Wat vertelt mijn paard mij? - lichaamstaal

Lichaamstaal laat zien of een paard zich prettig, vrolijk, tevreden of juist angstig of geïrriteerd voelt. Opwinding kan zowel een negatieve als positieve ervaring zijn. In positieve zin is het paard nieuwsgierig en opmerkzaam. Opwinding in negatieve zin houdt irritatie, onrust en zenuwachtigheid in. Paarden communiceren met elkaar en met mensen doormiddel van lichaamstaal. Een paard geeft kleine, subtiele signalen af die niet altijd even makkelijk te herkennen zijn. Het opvangen van subtiele signalen is echter zeer belangrijk bij de omgang met een paard, kennis over de lichaamstaal van het paard kan een hoop ellende besparen. Zo zal een paard, waarvan de lichaamstaal niet begrepen wordt, of als er geen gehoor wordt gegeven aan de signalen, steeds grotere signalen af gaan geven. Een paard wordt al snel als nors, agressief of vals bestempeld terwijl er al een hele reeks van waarschuwingen vooraf is gegaan aan het daadwerkelijke stijgeren, slaan, bokken of bijten.

Lichamelijke reacties

• Ontspanning – de hartslag is rustig en gelijkmatig. De ademhaling van het paard is rustig en diep.
• Vreugde – het paard maakt vloeiende en speelse bewegingen.
• Opwinding – dansende bewegingen (meestal positief) of mesten (negatief)
• Verveling – steeds hetzelfde gedrag herhalen. Een paard dat weeft, kribbenbijt of voortdurend rondjes loopt is verveeld.
• Verdriet – het paard komt afwezig over en neemt nauwelijks iets waar. Het paard is totaal niet nieuwsgierig en beweegt zich sloom, hij tilt zijn voeten nauwelijks op.
• Pijn – overdreven reactie in welke vorm dan ook.
• Angst – het paard zweet, heeft een hoge hartslag en een snelle, oppervlakkige ademhaling. Daarbij kan het vaak mesten, schril hinniken en briesen.
• Agressie – zwaaien met het hoofd en dreigen met bijten.

Lichaamshouding

• Ontspanning – een ontspannen paard heeft ook een ontspannen houding. Zijn spieren zijn ontspannen en zijn staart hang rustig naar beneden.
• Vreugde – het paard is van top tot teen ontspannen, de staart wordt losjes gedragen.
• Opwinding – de houding van het paard komt licht gespannen over. De staart wordt hoog opgetild en als het paard geïrriteerd is zal hij slaan met zijn staart.
• Verdriet – een futloze houding
• Pijn – rug holtrekken
• Angst – de spieren staan gespannen, de staart wordt tegen het lichaam geklemd.
• Agressie – de hals en rug vormen bijna een rechte lijn.

Benen

• Ontspanning – soms staat een van de achterbenen op rust. Deze is dan licht opgetrokken, zodat de punt van de hoef op de grond steunt.

Hoofd en nek

• Ontspanning – het hoofd hangt ontspannen naar beneden.
• Vreugde – aan het hoofd zijn geen duidelijke signalen af te lezen.
• Opwinding – het hoofd is opgeheven als het paard nieuwsgierig en attent is. Indien het paard geïrriteerd is kan het zijn nek opkrullen en zijn hoofd naar zijn borst brengen.
• Angst – het hoofd is hoog opgeheven.
• Agressie – het hoofd wordt hoog gedragen en de gezichtsspieren zijn duidelijk zichtbaar.

Oren

• Ontspanning – de oren staan opzij gericht en ‘hangen’ een beetje naar buiten.
• Vreugde – de oren zijn gespitst en naar voren gericht.
• Opwinding – de oren zijn opgericht en naar voren gericht. Als de oren erg onrustig zijn duidt dit op irritatie.
• Verdriet – totaal geen beweging van de oren, wat ook aangeeft dat het paard geen interesse heeft in de omgeving.
• Angst – de oren staan naar achteren gericht.
• Agressie – de oren staan naar achter gericht en liggen tegen de nek aan.

Ogen

• Vreugde – een zachte, glanzende uitdrukking
• Opwinding – wijd openstaande ogen en een geïnteresseerde blik. Bij irritatie zijn de ogen onrustig.
• Verdriet – nietszeggende blik, het paard is in zichzelf gekeerd.
• Angst – de ogen zijn wijd opengesperd. De ogen rollen en vaak is er oogwit te zien. De blik is gericht op het enge voorwerp of op de vluchtroute.
• Agressie – de ogen zijn klein en spleetvormig.

Neus

• Opwinding – wijde neusgaten tonen een attent paard aan. Indien de neusgaten opengesperd en dan weer samengetrokken worden, geeft dit irritatie of spanning aan.
• Angst – de neusgaten zijn wijd opengesperd.
• Agressie – gespannen en versmald.

Lippen

• Ontspanning – de onderlip hangt vaak ontspannen naar beneden.
• Vreugde – de bovenlip wordt vaak wat naar voren opgekruld, dit doen paarden vaak als ze met elkaar kroelen. Sommige paarden laten het ook zien op de poetsplaats.
• Opwinding – de mond is gesloten en licht gespannen. Bij irritatie kan het paard lichtelijk likken of kauwen.
• Pijn – de lippen worden op elkaar geklemd, evenals de tanden. Soms knarst het paard met zijn tanden.
• Angst – de mond is gespannen.
• Agressie – de lippen zijn gespannen en worden samengeperst of de mond wordt juist geopend, waarbij het paard dreigend zijn tanden laat zien.