Gedragsproblemen bij paarden

Helaas zien veel paardeneigenaren niet in hoe belangrijk communicatie is voor hun dier. Het makste paard kan namelijk ineens agressief worden. De woede kan gericht zijn op een ander paard, maar het baasje kan ook degene zijn die de klappen opvangt. Hoe ontstaan deze problemen en hoe ga je ermee om?

Algemeen

Omdat een paard een kuddedier is moet hij of zij op elk moment kunnen communiceren met zijn soortgenoten. Alleen dan zal het paard zich goed voelen. Hij laat anderen bijvoorbeeld weten of er gevaar dreigt of hij zin heeft om te spelen. Maar via lichaamstaal laat een paard ook weten welke positie hij heeft binnen de kudde. Omdat paarden niet kunnen communiceren, gebruiken ze hun lichaamstaal. Zo delen ze hun gevoelens en emoties met hun kuddegenoten. Alles wordt opgeslagen in de hersenen. Negatieve ervaring blijken vaker onthouden te worden door het paard dan positieve ervaringen. Daarom is het ook zo moeilijk om verkeerd gedrag af te leren. De paardentaal is vaak zonder geluid. Een lichte beweging met het hoofd, het aanspannen van een spier of een verandering van de stand van de oren zijn voor een paard al voldoende om zijn gevoelens en stemming te laten blijken. Een paard geeft kleine, subtiele signalen af die niet altijd makkelijk te herkennen zijn voor mensen. Het opvangen van subtiele signalen is juist belangrijk bij de omgang met een paard, kennis over de lichaamstaal van het paard kan je een hoop ellende besparen. Zo zal een paard, waarvan de lichaamstaal niet begrepen wordt, steeds grotere signalen af gaan geven. Een paard wordt al snel als agressief of vals bestempeld terwijl er al vele waarschuwingen aan vooraf zijn gegaan. Veel van zo'n natuurlijke reacties van paarden worden door mensen uitgelegd als ondeugden of als gedragsprobleem van het paard, maar vaak zitten er negatieve ervaringen of trauma's aan vastgekoppeld.

Oorzaak

Gedragsproblemen bij paarden komen niet zomaar uit de lucht vallen. Paarden die probleemgedrag vertonen hebben daar altijd een reden voor. Het is aan de mens om te ontdekken welke signalen het paard afgeeft en waarom het paard zich op die bepaalde manier gedraagt. Vaak heeft het paard bijvoorbeeld nare ervaringen in het verleden maar er zijn ook paarden die gewoon nooit goed geleerd hebben 'hoe het hoort'. Er is dus geen typische oorzaak voor een gedragsprobleem. Meestal moet je dit zelf ondervinden, denk vooral aan deze punten:

Dominantie

Dominant gedrag is iets heel anders als een dominant karakter. Sommige paarden zijn van karakter dominant. Anderen worden dominant door stress of een andere reden. Een simpele fout van miscommunicatie kan al leiden tot een probleem. Laat het paard duidelijk weten wie de baas is en dat je het dominante gedrag niet pikt. Dominante paarden zullen alles uit de kast halen om de baas te kunnen zijn, en hoe langer het probleem zich voor zal doen, hoe eerder je een discussie of zelfs gevecht hebt over het leiderschap.

Territoriaal gedrag

Een paard dat opgesloten staat op stal kan die stal als zijn terrein beschouwen. Als je wil binnendringen in dit terrein zal het paard je soms duidelijk laten weten dat dit niet de bedoeling is. Probeer je paard te laten weten dat hij veilig is, ook wanneer zijn leider zich in zijn terrein bevindt. Paarden vertonen van nature territoriaal gedrag als er te weinig voedsel of drinken is. Zorg dus dat dit altijd genoeg wordt aangevuld.

