Is het einde van de Europese honingbij nabij?

De Europese honingbij is het allerbelangrijkste insect op onze planeet. Als zij er niet was om onze gewassen te bestuiven zou een derde van alle voedingsmiddelen in de wereld kunnen verdwijnen. We moeten dus blij zijn met de bij. Maar nu is de toekomst van de Europese honingbij in gevaar. Een kleine vampierachtige parasiet, de Varroa destructor mijt heeft miljoenen honingkolonies overal ter wereld uitgeroeid en blijft zich wereldwijd overal verspreiden. Tot nu toe blijven er nog maar 2 landen gespaard van de epidemie: Australië en Nieuw-Guinea-Papoea.

De Apis mellifera

Insectenbestuiving is heel belangrijk voor de biodiversiteit in de wereld. Het grootste gedeelte (80 %) komt tot stand door bestuiving. Bestuivende insecten zijn heel belangrijk voor de menselijke voedselvoorziening. Om bestuiving tussen planten te verwezenlijken, is de bestuiving door insecten een belangrijk transportmiddel. De Apis mellifera, de Europese honingbij, speelt hierin een belangrijke rol als bestuiver van gewassen, en is een fantastische bestuivingsmachine. Het is een harige bij, die stuifmeel verzamelt dat kan vastgehouden worden in de haartjes. Daarnaast heeft deze bij ook een stuifmeelkorfje op de achterpoot; zo kunnen ze grote hoeveelheden meenemen naar de korf. Terwijl de bij nectar meeneemt voor haar volk, bestuift ze de bloemen van planten die onze voeding uitmaken. Ze bestuift alles: appelen, sinaasappelen, peren, frambozen, ze is de bestuiver bij uitstek. Maar daar zou wel eens snel verandering in kunnen komen.

De Vijand nr. 1

De grootste vijand van de honingbij is de Varroa destructor mijt. Die heeft de meeste Europese wilde honingbijen al gedood en zit nu ook al bijna overal in kasten waarin tamme bijen wonen. Als de mijt zich in de bijen nestelt, zuigt ze haar bloed op. Maar de mijt verspreidt ook virussen die zich dan vermenigvuldigen en voor je er erg in hebt sterven hele bijenkoloniën.

Waar komt de Varroa constructor mijt nu vandaan?

Alles is begonnen in de vorige eeuw toen Russische imkers Europese honingbijen vervoerden via de trans Siberische spoorlijn naar het Koreaanse schiereiland. Daar ontmoette de Europese honingbij een Aziatische honingbij die een mijt in zich droeg waarin haar soort al miljoenen jaren in harmonie samenleefde. Eén van die mijten kreeg een genetische mutatie waardoor ze ook op andere bijensoorten kon overspringen. Zo kon ze bij de Europese honingbij als dodelijke parasiet fungeren. De Europese honingbij heeft niet de tijd gehad om verdedigingsmechanismen tegen de mijt te ontwikkelen.

Hoe gaat de Varroa constructor te werk?

De sterkte van de Varroa constructor mijt is dat ze zich binnen de bijenkolonie kan voortplanten. Ze gaat een bijencel binnen die de larve van een ontwikkelende bij bevat. Om te vermijden dat ze wordt ontdekt, graaft ze zich in in het voedsel dat de bijen daar hebben neergelegd. Dan stuurt ze buisjes naar boven waardoor ze kan ademen. Ze wacht tot de bijen de cel afdekken met was om haar in te kapselen. Ze begint zich te voeden met het bloed van de larve. Het is tijd om haar voort te planten op het ogenblik dat de larve een chemisch middel uitscheidt. Tegen de wand van de cel legt ze 2 tot 6 eitjes. Deze eitjes ontwikkelen zich dan tot jonge mijten. Zodra de larve een bij is geworden die naar buiten komt, reppen de mijten zich mee naar buiten om een nieuwe cel binnen te dringen tot ze de hele bijenkast onder de voet hebben gelopen. Vanuit het Aziatische land begonnen de besmette bijen de Varroa constructor mijt over Rusland te verspreiden en vandaar over de rest van de wereld.

Is het einde van de Europese honingbij nabij?

Het zou een immens verlies zijn als de bijen van de aarde verdwijnen. Die prachtige geuren en kleuren… . We zouden dertig tot veertig procent minder voeding hebben. We zouden geen honing hebben. Het zou maar een trieste bedoening zijn zonder bijen. De vitaliteit van de Europese honingbij is sterk gedaald door de Varroa constructor mijt. Bestrijding van deze parasiet is moeilijk. Insecticiden tasten bepaalde lichaamsdelen van de Varroa constructor mijt aan maar deze zijn vergelijkbaar met die van de honingbij waardoor deze pesticiden ook de honingbijen gaan doden. Omdat Australië nog geen Varroa constructor mijt op zijn grondgebied heeft, is er veel vraag naar Australische honing en gezonde bijen. Het is van essentieel belang dat men Australië vrij kan houden van de Varroa constructor mijt zodat Australië gezonde bijen kan leveren aan andere landen, zo niet is de Europese honingbij met uitsterven bedreigd.