Spintmijt en rouwmug: vervelende beestjes op kamerplanten

Als je kamerplanten te droog houdt, of als ze veel op de tocht staan, kunnen ze last krijgen van spintmijten, wat te herkennen is aan zilverachtige vlekjes aan de bovenzijde van de bladeren. Wordt de aantasting ernstiger, dan verdrogen de bladeren en uiteindelijk zelfs de hele plant. Een dicht spinsel heeft zich tegen die tijd bovenin de plant gevormd. Hierin vind je massa's spintmijten die wachten tot de wind of jouw arm ze meevoeren naar een andere plant. Houd je echter de aarde van je planten te vochtig, dan kun je last krijgen van rouwmuggen. Deze kleine, zwarte 'vliegjes' vliegen van de aarde op zodra je water geeft. De planten hebben van de volwassen rouwmuggen geen last, wel van hun larven, vooral als de planten nog klein zijn. De larven van rouwmuggen vreten van rottend materiaal, maar ook aan de basis van zachte stekjes.

Inhoudsopgave

• De spintmijt op kamerplanten
• Rouwmuggen, lastige beestjes in kamerplanten

De spintmijt op kamerplanten

Spintmijten, ook wel spint genoemd, houden van een warme, droge omgeving zoals woonkamers en kassen, waar zij zich snel kunnen vermeerderen op zeer veel verschillende sier- en voedselplanten. Ze houden zich aan de onderzijde van bladeren op en kunnen door hun zuiggedrag grote schade aanbrengen. De aangetaste bladeren verdrogen en zelfs hele planten kunnen afsterven. Hun naam hebben ze te danken aan hun vermogen om spinseldraden te maken. Ze komen op heel veel soorten planten voor.

Uiterlijke kenmerken

De meest voorkomende spintmijt in onze sier- en voedselplanten is de bonenspintmijt, ook wel kasspintmijt genoemd, Tetranychus urticae, een spinachtig diertje waarvan de volwassen vrouwtjes slechts een lengte van 0,5 mm hebben en de mannetjes niet meer dan 0,2 mm. Ze zijn gelig-groen en hebben twee duidelijke vlekken aan weerszijden van het lichaam. Net als echte spinnen hebben ze vier paar poten. Iedere spintmijt spint een fijn spinsel op de onderkant van het blad, waarschijnlijk om zich te beschermen. Hieraan hebben ze hun naam te danken.

Biologie

Vrouwtjes leggen bij kamertemperatuur zo'n vier eieren per etmaal aan de onderkant van een blad en meestal onder het spinsel. De eieren zijn relatief groot, rond en kleurloos. Een dag of vier later komen de larven uit het ei. Deze hebben drie paar poten en beginnen direct te zuigen door een cel aan te boren. Na enkele vervellingen, waarbij onbeweeglijke chrysalisstadia en beweeglijke achtpotige nimfenstadia elkaar afwisselen, ontstaan na ongeveer drie weken de volwassen mannetjes en vrouwtjes. De vrouwtjes zijn over het algemeen verreweg in de meerderheid.

Volwassen mijten leven ongeveer een maand. Alleen volwassen vrouwtjes overwinteren. Zij verkleuren hierbij tot een helder oranje en de twee vlekken - dit is de darminhoud die door de huid heen te zien is - verdwijnen, omdat de dieren in deze toestand, diapauze genaamd, geen voedsel meer opnemen.

Diapauze-vrouwtjes kruipen weg tussen afgevallen blad en in spleten van hout om daar te wachten tot het voorjaar weer aanbreekt. Binnenshuis, en in kassen, waar het het hele jaar door warm blijft, gaat de dieren meestal niet in diapauze en kunnen ze het hele jaar door schade toebrengen.

Schade

De spintmijten boren plantencellen aan de onderzijde van het blad aan waaruit zij het sap zuigen. Deze zuigschade is aan de bovenkant van het blad te herkennen als kleine, zilverachtige vlekjes. Bij ernstige aantasting verdort het blad en kan zelfs een hele plant afsterven. De mijten zijn dan massaal te vinden aan de top van de plant in een dicht spinsel dat ze gemaakt hebben in de hoop dat de wind ze meevoert naar andere planten. Ook bloemen kunnen aangetast worden, waardoor ze bruin worden en afsterven.