Ziekte

Tumoren kunnen ervoor zorgen dat de hormoonhuishouding van streek raakt of dat er kortsluiting ontstaat in de hersenen. In sommige gevallen kunnen paarden hier zelfs agressief gedrag van gaan vertonen. Chronische pijn en de bijbehorende gedragsveranderingen komen meestal langzaam op gang en zijn daarom moeilijk te herkennen. Wil je zekerheid, dan kun je natuurlijk altijd besluiten naar een arts te gaan.

Pijn

Heeft je paard ergens een wondje? Neem eerst de tijd om voor herstel of behandeling te zorgen. Al is het wondje nog zo klein, het paard kan het wel degelijk voelen. Paarden vertonen geen typisch pijngedrag en uiten geen noodkreten, in plaats daarvan kan hun gedrag een belangrijke rol spelen in het uiten van pijn.

Angst

Dwing je je paard ergens langs waarvan hij eerder is geschrokken? Als ze schrikken, verdedigen ze zich of willen ze vluchten. Dit is natuurlijk gedrag en omdat een paard een vluchtdier is zal het snel voor een eng object vluchten. Met geduld kan dit altijd worden opgelost. Pas als het paard je volledig vertrouwt, zal hij er langs durven als je dat van hem of haar vraagt.Vooral een paniekaanval moet je serieus nemen, hierdoor kan een paard doodsangsten uitstaan.

Verveling

Als een paard het grootste deel van de dag in een stal wordt opgesloten is hij afhankelijk van zijn of haar baasje. Als die ook nog eens langsloopt zonder om te kijken is schoppen tegen de stal een logische reactie. Dat het een logische reactie is hoeft niet te betekenen dat je dit gedrag moet pikken. De hele dag alleen in een kleine box staan of bijvoorbeeld te weinig beweging leidt tot eenzaamheid en verveling. Activiteiten doen met je paard zorgt voor een betere band en zal verveling tegengaan.

Agressie

Als paarden zich ergeren tonen ze verschillende soorten dreigend gedrag. Agressie kan verschillende oorzaken hebben. Het kan een vasthoudende daas zijn, maar ook een concurrentiegevecht om het voer. In de minder uitgesproken vorm is het paard gespannen, dan legt hij zijn oren aan en strekt zijn hoofd naar voren. Als dat niet genoeg is, slaat het paard met zijn staart heen en weer en steigert of slaat. Probeer de bron van dit agressieve gedrag te vinden en het op te lossen. Negeer zoveel mogelijk agressief gedrag, in veel gevallen is het een truc om aandacht te trekken. Beloon je paard juist als hij zich niet dominant opstelt.

Oplossing

De makkelijkste oplossing bij probleemgedrag is natuurlijk het paard te verkopen en hierdoor iemand anders met het probleem op te zadelen en daarna op zoek te gaan naar het volgende paard. Je zal al vlug merken dat dit niet de oplossing is. Het volgende paard kan ook zijn eigenaardigheden hebben en bovendien zal het verkochte paard waarschijnlijk opnieuw gedragsproblemen krijgen. Door het gedrag van paarden te begrijpen kunnen problemen vaak al héél snel opgelost worden. Je moet gebruik maken van kennis over het natuurlijke gedrag van het paard. Laat niet te veel vreemden meer toe, tenzij noodzakelijk. Een paard richt zich het meest op een persoon en het kan dan ook gevaarlijk zijn als je te veel verschillende mensen toelaat. Geef zelf duidelijk aan waar je grenzen liggen, dat je de baas bent en dat je geen getrap of gebijt accepteert. Tijdens het rijden kun je af en toe een corrigerende tik gebruiken en gebruik vooral je lichaamstaal en stem. Het belangrijkste is om ervoor te zorgen dat de ruiter ontspannen is. Als dat het geval is dan zal het paard zich ook sneller ontspannen. Ook grondwerk kan helpen om een dominant paard rustiger te laten worden. De belangrijkste aspecten om probleemgedrag op te lossen zijn: respect, rust, leiderschap, duidelijkheid en de juiste timing voor het belonen van het paard. Als niks werkt, zoek dan iemand die je kan helpen bij de correctie van het gedrag van je paard.