien paren net zoals dieren op land door gemeenschap tussen man en vrouw. Bij haaien gaat dat er woest aan toe, de mannelijke haai bijt soms in de borstvin van het vrouwtje, waardoor het vrouwtje na afloop flink onder de beten zit.
Na de bevruchting bestaan er 3 soorten ontwikkeling. Sommige haaien eitjes, de meeste bodemhaaien leggen eieren. Die worden vastgehaakt aan wier of rotsen terwijl andere de nakomelingen in het eigen lichaam laten opgroeien.
Haaien van de open zee baren meestal kinderen. Haaitjes in de buik van de moeder, gaan elkaar opeten als ze groter worden. Het zijn kannibalen. Uiteindelijk worden er maar 2 tot 4 jongen geboren.

Relatie mens-haai

Ongeveer 5, vaak kleinere haaiensoorten zijn gevaarlijk voor mensen. Meestal worden ze agressief wanneer ze bloed ruiken in het water. In de afgelopen 90 jaar waren er in Australië 100 dodelijke gevallen door aanvallen van haaien.Vaak laat een haai zelfs onmiddellijk weer los als hij in een mens gebeten heeft. Waaruit we kunnen concluderen dat de haai zich vergist heeft.
Mensen op hun beurt doden erg veel haaien. Een tijdlang is op haaien gevist om de traan in de lever. Ook worden de vinnen van sommige soorten gedroogd en voor haaienvinnensoep gebruikt; zij leveren ook vislijm. De ruwe haaienhuid levert chagrijnleer, dat voor het polijsten van hout wordt gebruikt. Per jaar worden er 1 miljoen haaien door mensen gedood.