De eik in Nederland

Bomen spreken zelfs bij kinderen al tot de verbeelding en in sprookjes spreken bomen, zijn ze robuust, sterk en beschermend. In de echte wereld is dat ook zo en daar speelt de eikenboom een belangrijke rol in. De kracht van deze boom en de rol die deze boom vervult binnen de Nederlandse natuur is niet meer weg te denken. De eikenboom herbergt ook nog veel leven en dat is niet bij iedereen bekend.

De eik

Eikenbomen zijn robuust en sterk en ze zijn er veel variëteiten. Niet iedereen weet dat er ook eiken zijn die groen blijven. De eikels van de bomen zijn krachtig en ontkiemen relatief eenvoudig, met als gevolg dat je ze zo spontaan in de natuur ziet groeien. Je kunt dan ook wel stellen dat de eik in het Nederlandse landschap hoort.

Verschillende soorten

Voor veel mensen is de zomereik de bekendste, deze kan veel hebben in zon en ook met minder zon doet deze eik het prima. Als je de eik door laat groeien, wordt het een groot mooi exemplaar. De zomereik is tevens “huisbaas” voor vele vogels en insecten. Een andere bekende is de meerkleurige (zeker in de herfst) Amerikaanse eik en de eik die van natte voeten houdt is de moeraseik, maar deze heeft wel zon nodig om prachtig te kunnen kleuren. De winterharde eik is eigenlijk toch niet zo winterhard, want als het te koud wordt dan doet hij het niet goed meer. Deze eik blijft net iets kleiner dan de andere eiken en is beter geschikt voor de gemiddelde Nederlandse tuin. De eik wortelt altijd ruim en dat is vergelijkbaar met de kroon van de boom. Dit geeft voldoende stevigheid, maar helaas maakt het de boom ook nogal gevoelig voor blikseminslag. Onder deze kwetsbaarheid komt zelfs de grote eik niet niet.

Groot en oud

De eik kan honderden jaren oud worden. De oudste in Nederland staat in Overijssel en is bijna 500 jaar oud. De bomen kunnen een enorm omvang krijgen en de buitenste dikke dode laag is de beschermer tegen fel zonlicht én insecten die zich er doorheen willen vreten. Maar de boom moet de sapstromen aan de binnenkant van de bast beschermen, anders kunnen de suikers (die de bladeren produceren) niet getransporteerd worden. De bekendste dikke boom heeft een omvang van ruim 7,5 meter .

De eik als “huisbaas”

Boven in de boom

Dat de eik dieren huisvest weten we wel, maar per saldo is het toch meer dan we in eerste instantie denken. De bekende zomereik begint al in de kruin met de bladluis. De bladluis laat een stof achter die vlinders lekker vinden. Galwespen zuigen vervolgens sap uit de bladeren en de eik zorgt voor een omgeving waar de bladluis zich weer prettig voelt.

Het spreekt voor zich dat er verschillende vogels huizen in de zomereik takken, zoals:

• Spechten, die hakken hun “huisjes” in de stam van de boom.
• Pimpelmeesjes, die er meestal hun eten wel weten te vinden (insecten … want die zijn er in overvloed).
• Gaai, die de eikels van de boom wel kan waarderen.
• Bosuil, die er een rustige plek om alles te overzien weet te vinden.

…en natuurlijk al die andere vogels die de grote takken even als rustplaats gebruiken of waar ze in kunnen gaan zitten als er gevaar dreigt.

Maar behalve de verschillende vogels is er ook de eekhoorn te vinden. Deze bouwt een veilig nest in de grote eik en als deze zich even onveilig voelt, schiet hij ook als eerste de grote eik in. Tenslotte worden de bladeren ondermeer door de wintervlinder genuttigd.

Onderin de boom

Onderin de boom is er ook van alles te vinden, alleen is dit vaak niet of slechts deels zichtbaar. Denk hierbij aan de pissebedden, regenwormen en duizendpoten. Deze zorgen er namelijk voor dat het dode plantenmateriaal aan de voet van de boom en tussen de wortels wordt afgebroken. Door het klein maken van het afval wordt het als het ware gereed gemaakt voor bacteriën en schimmels die het vervolgens “laten verdwijnen”. Denk hierbij ondermeer aan de paddenstoelen: eekhoorntjesbrood en gele knolamaniet.

Tot slot

De zomereik hoort in het Nederlandse landschap, maar als je weet wat de boom allemaal “huisvest” krijgt zo’n boom ook nog een ander beeld dan de bekende grote robuuste en beschermende boom.