Haaien, opruimers in de natuur, gevaarlijk en ongevaarlijk

Haaien bestaan al zo'n 350 miljoen jaar. Door zijn weinige vijanden heeft de haai een tijdspanne van miljoenen jaren overleefd. Omdat ze niet met uitsterven bedreigd worden, zijn er geen beschermde soorten. Nog steeds zwemmen in onze zeeën en oceanen duizenden haaien rond, gevaarlijke en ongevaarlijke. In de Noordzee komen ook haaien voor: de hondshaai en de doornhaai. Beide soorten zijn niet gevaarlijk. Haaien kunnen op grote afstand hun prooi ontdekken door de zogenaamde Ampullen van Lorenzini.

Grootte en voedsel van haaien

De kleinste haai is ongeveer 182 milimeter lang en is ongevaarlijk. Het is de dwerghoornhaai, de Etmopterus perryi.
Ook de grootste haaien, de reuzenhaai die 10 meter kan worden, en de walvishaai die 18 meter lang kan worden, zijn niet gevaarlijk. Zij eten, zoals de walvis, plankton. Plankton is een organisme dat zwevend in het water leeft. Het wordt meegenomen door de stromingen van de zee.

Eigenlijk bestaan er geen gevaarlijke haaien.

Soorten haaien

Witte haai

De witte of mensenhaai heeft lange, scherpe tanden om het vlees te scheuren. De witte haai eet schildpadden, inktvissen, zeehonden en andere haaiensoorten. Als een mens wordt aangevallen, zal de haai veelal uit zelfverdediging bijten. Dit gebeurt omdat een mens zich in het territorium van een haai bevindt. Daardoor zal het vlees gaan scheuren. Mensen worden soms gebeten, maar niet verslonden door een haai, dat gebeurt eerder per ongeluk. Haaien kunnen een mens soms aanzien voor een zeehond of een andere haaiensoort.

Tijgerhaai

De Galeocerdo Cuvier (naar een bioloog) is een woest, gestreept roofdier. Deze haai zwemt in diep water en jaagt bij voorkeur 's nachts.

Blauwe roofhaai

De Carcharhinidae bespeurt op grote afstand bloed in het water, wordt dan agressief en valt aan. Hij eet liever inktvis dan een mens. Door zijn lange borstvinnen kan hij heel sierlijk bewegen, maar ook daardoor kan hij in korte tijd hoge snelheid ontwikkelen. Hij verkiest koel water om in te zwemmen. In gematigde zeeën zwemt hij hoog, in tropische zeeën diep. Hij is een wereldreiziger, want hij doorkruist oceanen.

Hamerhaai

De hamerhaai, Sphyrna, heeft uitzonderlijk grote uitsteeksels aan zijn kop. Daarop zitten ogen en neusgaten. Met die kop vangt hij signalen op van prooien in de diepzee. Hij is een groepsdier.

Bouw van de haai

Lichaam

Het lichaam van de haai is torpedovormig. Hij heeft grote borstvinnen en één of twee rechthoekige rugvinnen. Zijn staart is groot.
Achter de ogen zitten kieuwspleten. De bek zit aan de onderkant van de kop en heeft driehoekige tanden.

Tanden

Haaien hebben meerdere rijen tanden achter elkaar. De voorste rij staat rechtop. Die daar achter liggen plat in de bek. Als een tand uitvalt, wordt de taak meteen overgenomen door de tand die erachter staat. Per week verliest een haai drie tanden. Die worden dus nogal eens gevonden.

Skelet

Het skelet van de haai bestaat uit kraakbeen. Hun lijf is gestroomlijnd. Daardoor kunnen haaien zich sierlijk door het water bewegen.

Het vel van de haai

De huid van de haai is bedekt met een soort tandjes. Die hebben de zelfde vorm als mensentanden. Als men een haai zou aaien, voelt de huid van voor naar achter glad aan. Andersom voelt hij ruw. Haaienvel werd vroeger ook gebruikt als schuurpapier.

De Ampullen van Lorenzini

Haaien hebben een uitzonderlijk orgaan in hun neus, de ampullen van Lorenzini. Daarmee kunnen ze over grote afstanden elektromagnetische signalen ontvangen. Zo speuren ze naar hun prooi. Soms vinden ze op die manier een prooi op enkele honderden meters afstand.

Voortplanting

De geslachtsorganen van het mannetje, de klaspers, zitten tussen de buikvinnen. Het zijn er twee. Tijdens de copulatie kunnen ze naar voren klappen. Soms allebei, soms één van de twee. De vrouwelijke cloaca wordt gepenetreerd. Op drie verschillende manieren komen de jonge haaien ter wereld.

Eieren leggen

Sommige haaiensoorten leggen eieren. Die worden buiten hun lichaam vastgehecht aan planten zoals zeewier. Hiervoor gebruikt de haai hechtdraden. Soms zijn deze eieren op het strand te vinden.

Eieren in het lichaam

Veel haaien leggen eieren in hun eigen lichaam. De jongen worden met hun eigen bloed gevoed, zoals zoogdieren dat ook doen.

Levend geboren

Er bestaan ook haaiensoorten, zoals bijvoorbeeld de hamerhaai, die levend geboren dieren baren, met placenta. Zoogdieren dus.

Mensen eten over de hele wereld meer dan 300 miljoen kilo haaienvlees per jaar. De vinnen worden gebruikt voor de haaienvinnensoep. Als men bij de visboer rotszalm of zeepaling koopt, is dat eigenlijk hondshaai.