De zintuigen van een paard

Hoe ervaart het paard de wereld? Als bestuurder op de openbare weg, is het niet altijd gemakkelijk om je in te beelden hoe een paard denkt of hoe een paard zal reageren. Bij het benaderen van een paard moet men opletten en de juiste handelingen uitvoeren om er voor te zorgen dat het paard niet schrikt. Het herkennen van de zintuigen is een hulpmiddel om het gedrag van paarden te begrijpen.

Zicht

De ogen van het paard staan lateraal op het hoofd waardoor het een breed panoramisch zicht heeft van 178°. Om gevaar van ver te kunnen waarnemen heeft het paard een goed afstandszicht. Omdat de ogen van het paard aan de zijkant van het hoofd staan, staat de neus in de weg bij het voorwaartse zicht. Daardoor heeft het paard ongeveer 2 meter voor hem een blinde vlek. Ook achter het paard is er een blinde vlek, per oog bedraagt dit ongeveer 20°. Mits een kleine beweging van het hoofd kan het paard alles wat achter zich gebeurt toch zien. De scherpte van het zicht van een paard is niet zo goed als dat van de mens. Een mens kan een object scherp zien tot op 33 meter terwijl een paard dat kan tot 20 meter. Bij andere dieren is er vaak een beter zicht, zo kan een hond tot 50 meter ver scherp zien en een kat zelfs tot 100 meter ver.
 
Paarden hebben zowel een monoculair als binoculair gezichtsveld. Bij een monoculair zicht scant men de omgeving met elk oog apart. Bij het smal binoculair zicht overlappen de monoculaire beelden in een hoek van 60° voor het hoofd van het paard en vormt men dieptezicht. Bij grote veranderingen in lichtintensiteit, kan het paard tijdelijk verblind zijn. Zijn ogen en hersenen hebben enkele seconden nodig om zich aan de nieuwe situatie aan te passen.

Paarden zijn dichromaten, ze kunnen slechts in beperkte mate kleuren zien. Zo onderscheiden ze vooral blauw–grijs en geel– groen tinten. Dichromaten hebben geen tussenliggende tinten zoals trichromaten.

Gehoor

Bij paarden is het gehoor zeer sterk ontwikkeld. Ze horen beter dan de mens. Het menselijk gehoor ligt tussen 20 Hz en 20.000 Hz, terwijl een paard van 55 Hz tot 33.500 Hz hoort. Paarden horen dus geluiden die wij als mens niet horen. Dat verklaart waarom een paard soms schrikt terwijl er volgens ons niets aan de hand is. Via de oren kan het paard geluiden waarnemen en interpreteren.

Door de bewegelijkheid van 180° van de oren kunnen paarden veel geluiden opvangen tot 4.400 m ver. Paarden-oren zijn erg gevoelig voor harde en hoge geluiden. Veel paarden voelen zich daarom niet prettig in een lawaaierige omgeving. Wanneer een paard naast een drukke weg of vlak bij een vliegveld staat, kan dat de oorzaak zijn waarom het dier zich niet helemaal kan ontspannen. Sissende en zeer lage geluiden zijn ook erg vervelend voor het paard. Een spuitbus of remmende vrachtwagens vinden paarden daarom in eerste instantie eng. Het irriteert hun trommelvliezen. De paarden gebruiken hun oren niet alleen om geluiden waar te nemen en te interpreteren maar ook als communicatiemiddel. Ook hier is de beweeglijkheid van de oren van groot belang.

Reuk

Paarden gebruiken geur voornamelijk om zaken te herkennen. Zo kunnen ze goed voedsel onderscheiden van bedorven of giftig voedsel. De reuk is ook een belangrijk communicatiemiddel voor paarden. Paarden herkennen elkaar door de geur.Paarden hebben een bijkomend reuksysteem: het vomeronasaal orgaan. Hiermee kunnen ze feromonen in urine opsporen. Paarden flemen om nog beter een onbekende geur te kunnen identificeren. Bij het flemen strekt het paard zijn hals, doet het zijn hoofd omhoog en krult het zijn bovenlip. Door te ruiken, kan een paard bepalen of iets gevaarlijk is of niet. Men kan daar gebruik van maken bij het aanbieden van nieuwe dingen. Paarden in nieuwe situaties laten ruiken kan schrikreacties voorkomen.

Gevoel

De vacht van het paard is zeer gevoelig voor verschillende prikkels. Het ene lichaamsdeel is gevoeliger dan het andere. Dit is afhankelijk van de dikte van de vacht, de dikte van de huid en het aantal receptoren aanwezig op de huid. De mond, schoft, flanken en ellebogen zijn zeer gevoelige streken. Sommige paarden houden er niet van om aangeraakt te worden aan hun ogen, oren en lies. Een paard heeft ook tastharen aan de neus. Deze worden gebruikt om te voelen en de afstand tot iets te bepalen. Aanrakingen zijn belangrijk bij het verzamelen van informatie, maar ook bij communicatie.
 
Als twee paarden sympathie voor elkaar hebben ontstaat er sociaal poetsen. De zones dat paarden het meest poetsen zijn de manen en de schoft. Men poetst voor de hygiëne maar het geeft ook een kalmerend effect waardoor de hartslag van het paard zal dalen.

Smaak

Net zoals de mens kan het paard onderscheid maken tussen zoet, zuur, zout en bitter. Men kan dit onderscheid maken door de smaakpapillen achteraan op de tong en in het gehemelte van het paard. Een paard heeft smaak nodig om te kunnen bepalen of het voedsel veilig is om te eten. Paarden zijn ook in staat om voedsel te onderscheiden en te selecteren. Zo kunnen de paarden een voorkeur vertonen voor een bepaald voedingsmiddel.