Dieren EHBO: Voortplantingsproblemen bij de kat

De meeste probleemsituaties rond de voortplanting die bij de hond zijn beschreven gelden veelal ook voor de kat. Ze worden vaak op dezelfde manier opgelost. Speciale verschillen met betrekking tot de kat worden hieronder behandeld.

De dekking

Veel kattenbezitters zijn slecht op de hoogte van de voortplantingscyclus van hun huisdier en het komt wel eens voor dat hun ‘kater’ ze plotseling verrast door een nest kittens te krijgen. Een kat plant zich niet alleen voort ‘bij het licht van de volle maan’, maar heeft, evenals de hond, een seizoengebonden cyclus. Een mannelijk kat bereikt de puberteit als hij ongeveer een jaar oud is; bij het vrouwelijke dier begint de vruchtbaarheidscyclus vanaf een leeftijd van 5 tot 8 maanden, afhankelijk van de tijd van het jaar. De cyclus duurt 14 dagen; gedurende 3 tot 6 dagen in deze cyclus laat de poes zich dekken. In de meeste gematigde klimaten beginnen de cyclussen eind januari en eindigen ze in september. Sommige katten hebben echter het hele jaar door cyclussen.

Aan het begin van elke cyclus vertoont de vrouwelijke kat (of poes) tekenen van ‘krolsheid’. Er is wat zwelling van de vulva en wat slijmerige uitvloeiing maar geen bloeding. Haar gedrag, zowel in sociaal als emotioneel opzicht, is echter zeer opvallend. De argeloze eigenaar zal denken dat de kat ziek is; ze is slechts verliefd. De poes is onrustig, miauwt of schreeuwt veel (vooral als het een Siamees is) en gedraagt zich zeer aanhankelijk ten opzichte van haar baas. Ze wil graag aangehaald worden en kromt haar rug, rolt over de grond, steekt de achterhand in de lucht en draait haar staart naar één kant weg. Ze kan zich zo ‘dramatisch’ gedragen, dat de eigenaar er van overtuigd is dat ze pijn in de buik heeft.

Een kat heeft een wat langduriger vrijage en dekkingsritueel nodig om vruchtbaar te worden, maar na de dekking zitten de partners niet vast. Als men een krolse poes haar gang laat gaan laat ze zich meerdere keren en door verschillende katers dekken. Dit is een onderdeel van de voortplantingspsychologie van de kat.

Het dekkingsritueel geeft aanleiding tot ware veldslagen tussen de ‘minnaars’, waardoor menige wond en abces wordt veroorzaakt. Het probleem wordt nog gecompliceerder door het feit dat katten (vooral katers) van nature sterk territorium-gebonden zijn en hun eigen grondgebied tegen elke prijs zullen verdedigen tegen vreemde katten.

De ovulatie vindt pas plaats na de dekking en twee weken later hechten de dan verwekte kittens zich aan de baarmoederwand vast. In die eerste weken moet men dus oppassen dat de dracht niet door ziekte of geneesmiddelen ongunstig wordt bevloed.

Drachtigheid

De meeste principes die voor de dracht bij de hond beschreven zijn, gelden ook voor de kat. Er bestaan enkele verschillen die hieronder besproken zullen worden.

De dracht van een kat duurt 63 tot 65 dagen en kittens die meer dan een week te vroeg geboren worden hebben een zeer kleine overlevingskans. Een enkele keer kan een drachtige poes verschijnselen van krolsheid vertonen, maar ze laat zich niet dekken. Men kan de drachtigheid vaststellen door ongeveer 4 weken na de dekking de buik van de kat te betasten (voorzichtig met de vingers van beiden handen). De tepels van de drachtige kat worden groter en roze van kleur; verder gaat ze dezelfde uitwendige verschijnselen vertonen die bij de teef beschreven zijn. Het begin van de weeën verloopt ook zoals bij de teef. U kunt een poes beter niet te vaak controleren tijdens de geboorte (ze raakt snel in verwarring), maar als de kittens niet binnen 4 uur ter wereld komen of als de poes na de geboorte niet ontspannen en tevreden is moet u de hulp van de dierenarts inroepen.

Een kat krijgt meestal 3 tot 5 kittens per nest en er treden bij de geboorte zelden moeilijkheden op. Het is echter van essentieel belang dat de aanstaande moeder een rustig plaatsje apart krijgt. Een kartonnen doos met hoge zijkanten, een ‘deur’ en een deksel om het wat donker te maken is ideaal. U moet wat kranten of oude lappen in de doos doen, waarmee de poes een nest kan maken.

Het is noodzakelijk dat het jonge gezin de eerste 5 tot 7 dagen niet gestoord wordt (dus niet te veel kijken en de kittens niet oppakken, aaien of anderszins vertroetelen). Het kan vöcirkomen dat een moederpoes haar hele nest opeet, als de kittens te veel gestoord worden. Een nerveuze poes (vooral een Siamees) toont meer emoties en kan tijdens of na de geboorte soms ‘hysterisch’ worden. Het kan nodig zijn dat u de poes wat ter kalmering geeft. Vraag aan uw dierenarts hoe u dergelijke katten moet aanpakken, opdat ze met goed resultaat een nest grootbrengen.

De kittens

De verzorging van kittens is in grote lijnen gelijk aan die van pups. Kittens drinken meestal met kortere tussenpozen bij de moeder (elke 2 t 3 uur) en moeten, evenals pups, elke dag in gewicht toenemen. De meeste kittens wegen ongeveer 100 g bij de geboorte en groeien zo’n 10 g per dag, zodat het geboortegewicht op een leeftijd van 10 dagen verdubbeld is.
Als de kittens kunstmelk nodig hebben voldoen de kant-en-klare vervangingsmiddelen voor poezemelk uitstekend. Ook de zelfgemaakte voeding voor tijdelijk gebruik voor pups kunt u prima voor kittens gebruiken. Geef dezelfde hoeveelheid voeding per 30 g kitten (één theelepel) als bij pups.

Voer de kittens de eerste week om de vier uur met een poppenzuigfles. Dit betekent dat u de dagelijkse hoeveelheid in 6 porties moet verdelen. Een kitten van 100 g krijgt dus ½ tot 1 theelepel kunstmelk per voeding. Het grootbrengen van moederloze kittens is veel moeilijker dan van pups; u moet dus veel aandacht aan allerlei details besteden en bij problemen uw dierenarts om raad vragen.

Het spenen is meestal een natuurlijk gebeuren, dat door de moeder- poes zelf goed wordt geregeld. Geef de kittens, als ze 4 weken oud zijn, bijvoeding in de vorm van een brij van kittenvoedsel met melk. Het moet in het begin dus vloeibaar zijn en kan later met droogvoer voor katten steeds dikker gemaakt worden.

Op een leeftijd van 7 weken worden de kittens meestal gespeend. In enkele gevallen laat de moeder ze soms nog maandenlang bij haar drinken. De enige manier om hier een eind aan te maken is door de poes gedurende 10 tot 14 dagen van de kittens te scheiden en haar op rantsoen te zetten, zodat de melkproduktie stopt.