Natuurlijke vijanden en behandeling

Spintmijten worden aangevallen door roofmijten zoals Amblyseius soorten en Phytoseiulus persimilus. Andere natuurlijke vijanden zijn roofwantsen (de geslachten Orius en Anthocoris), galmuggen (o.a. Therodiplosis persicae, het kevertje Stethorus punctillum en jonge larven van gaasvliegen. Al deze soorten zijn commercieel verkrijgbaar. Voor een gunstig effect mag de spintmijt-aantasting echter niet te sterk zijn.

Onderzoek in Egypte uit 2012 heeft aangetoond dat spintmijten goed te bestrijden zijn met een extract van essentiële oliën van vooral kamille. Iets minder goed waren extracten van de essentiële oliën van oregano en eucalyptus. De onderzoekers onderzochten het effect van deze oliën omdat de spintmijten resistentie ontwikkelden tegen veel acariciden.

Tips

• Zorg dat je jouw kamerplanten goed bewatert en bespuit ze ook regelmatig, want spintmijten houden van droogte.
• Om dezelfde reden (droogte) moet je oppassen dat de planten niet op de tocht komen te staan.
• Eventueel kun je aangetaste platen aan de onderkant van het blad bespuiten met een oplossing van 2% zeep en 1% spiritus.

Rouwmuggen, lastige beestjes in kamerplanten

Rouwmugjes, ook wel humus- of mosvliegjes genoemd, zijn over het algemeen niet schadelijk, maar als ze in grote aantallen op en tussen potplanten voorkomen kunnen ze hinderlijk zijn.

Hun larven leven in vochtige aarde (humus) en leven van rottend organisch materiaal, maar de larven van enkele soorten kunnen schadelijk zijn aangezien ze ook zaailingen of de basis van zachte stekjes en jonge plantjes beschadigen.

Uiterlijke kenmerken

Het rouwmugje, waarvan er veel soorten bestaan, is een hooguit 5 mm klein, grijszwart gekleurd mugje met een slank lichaam en lange poten. De soorten die de meeste schade veroorzaken behoren tot de geslachten Bradysia, Lycoriella en Sciara.

Volwassen rouwmuggen vallen vaak op als 'dansende' zwarte vliegjes boven de potgrond.De pootloze larven worden zo'n 5 mm groot en hebben een opvallend zwarte kop en een wittig, doorzichtig lichaam. De poppen zijn tussen de 2 en 5 mm groot en zijn aanvankelijk wit, later geligbruin of grijs.

Biologie

De vrouwtjes leggen hun eieren in groepen van 200 op de vochtige aarde en de larven die er na 2 - 3 dagen uit komen, kruipen direct de grond in. Daar leven ze van rottend organisch materiaal, zoals compost, maar sommige soorten leven van paddestoelen of mest. Van uitlopende zaden en jonge zaailingen wordt echter ook gevreten, wat een aanzienlijke schade kan veroorzaken in kassen. Volgroeide larven verpoppen in de grond. Sommige soorten maken een cocon, terwijl andere een kamertje in de aarde maken om in te verpoppen. Pas uitgekomen rouwmugjes kruipen door de aarde naar de oppervlakte. De totale levenscyclus duurt in de zomer tussen de twintig en vijfentwintig dagen.

Schade

In kassen en in potplanten kunnen de larven van rouwmugjes grote schade aanbrengen aan zaailingen doordat ze de jonge worteltjes en soms ook uitlopende zaden aanvreten. Door de verwondingen kunnen ook schadelijke schimmels, virussen en bacteriën naar binnen dringen en verdere schade veroorzaken.

Mensen die champignons kweken kunnen ook veel schade van de larven ondervinden. Zij brengen de larven soms ongewild de kweek in wanneer ze de kweek bemesten met mest die larven van de rouwmuggen bevat.

Natuurlijke vijanden

De larven worden aangevallen door in de grond levende rovende insecten, maar ook door duizendpoten, de roofmijt, Hypoaspis miles en nematoden, zoals Steinernema feltiae.

Behandeling en tips

• Omdat de rouwmuggen een voorkeur hebben voor vochtige aarde kun je het best jouw kamerplanten bewateren op het schoteltje, niet direct op de aarde dus. Dit voorkomt dat de volwassen vliegjes eieren op de aarde leggen.
• In de kas, verwijder dode bladeren en bloemen van de aarde.
• Als je zaailingen of jonge plantjes hebt, kun je de roofmijt, Hypoaspis miles of de nematode, Steinernema feltiae toedienen. Deze soorten zijn commercieel verkrijgbaar bij bedrijven voor biologische bestrijding.