Zomereik, Quercus robur

De zomereik is de eik die het grootste verspreidingsgebied in Europa heeft. Hij komt ook in Nederland veel voor. Al eeuwenlang gebruiken mensen deze boom. Of het nu is om de varkens met zijn vruchten te voeren, het hout te gebruiken voor de bouw, of voor verschillende religieuze rituelen. De eik is te herkennen aan zijn gegroefde bast en onregelmatig gelobd, hartvormig blad. De eik trekt een hoop dieren aan. Het wild eet van zijn vruchten, en tal van insectensoorten leven op en onder zijn bast.

Taxonomische indeling

• Klasse: Magnoliopsida
• Orde: Fagales
• Familie: Fagaceae
• Geslacht: Quercus
• Soort: rubor

Omschrijving

De zomereik wordt het oudste van alle Europese bomen. Het is voor deze soort niet vreemd om vijf eeuwen oud te worden. Sommige worden zelfs meer dan vijftien eeuwen oud. Ze worden tot dertig meter hoog. De bast van een oudere boom is herkenbaar aan diepe lengtegroeve en minder diepe horizontale dwarsgroeven. Hoe ouder de eik, hoe dieper de groeven zijn. Jongere bomen zijn glad. Het blad is asymmetrisch gevormd en onregelmatig gelobd. De bovenkant van het blad is hartvormig. Het blad zit voor het grootste deel van het jaar aan de plant. Bij jonge eiken zelfs het hele jaar. De bladeren verdorren wel.

Verspreiding

De zomereik is de eik met het grootste verspreidingsgebied in Europa. Hij ontbreekt alleen in het zuiden van het Iberische schiereiland, in Sicilië, zuid Griekenland en in het noorden van Scandinavië.

Omgeving

De zomereik bied voedsel en leefomstandigheden aan vele andere soorten. Niet alleen worden de eikels gegeten door wild, zoals herten, maar de eik zelf bied plaats voor vele andere diersoorten. Er zijn bijvoorbeeld meer dan veertig insectensoorten gevonden die de eik gebruiken. De eik groeit in gematigde loofbossen.

Voortplanting

Mannelijke en vrouwelijke bloemen groeien bij de zomereik aan dezelfde boom. De basis van een vrouwelijke bloem bevat een napje. Later groeit dit napje ‘hoedje’ uit en gaat de eikel bevatten. In het midden van de herfst zijn de eikels rijp en vallen ze van de boom. Door verschillende dieren worden ze verspreid. Met name eekhoorns verstoppen ze, waardoor er later nieuwe bomen uit kunnen groeien.

Mythologie

Voor de Germanen, Kelten, Gieken en Romeinen was de eik een belangrijke boom. De Germanen vereerde bij de eik de dondergod. Ook verder bij de eik doden begraven, offers gebracht en vonden er rituele bijeenkomsten plaats. De andere eerdergenoemde volkeren vereerden ook hun dondergoed bij de eik. Dit heeft vermoedelijk te maken met het feit dat eiken vaak en zichtbaar door de bliksem getroffen worden.

En de mens

De eik levert goed brandhout, dit is dan ook veelvuldig door mensen gebruikt. Verder werd en wordt het hout van de eik veel gebruikt voor het bouwen van onder andere woningen en andere, grotere gebouwen. Ook voor het bouwen van schepen, en dan voornamelijk de masten, is de eik geschikt hout. In de Middeleeuwen werden zomereiken regelmatig aangeplant vanwege de grote eikels die ze produceren.Varkens en wild werden met deze eikels vetgemest.