Bruinvis in de Waddenzee en Noordzee

Een bruinvis is een kleine walvis die in de Noordzee en ook in de Waddenzee voorkomt. Het is een sierlijk zeezoogdier dat ook wel dolfijn wordt genoemd. Regelmatig spoelt er een bruinvis aan op de kust van Nederland, maar ook regelmatig zien mensen vanaf de walkant de dieren in het water. Je moet goed opletten, want van een bruinvis zie je slechts de rug met de vin die tijdens het zwemmen boven het water uitkomt. Vanaf de Waddeneiland Texel worden de bruinvissen regelmatig waargenomen en vissers komen ze vaak boven Ameland en Terschelling tegen. Bruinvissen communiceren met elkaar zoals dolfijnen en walvissen dat ook doen en zoeken hun prooi en weg met echolocatie.

De kleine walvis van de Waddenzee

• Bruinvis
• Niet bruin
• Noordzee en Waddenzee
• Ondiep water
• Ansjovis en echolocatie
• Groepen
• Spuit
• Zwemmen
• Volwassen bruinvis
• Bruinvisjacht
• Noordzee en Baltische zee
• Dolfinarium
• Bruinvissen rond Ameland

Bruinvis

Een volwassen bruinvis is anderhalf tot twee meter lang. Pasgeboren bruinvissen zijn tussen de 65 en 100 centimeter groot.
Hij heeft een opvallend vriendelijk uiterlijk, omdat zijn bekje altijd lijkt te glimlachen. De bruinvis heeft op zijn rug een driekige vin met een stompe punt. Het zeezoogdier hoort bij de tandwalvisen: de bruinvis heeft 16 tot 28 tanden in de onder- en bovenkaak.

Niet bruin

Een bruinvis heeft eigenlijk een verkeerde naam, want hij is helemaal niet bruin van kleur. Hij is grijs; donkergrijs tot blauw. De buik is wat lichter van kleur en borstvinnen, rugvin en start juist weer wat donkerder. Een volwassen bruinvis weegt zo’n 60 kilo.

Noordzee en Waddenzee

Bruinvissen zijn naast de zeehonden de zeezoogdieren die in onze streek voorkomen. Hun gebied zijn de kustwateren. Ze leven in de subpolaire wateren tot aan de gematigder gebieden in de noordelijke Atlantische Oceaan en Grote Oceaan. Ze kunnen leven in zout water, maar komen ook in brak en zoet water voor. Tot einde jaren '50 waren de bruinvissen algemeen in de Nederlandse kustwateren. In de jaren '60 van de twintigste eeuw verdween het dier bijna geheel, maar sinds 1990 wordt hij weer regelmatig gezien en vanaf 2000 neemt het aantal toe.

Big Five

De bruinvis behoort tot de Big Five van de Waddenzee.

Ondiep water

Bruinvissen houden van ondiep water tot 300 meter diepte dat niet te warm is. Water dat warmer is dan 17° is voor de bruinvis te warm.

Ansjovis en echolocatie

De bruinvis heeft kleine visjes op het menu: hij eet graag haring, ansjovis en makreel. Pijlintvisjes vindt hij ook lekker en garnalen en krill laat hij ook niet liggen. Net als walvissen en dolfijnen gebruikt hij echolocatie om zijn prooi op te sporen.

Groepen

Bruinvissen zwemmen graag samen of in kleine groepen tot tien dieren. In voedselrijke wateren kan er een grote groep tot wel honderd bruinvissen samenkomen. Ze houden niet van schepen en mijden deze zoveel mogelijk. Die gevoeligheid voor gemotoriseerde scheepvaart hebben ze gemeen met hun bedreigde soortgenoot de, Californische bruinvis, waarvan er anno 2017 nog maar een stuk of dertig in de Golf van Californië leven.

Spuit

Als een echte walvis heeft de bruinvis een spuit. Soms klinkt dat als een plof en een andere keer wordt het als een nies omschreven.

Zwemmen

Over het algemeen is de bruinvis geen snelle zwemmer, maar in het heetst van de strijd kan hij een snelheid van 23 km per uur halen. Hij kan wel vier minuten onder water blijven om bijvoorbeeld naar zijn prooi te duiken, die hij op een diepte van wel 200 meter weet te pakken.

Volwassen bruinvis

Een bruinvis doet er drie tot zes jaar over om de volwassenheid te bereiken. De vrouwtjes krijgen eens in de twee jaar een kalf, na een draagtijd van tien tot elf maanden. De zoogtijd is ongeveer zeven tot acht maanden. Over hoe oud de bruinvissen over het algemeen worden lopen de schattingen nogal uiteen. De een zegt zes en de ander noemt twintig jaar.

Bruinvisjacht

De mens is de grootste bedreiging voor de bruinvissen. Vooral de netten van de vissers worden als een bedreiging genoemd, maar ook de jacht eist zijn tol. In Groenland, rond de Zwarte Zee, bij Japan, Canada en de Faroereilanden wordt nog op bruinvissen gejaagd. Andere bedreigingen worden gevormd door: chemische verontreiniging, lawaai en verstoring door onder meer de scheepvaart, overbevissing en verdwijning van de leefomgeving. De bruinvis staat op de rode lijst als een kwetsbare soort.

Noordzee en Baltische zee

Men schat dat er nog 267.000 - 465.000 bruinvissen in de Noordzee zwemmen. In de Baltische- en de Zwarte zee zijn er nog maar een paar honderd en uit de Middellandse zee is hij inmiddels om en nabij verdwenen.

Dolfinarium

In het Dolfinarium van Harderwijk leven enkele bruinvissen en Ecomare op Texel heeft er een paar in gevangenschap. SOS Dolfijn, gelieerd aan het Dolfinarium, vangt zieke en gestrande bruinvissen op. Honderden op de kusten van Nederland, België, Duitsland aangespoelde levende bruinvissen komen daar terecht. Als de dieren hersteld zijn worden ze weer uitgezet in de Noordzee.

Bruinvissen rond Ameland

Regelmatig spoelt er op Ameland een bruinvis aan. Vaak betreft het een dood exemplaar, maar soms leeft het dier nog. Natuurcentrum Ameland zorgt voor de eerste opvang, waarna het dier naar Holwerd wordt vervoerd. Daar staat de bus van SOS Dolfijn klaar om de bruinvis naar Harderwijk te vervoeren.

Lees verder

• Potvisstrandingen op de Waddeneilanden - Dwaalgasten
• Waddenfonds: subsidiepot voor het waddengebied
• Bruinvissen in de Noordzee en kadavers op het strand
• Gewone en grijze zeehonden in de Waddenzee
• Zeeboek - Determinatietabellen voor kustflora en -fauna